H1: Introductie op het ondernemingsrecht → WEEK 1
1.1. Het ondernemingsrecht binnen het Burgerlijk Wetboek
Onderneming:
→ Art 2 Handelsregisterbesluit (Hrb): Winstgerichte organisatie
→ Art 1 WOR: Alle in Nederlandse of Europese wet geregelde rechtsvormen, ook niet-
winstgerichte ondernemingen
Rechtssubject:
Dragers van rechten en plichten, zowel natuurlijke personen als rechtspersonen
→ Rechtsobject: Datgeen waarop een rechtssubject recht kan hebben
Rechtsbevoegd; art 1:1 lid 1 Bw: Bevoegd en vrij tot het genot van burgerlijke rechten
(natuurlijke personen). O.g.v. art 2:3 Bw bezitten rechtspersonen rechtspersoonlijkheid en
art 2:5 Bw stelt hen gelijk aan natuurlijke personen wat betreft het vermogensrecht
Er zijn 6 privaatrechtelijke rechtspersonen:
Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bv); Naamloze vennootschap (nv);
Vereniging (formeel en informeel); Stichting; Onderlinge waarborgmaatschappij (OWM) en
Coöperatie.
1.2. Rechtsvormen in Nederland
1. Bv: Oprichting via notariële akte waarin de statuten worden opgenomen +
inschrijving KvK. Geen minimum oprichtingskapitaal. Beperkte persoonlijke
aansprakelijkheid en enkel aandelen op naam.
2. Nv: Oprichting overeenkomstig bv + inschrijving KvK. Verplicht minimumstartkapitaal
en aandelen op naam en toonder, verhandelen op de beurs is mogelijk.
3. Vereniging: Niet winstgericht
1. Formeel: Oprichting via notariële akte + inschrijving KvK, volledige rechtsbevoegdheid
2. Informeel: Oprichting zonder notariële akte, inschrijving KvK optioneel, beperkte
rechtsbevoegdheid.
4. Coöperatie: Oprichting bij notaris + inschrijving KvK. Winstgericht met ledenorgaan,
voor hen beperkte of uitgesloten aansprakelijkheid, zoals het bestuur.
5. OWM: Hetzelfde als de coöperatie, maar zij sluiten verzekeringsovereenkomsten in
tegenstelling tot het voorzien in stoffelijke behoeften d.m.v. overeenkomsten
6. Stichting: Oprichting d.m.v. notariële akte en inschrijving in het Hr. Ledenverbod en
alleen winstuitkering bij ideële of sociale aard.
De 3 soorten personenvennootschappen:
A. Maatschap; Bw 7A: Oprichting o.g.v. overeenkomsten
i. Stille maatschap
ii. Openbare maatschap: Treed naar buiten onder 1 naam
B. Vennootschap onder firma (vof): Oprichting overeenkomstig de maatschap +
inschrijving in Handelsregister (Hr) van de Kamer van Koophandel (KvK)
C. Commanditaire vennootschap (cv): Oprichting en definitie hetzelfde als de vof. Bevat
een ‘stille’ vennoten naast de gewone/ beherende vennoten.
Eenmanszaak: Geen oprichtingsvereisten behalve inschrijving KvK, voor registratie Hr.
De 3 supranationale Europese rechtsvormen:
, A. Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV)
Oprichting door 2+ natuurlijke of rechtspersonen uit 2+ lidstaten, d.m.v. een
overeenkomst en zonder kapitaalinbreng. Leden zijn naast de EESV hoofdelijk
aansprakelijk. Geen winstgericht doel.
B. Societas Europea (SE)
Ook wel de Europese nv, winstuitkering is toegestaan en niet-hoofdelijk
aansprakelijke leden. Minimaal aandelenkapitaal is €120.000,-
C. Societas Cooperativa Europea (SCE)
Combi tussen de nv en coöperatie, een vennootschap met in aandelen verdeeld
kapitaal. Oprichting door 2+ rechtspersonen uit verschillende lidstaten, of minstens 5
natuurlijke personen of personenvennootschappen uit minstens 2 lidstaten.
Minimaal startkapitaal is €30.000,-
1.3. Publiekrechtelijke rechtspersonen en kerkgemeenschappen
Publiekrechtelijke rechtspersonen; art 2:1 lid 1 Bw: Stan gezien het vermogensrecht gelijk
met natuurlijke personen, tenzij de wet anders bepaald.
→ Kerkgenootschappen; art 2:2 Bw: Bezitten ook rechtspersoonlijkheid.
1.4. De belangrijkste aspecten bij het kiezen van de juiste rechtsvorm
De rechtsvorm die aan het hoofd staat van de groep wordt als uitgangspunt genomen om de
organisatie te typeren.
→ Bij de keuze worden bepaalde juridische en fiscale aspecten overwogen. De volgende
worden vrijwel altijd in acht genomen: Doel, zeggenschap, aansprakelijkheid,
vertegenwoordiging, financiën, belastingregels en interne regels.
1.5. Raakvlakken met het personen- en familierecht → WEEK 2
Handelingsbekwaam; art 3:32 lid 1 Bw – Handelingsonbekwaam:
A. Onder curatele gestelde; art 1:378 Bw: (meerderjarige bescherming)
Een rechtspersoon (rp) is zelfstandig drager van rechten en plichten, hij blijft dus
bestaan en functioneren.
→ Art 2:134/244 lid 4 Bv: De statuten regelen wie de bestuurder is van de bv/nv in
geval van onder curatele stelling (ofwel hinder). Geldt ook voor de stichting en
vereniging.
→ Een eenmanszaak houdt op te bestaan, een personenvennootschap wordt
conform art 7A:1683 sub 4 Bw ontbonden.
B. Minderjarigen; art 1:234 Bw:
Een handelingsonbekwame kan d.m.v. bijvoorbeeld volmacht, art 3:63 lid 1 Bw, namens een
ander rechtshandelingen verrichten.
→ Handlichting: Een handelingsonbekwame wordt deels handelingsbekwaam.
Handelingsonbevoegdheid; bijv. art 3:43 Bw: Een persoon mag over een specifiek gedeelte
van zijn leven geen rechtshandelingen meer verrichten.
A. Bewind; art 1:431 lid 1 (Jo 1:439) Bw:
Een persoon wordt geacht geen controle meer te hebben over het
vermogensrechtelijke aspect van zijn leven
Het beheer komt de bewindvoerder toe wanneer het vermogen van een vennoot van een
personenvennootschap onder bewind staat.
, → Art 7A:1683 Bw: De personenvennootschap wordt t.o.v. de vennoot ontbonden (vaak
voortzettingsbeding)
B. Mentorschap; art 1:453 lid 1 (Jo 1:1:456 lid 1) Bw:
Een persoon wordt geacht geen controle meer te hebben over het immateriële, niet-
vermogensrechtelijke gedeelte, van het leven.
Beide gevallen zijn aan te merken als bescherming van meerderjarigen, andere specifieke
gevallen van handelingsonbekwaamheid zijn te vinden in o.a. art 1:346 en 1:88 Bw.
1.6. Raakvlakken met het faillissementsrecht
- Curator bij faillissement
(Gerechtelijk beslag op het hele vermogen ten behoeve van alle schuldeisers)
Bij een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid -> Alle functionarissen v.d. onderneming
worden afzonderlijk failliet verklaard (iedere vennoot/ de eigenaar (bij eenmanszaak)
→ Hr Bepro: Faillissement vof brengt niet steeds en noodzakelijk het faillissement van de
vennoten mee (geldt ook voor de cv, niet voor de maatschap) [p.36]
Rechtspersoon is gescheiden van zijn functionarissen en wordt zelfstandig failliet verklaard
Art 2:248 lid 1 Bw: In geval van onbehoorlijk bestuur is iedere bestuurder jegens de
boedel hoofdelijk aansprakelijk.
→ Art 1:85 Bw: Echtgenoot is ook hoofdelijk aansprakelijk.
Art 68 Fw: Curator neemt het beheer van de onderneming over vanaf de dag dat het
faillissement uitgesproken wordt.
Art 23 Fw: De ondernemer wordt als schuldenaar door de faillietverklaring
beschikkingsonbevoegd verklaard. Hij verliest zijn bevoegdheid tot beschikking en
beheer van het aandeel (geldt ook bij individueel failliet)
- Bewindvoerder bij surseance van betaling
(Rechtspersoon of ondernemer krijgt uitstel van betaling)
Art 214 lid 4 Bw: Wordt met betrekking tot een natuurlijk persoon enkel aan een
ondernemer verleend. Conform art 215 lid 2 Fw stelt de rechter een bewindvoerder aan,
deze gaat onderhandelen met schuldeisers.
Art 228 Fw: Schuldenaar is beschikkingsonbevoegd
Ook wel het voorportaal van faillissement genoemd. Vrijwel geen enkele ondernemer komt
tot een akkoord of kan zich hieraan houden.
Art 229 Fw: de gemeenschap (van echtgenoot) valt ook onder de boedel bij een
onderneming zonder rechtspersoonlijkheid.
1.7. Vertegenwoordiging in het algemeen
Vertegenwoordiging: Het verrichten van een rechtshandeling namens een ander (bedrijf of
persoon)
→ Volmacht; art 3:60 Bw: De bevoegdheid om namens iemand anders een overeenkomst te
sluiten. Wanneer gewenst, mogelijkheid tot lastgevingsovereenkomst art 7:414 Bw.
- Middellijke vertegenwoordiging: Vertegenwoordiger verricht rh namens
vertegenwoordigde, op zijn verzoek en rekening. Niet bevoegd om hem te binden.
- Onmiddellijke vertegenwoordiging: Rh wordt op naam van vertegenwoordigde
(principaal) verricht, onmiddellijk op zijn naam en rekening. Wel bevoegd hem direct
te binden.
1.1. Het ondernemingsrecht binnen het Burgerlijk Wetboek
Onderneming:
→ Art 2 Handelsregisterbesluit (Hrb): Winstgerichte organisatie
→ Art 1 WOR: Alle in Nederlandse of Europese wet geregelde rechtsvormen, ook niet-
winstgerichte ondernemingen
Rechtssubject:
Dragers van rechten en plichten, zowel natuurlijke personen als rechtspersonen
→ Rechtsobject: Datgeen waarop een rechtssubject recht kan hebben
Rechtsbevoegd; art 1:1 lid 1 Bw: Bevoegd en vrij tot het genot van burgerlijke rechten
(natuurlijke personen). O.g.v. art 2:3 Bw bezitten rechtspersonen rechtspersoonlijkheid en
art 2:5 Bw stelt hen gelijk aan natuurlijke personen wat betreft het vermogensrecht
Er zijn 6 privaatrechtelijke rechtspersonen:
Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bv); Naamloze vennootschap (nv);
Vereniging (formeel en informeel); Stichting; Onderlinge waarborgmaatschappij (OWM) en
Coöperatie.
1.2. Rechtsvormen in Nederland
1. Bv: Oprichting via notariële akte waarin de statuten worden opgenomen +
inschrijving KvK. Geen minimum oprichtingskapitaal. Beperkte persoonlijke
aansprakelijkheid en enkel aandelen op naam.
2. Nv: Oprichting overeenkomstig bv + inschrijving KvK. Verplicht minimumstartkapitaal
en aandelen op naam en toonder, verhandelen op de beurs is mogelijk.
3. Vereniging: Niet winstgericht
1. Formeel: Oprichting via notariële akte + inschrijving KvK, volledige rechtsbevoegdheid
2. Informeel: Oprichting zonder notariële akte, inschrijving KvK optioneel, beperkte
rechtsbevoegdheid.
4. Coöperatie: Oprichting bij notaris + inschrijving KvK. Winstgericht met ledenorgaan,
voor hen beperkte of uitgesloten aansprakelijkheid, zoals het bestuur.
5. OWM: Hetzelfde als de coöperatie, maar zij sluiten verzekeringsovereenkomsten in
tegenstelling tot het voorzien in stoffelijke behoeften d.m.v. overeenkomsten
6. Stichting: Oprichting d.m.v. notariële akte en inschrijving in het Hr. Ledenverbod en
alleen winstuitkering bij ideële of sociale aard.
De 3 soorten personenvennootschappen:
A. Maatschap; Bw 7A: Oprichting o.g.v. overeenkomsten
i. Stille maatschap
ii. Openbare maatschap: Treed naar buiten onder 1 naam
B. Vennootschap onder firma (vof): Oprichting overeenkomstig de maatschap +
inschrijving in Handelsregister (Hr) van de Kamer van Koophandel (KvK)
C. Commanditaire vennootschap (cv): Oprichting en definitie hetzelfde als de vof. Bevat
een ‘stille’ vennoten naast de gewone/ beherende vennoten.
Eenmanszaak: Geen oprichtingsvereisten behalve inschrijving KvK, voor registratie Hr.
De 3 supranationale Europese rechtsvormen:
, A. Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV)
Oprichting door 2+ natuurlijke of rechtspersonen uit 2+ lidstaten, d.m.v. een
overeenkomst en zonder kapitaalinbreng. Leden zijn naast de EESV hoofdelijk
aansprakelijk. Geen winstgericht doel.
B. Societas Europea (SE)
Ook wel de Europese nv, winstuitkering is toegestaan en niet-hoofdelijk
aansprakelijke leden. Minimaal aandelenkapitaal is €120.000,-
C. Societas Cooperativa Europea (SCE)
Combi tussen de nv en coöperatie, een vennootschap met in aandelen verdeeld
kapitaal. Oprichting door 2+ rechtspersonen uit verschillende lidstaten, of minstens 5
natuurlijke personen of personenvennootschappen uit minstens 2 lidstaten.
Minimaal startkapitaal is €30.000,-
1.3. Publiekrechtelijke rechtspersonen en kerkgemeenschappen
Publiekrechtelijke rechtspersonen; art 2:1 lid 1 Bw: Stan gezien het vermogensrecht gelijk
met natuurlijke personen, tenzij de wet anders bepaald.
→ Kerkgenootschappen; art 2:2 Bw: Bezitten ook rechtspersoonlijkheid.
1.4. De belangrijkste aspecten bij het kiezen van de juiste rechtsvorm
De rechtsvorm die aan het hoofd staat van de groep wordt als uitgangspunt genomen om de
organisatie te typeren.
→ Bij de keuze worden bepaalde juridische en fiscale aspecten overwogen. De volgende
worden vrijwel altijd in acht genomen: Doel, zeggenschap, aansprakelijkheid,
vertegenwoordiging, financiën, belastingregels en interne regels.
1.5. Raakvlakken met het personen- en familierecht → WEEK 2
Handelingsbekwaam; art 3:32 lid 1 Bw – Handelingsonbekwaam:
A. Onder curatele gestelde; art 1:378 Bw: (meerderjarige bescherming)
Een rechtspersoon (rp) is zelfstandig drager van rechten en plichten, hij blijft dus
bestaan en functioneren.
→ Art 2:134/244 lid 4 Bv: De statuten regelen wie de bestuurder is van de bv/nv in
geval van onder curatele stelling (ofwel hinder). Geldt ook voor de stichting en
vereniging.
→ Een eenmanszaak houdt op te bestaan, een personenvennootschap wordt
conform art 7A:1683 sub 4 Bw ontbonden.
B. Minderjarigen; art 1:234 Bw:
Een handelingsonbekwame kan d.m.v. bijvoorbeeld volmacht, art 3:63 lid 1 Bw, namens een
ander rechtshandelingen verrichten.
→ Handlichting: Een handelingsonbekwame wordt deels handelingsbekwaam.
Handelingsonbevoegdheid; bijv. art 3:43 Bw: Een persoon mag over een specifiek gedeelte
van zijn leven geen rechtshandelingen meer verrichten.
A. Bewind; art 1:431 lid 1 (Jo 1:439) Bw:
Een persoon wordt geacht geen controle meer te hebben over het
vermogensrechtelijke aspect van zijn leven
Het beheer komt de bewindvoerder toe wanneer het vermogen van een vennoot van een
personenvennootschap onder bewind staat.
, → Art 7A:1683 Bw: De personenvennootschap wordt t.o.v. de vennoot ontbonden (vaak
voortzettingsbeding)
B. Mentorschap; art 1:453 lid 1 (Jo 1:1:456 lid 1) Bw:
Een persoon wordt geacht geen controle meer te hebben over het immateriële, niet-
vermogensrechtelijke gedeelte, van het leven.
Beide gevallen zijn aan te merken als bescherming van meerderjarigen, andere specifieke
gevallen van handelingsonbekwaamheid zijn te vinden in o.a. art 1:346 en 1:88 Bw.
1.6. Raakvlakken met het faillissementsrecht
- Curator bij faillissement
(Gerechtelijk beslag op het hele vermogen ten behoeve van alle schuldeisers)
Bij een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid -> Alle functionarissen v.d. onderneming
worden afzonderlijk failliet verklaard (iedere vennoot/ de eigenaar (bij eenmanszaak)
→ Hr Bepro: Faillissement vof brengt niet steeds en noodzakelijk het faillissement van de
vennoten mee (geldt ook voor de cv, niet voor de maatschap) [p.36]
Rechtspersoon is gescheiden van zijn functionarissen en wordt zelfstandig failliet verklaard
Art 2:248 lid 1 Bw: In geval van onbehoorlijk bestuur is iedere bestuurder jegens de
boedel hoofdelijk aansprakelijk.
→ Art 1:85 Bw: Echtgenoot is ook hoofdelijk aansprakelijk.
Art 68 Fw: Curator neemt het beheer van de onderneming over vanaf de dag dat het
faillissement uitgesproken wordt.
Art 23 Fw: De ondernemer wordt als schuldenaar door de faillietverklaring
beschikkingsonbevoegd verklaard. Hij verliest zijn bevoegdheid tot beschikking en
beheer van het aandeel (geldt ook bij individueel failliet)
- Bewindvoerder bij surseance van betaling
(Rechtspersoon of ondernemer krijgt uitstel van betaling)
Art 214 lid 4 Bw: Wordt met betrekking tot een natuurlijk persoon enkel aan een
ondernemer verleend. Conform art 215 lid 2 Fw stelt de rechter een bewindvoerder aan,
deze gaat onderhandelen met schuldeisers.
Art 228 Fw: Schuldenaar is beschikkingsonbevoegd
Ook wel het voorportaal van faillissement genoemd. Vrijwel geen enkele ondernemer komt
tot een akkoord of kan zich hieraan houden.
Art 229 Fw: de gemeenschap (van echtgenoot) valt ook onder de boedel bij een
onderneming zonder rechtspersoonlijkheid.
1.7. Vertegenwoordiging in het algemeen
Vertegenwoordiging: Het verrichten van een rechtshandeling namens een ander (bedrijf of
persoon)
→ Volmacht; art 3:60 Bw: De bevoegdheid om namens iemand anders een overeenkomst te
sluiten. Wanneer gewenst, mogelijkheid tot lastgevingsovereenkomst art 7:414 Bw.
- Middellijke vertegenwoordiging: Vertegenwoordiger verricht rh namens
vertegenwoordigde, op zijn verzoek en rekening. Niet bevoegd om hem te binden.
- Onmiddellijke vertegenwoordiging: Rh wordt op naam van vertegenwoordigde
(principaal) verricht, onmiddellijk op zijn naam en rekening. Wel bevoegd hem direct
te binden.
