Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 4
Hoofstuk 4.1: van de bergen naar de zee.
De waterscheiding is de grens tussen twee stroomgebieden. Deze kan gevormd
worden door bergen of andere verhogingen in het landschap. Het geheel van
een hoofdrivier met al zijn zijtakken noem je het stroomstelsel van een rivier.
3 delen vormen het lengteprofiel:
1. Bovenloop: hoog in de bergen, snelle stroming, grote erosieve kracht.
2. Middenloop: middelste deel, door dal, lage stroomsnelheid.
3. Benedenloop: dicht bij monding, lage stroomsnelheid, toename
sedimentatie.
Er zijn 3 soorten rivieren:
1. Gletsjerrivier: gevoed met smeltwater uit de bergen. Vooral in voorjaar.
2. Regenrivier: gevoed met regenwater. Vooral in natte maanden. (Maas)
3. Gemengde rivier: deels smeltwater. Deels regenwater. (Rijn)
Het regiem is het verschil in waterafvoer van een rivier gedurende het jaar. Het
debiet is de totale hoeveelheid water die een rivier op een bepaald punt
afvoert. Deze kunnen allebei gedurende het jaar variëren. In natte jaren is het
debiet hoger dan in droge jaren. In een gebied waar in bepaalde periodes zeer
veel neerslag valt, is het regiem heel grillig. Als het waterpeil in korte tijd sterk
stijgt noem je dat piekafvoer.
Het hoogteverschil tussen 2 plaatsen noem je het verval. Het hoogteverschil
per kilometer noem je het verhang. (hoogteverschil delen door de afstand).
Wanneer de energie en de stroomsnelheid afnemen, begint de rivier te
sedimenteren en te meanderen.
In Nederland zal het neerslagregiem op 2 manieren veranderen:
1. Er valt meer neerslag.
2. De neerslag valt onregelmatiger.
Het gevolg is dat het debiet groter wordt en het regiem onregelmatiger.
, Hoofdstuk 4.2: de invloed van de mens.
Winterdijken werden parallel aan de rivier gelegd. Achter deze dijken, het
binnendijks gebied, wonen mensen. Tussen de rivier en de winterdijk liggen
uiterwaarden, deze kunnen bij hoogwater overstromen. De zomerdijken zijn
lage dijken, direct langs de rivier. In de zomer stroomt de rivier door het
zomerbed. De laatste honderd jaar zijn de rivieren deels gekanaliseerd. De
meanders zijn rechtgetrokken en de rivier gaat sneller stromen. Kribben
houden de rivier in zijn stroombed. Hierdoor blijft de stroomgeul in het midden
en worden de buitenbochten tegen erosie beschermd. Ook zijn er stuwen met
sluizen aangelegd. Deze stuwen regelen de waterstand en houden de rivier
voor schepen bevaarbaar.
Omdat het oppervlak
versteend, wordt de
vertragingstijd van het water
naar de rivier steeds korter.
Hierdoor krijgen rivieren in
korte tijd een groter debiet,
waardoor er soms sprake is van piekafvoer.
Bij hoge waterstanden stroomt de rivier door het winterbed tussen de
winterdijken. Maar omdat zand en klei in de bedding en de uiterwaarden
gesedimenteerd worden, komt de rivier steeds hoger te liggen. Dit is een
probleem, want de dijken kunnen we niet blijven verhogen.
Na dijkdoorbraken werden de dijken steeds verhoogd en/of verbreed. Dat heet
dijkverzwaringen. Ook werden er gebieden aangewezen waar de rivier mocht
overstromen. De zogenaamde noodoverloopgebieden. Iedereen in Nederland
dacht dat ze veilig waren met onze waterkeringen, maar na de overstromingen
in 1993 en 1995 moesten er andere strategieën gevonden worden.
Hoofstuk 4.1: van de bergen naar de zee.
De waterscheiding is de grens tussen twee stroomgebieden. Deze kan gevormd
worden door bergen of andere verhogingen in het landschap. Het geheel van
een hoofdrivier met al zijn zijtakken noem je het stroomstelsel van een rivier.
3 delen vormen het lengteprofiel:
1. Bovenloop: hoog in de bergen, snelle stroming, grote erosieve kracht.
2. Middenloop: middelste deel, door dal, lage stroomsnelheid.
3. Benedenloop: dicht bij monding, lage stroomsnelheid, toename
sedimentatie.
Er zijn 3 soorten rivieren:
1. Gletsjerrivier: gevoed met smeltwater uit de bergen. Vooral in voorjaar.
2. Regenrivier: gevoed met regenwater. Vooral in natte maanden. (Maas)
3. Gemengde rivier: deels smeltwater. Deels regenwater. (Rijn)
Het regiem is het verschil in waterafvoer van een rivier gedurende het jaar. Het
debiet is de totale hoeveelheid water die een rivier op een bepaald punt
afvoert. Deze kunnen allebei gedurende het jaar variëren. In natte jaren is het
debiet hoger dan in droge jaren. In een gebied waar in bepaalde periodes zeer
veel neerslag valt, is het regiem heel grillig. Als het waterpeil in korte tijd sterk
stijgt noem je dat piekafvoer.
Het hoogteverschil tussen 2 plaatsen noem je het verval. Het hoogteverschil
per kilometer noem je het verhang. (hoogteverschil delen door de afstand).
Wanneer de energie en de stroomsnelheid afnemen, begint de rivier te
sedimenteren en te meanderen.
In Nederland zal het neerslagregiem op 2 manieren veranderen:
1. Er valt meer neerslag.
2. De neerslag valt onregelmatiger.
Het gevolg is dat het debiet groter wordt en het regiem onregelmatiger.
, Hoofdstuk 4.2: de invloed van de mens.
Winterdijken werden parallel aan de rivier gelegd. Achter deze dijken, het
binnendijks gebied, wonen mensen. Tussen de rivier en de winterdijk liggen
uiterwaarden, deze kunnen bij hoogwater overstromen. De zomerdijken zijn
lage dijken, direct langs de rivier. In de zomer stroomt de rivier door het
zomerbed. De laatste honderd jaar zijn de rivieren deels gekanaliseerd. De
meanders zijn rechtgetrokken en de rivier gaat sneller stromen. Kribben
houden de rivier in zijn stroombed. Hierdoor blijft de stroomgeul in het midden
en worden de buitenbochten tegen erosie beschermd. Ook zijn er stuwen met
sluizen aangelegd. Deze stuwen regelen de waterstand en houden de rivier
voor schepen bevaarbaar.
Omdat het oppervlak
versteend, wordt de
vertragingstijd van het water
naar de rivier steeds korter.
Hierdoor krijgen rivieren in
korte tijd een groter debiet,
waardoor er soms sprake is van piekafvoer.
Bij hoge waterstanden stroomt de rivier door het winterbed tussen de
winterdijken. Maar omdat zand en klei in de bedding en de uiterwaarden
gesedimenteerd worden, komt de rivier steeds hoger te liggen. Dit is een
probleem, want de dijken kunnen we niet blijven verhogen.
Na dijkdoorbraken werden de dijken steeds verhoogd en/of verbreed. Dat heet
dijkverzwaringen. Ook werden er gebieden aangewezen waar de rivier mocht
overstromen. De zogenaamde noodoverloopgebieden. Iedereen in Nederland
dacht dat ze veilig waren met onze waterkeringen, maar na de overstromingen
in 1993 en 1995 moesten er andere strategieën gevonden worden.
