HRM Theorie OP3
Bijeenkomst 3.1
Behandelde subdoelen: De student:
• Plaatst ontwikkelingen binnen de organisatiekunde in de historische context;
• Benoemt modellen en concepten uit organisatiekundige stromingen binnen een hedendaagse
organisatiecontext.
Management stromingen
Klassieke stromingen:
- Scientific management
- Gedragskundige benadering
- Revisionisme
Systeem denken: nemen ook externe omgeving mee
- Systeembenadering
- Contingentiebenadering
Hedendaagse stromingen:
- TQM
- Lerende organisatie
Klassieke stormingen
Scientific management
• Grondlegger: F. Taylor → leidinggeven is het toepassen van wetenschappelijk
verantwoorde technieken is.
• Scientific management richt zich dan ook op de verbetering van de efficiëntie van
bedrijfsactiviteiten, door deze wetenschappelijk verantwoorde technieken toe te passen.
• Verhoging van prestaties → d.m.v. in eerste instantie nauwe samenwerking (het
gemeenschappelijk streven naar een aanvaard doel)
o Geen ruzie meer tussen arbeider en leider, aan de presentatie normen werden
prestatiebeloningen gekoppeld
▪ Gevolg: productiviteit verhoging van 30 tot 40%, kostprijs verlaging,
ontslag overtollig personeel → salaris hoger
• Kritiek:
1. Normstellingen waren niet zo wetenschappelijk zoals Taylor beweerde
2. Taylor was de factor mens verloren
Uitgangspunten voor de rol van het scientific management:
1. Ontwikkel de beste manier van het uitvoeren van een taak
2. Selecteer, train, onderwijs en ontwikkel iedere arbeider op wetenschappelijke wijze
3. Werk samen met de arbeider en lever een (financiële) stimulans, waardoor de arbeider
zijn taak op een eerder bepaalde, enig juiste manier uitvoert
4. Verdeel het werk en de verantwoordelijkheid gelijkelijk over management en arbeiders
Weber (bureaucratie)
• Koppelt het gezag aan een functie in een organisatie.
• In de bureaucratie staat niks ter discussie.
• Taakverdeling duidelijk beschreven
o Gevolg: sterk hiërarchische organisatie
• Weber geeft voordelen:
1. Lever het een efficiëntie voordeel op d.m.v. taken zoveel mogelijk op te delen in losse
activiteiten → deze door getrainde werkgevers te laten uitvoeren (concentratie)
2. Gelijkwaardigheid
3. Vriendjespolitiek tegen te gaan
Voor WOII: arbeiders verlengstuk van machines
Pagina 1 van 19
, Rond WOII: arbeiders zijn denkende wezens met behoefte die het prettig vinden om
aandacht te krijgen. → Gedragskundige benadering → Elton Mayo (Hawthorne-
experiment) aandacht aan arbeiders doet arbeiders motiveren.
Gedragskundige benadering:
Maslow is een voorbeeld van een gedragskundige benadering, zie OP1.
Scientific management Gedragskundige benadering
• Geld is enige motivatie (homo • Bredere motivatie
economicus)
• Individualist • Groepslid
• Rationeel • Irrationeel, emotioneel
• Winst maximaliserend • Op zoek naar tevredenstelling
Revisionisme
• Samenvoeging van scientific management (hiërarchie, taakspecialisatie, instructies)
en human relations (medewerkers doen vanzelf het goede). Revisionisme streeft naar
de meer instrumentionele sturing van het scientific management met de mensgerichte
sturing van de human relations.
• Voorbeelden zijn:
o De x/y theorie van McGregor (OP2)
▪ X mensbeeld→ medewerker lui, autoritaire stijl (scientific)
▪ Y mensbeeld→ human relations
o Tweefactorentheorie van Herzberg OP2
▪ Redenen waarom medewerkers ontevreden zijn, niet dezelfde factoren
als wat de medewerkers gelukkig maken
• Factoren waar medewerkers ongelukkig van worden
dissatisfiers
• Factoren waar medewerkers gelukkig van worden
Statisfiers
Systeem denken
Systeembenadering
• Organisatie → blackbox, maatschappij vraag organisatie levert, hoe kan de organisatie zo
goed mogelijk worden ingericht.
• Organisatie en omgeving → een geheel, samen gemanaged moet worden
• Grondlegger: K. Bolwing
• Door bestudering van de afzonderlijke elementen en de relatie van systeemelementen,
werking van het systeem als geheel verklaard
• Belangrijke bijdrage aan ontwikkeling van organisatie
o Organisatie is geen onvoorspelbare blackbox meer, maar verzameling van
onderdelen die 1 geheel vormen.
• Een andere bijdrage is de relatie dat een systeem heeft met de omgeving
o Open systeemmodel
• Als een element binnen een systeem veranderd veranderen de andere elementen mee
Contingentiebenadering
• Sinds jaren 60 geen beste manier meer
• Contingentiebenadering zegt dan ook: “De beste manier van organiseren hangt af van de
situatie waarin de organisatie zich bevindt”
Hedendaagse stromingen
Pagina 2 van 19
Bijeenkomst 3.1
Behandelde subdoelen: De student:
• Plaatst ontwikkelingen binnen de organisatiekunde in de historische context;
• Benoemt modellen en concepten uit organisatiekundige stromingen binnen een hedendaagse
organisatiecontext.
Management stromingen
Klassieke stromingen:
- Scientific management
- Gedragskundige benadering
- Revisionisme
Systeem denken: nemen ook externe omgeving mee
- Systeembenadering
- Contingentiebenadering
Hedendaagse stromingen:
- TQM
- Lerende organisatie
Klassieke stormingen
Scientific management
• Grondlegger: F. Taylor → leidinggeven is het toepassen van wetenschappelijk
verantwoorde technieken is.
• Scientific management richt zich dan ook op de verbetering van de efficiëntie van
bedrijfsactiviteiten, door deze wetenschappelijk verantwoorde technieken toe te passen.
• Verhoging van prestaties → d.m.v. in eerste instantie nauwe samenwerking (het
gemeenschappelijk streven naar een aanvaard doel)
o Geen ruzie meer tussen arbeider en leider, aan de presentatie normen werden
prestatiebeloningen gekoppeld
▪ Gevolg: productiviteit verhoging van 30 tot 40%, kostprijs verlaging,
ontslag overtollig personeel → salaris hoger
• Kritiek:
1. Normstellingen waren niet zo wetenschappelijk zoals Taylor beweerde
2. Taylor was de factor mens verloren
Uitgangspunten voor de rol van het scientific management:
1. Ontwikkel de beste manier van het uitvoeren van een taak
2. Selecteer, train, onderwijs en ontwikkel iedere arbeider op wetenschappelijke wijze
3. Werk samen met de arbeider en lever een (financiële) stimulans, waardoor de arbeider
zijn taak op een eerder bepaalde, enig juiste manier uitvoert
4. Verdeel het werk en de verantwoordelijkheid gelijkelijk over management en arbeiders
Weber (bureaucratie)
• Koppelt het gezag aan een functie in een organisatie.
• In de bureaucratie staat niks ter discussie.
• Taakverdeling duidelijk beschreven
o Gevolg: sterk hiërarchische organisatie
• Weber geeft voordelen:
1. Lever het een efficiëntie voordeel op d.m.v. taken zoveel mogelijk op te delen in losse
activiteiten → deze door getrainde werkgevers te laten uitvoeren (concentratie)
2. Gelijkwaardigheid
3. Vriendjespolitiek tegen te gaan
Voor WOII: arbeiders verlengstuk van machines
Pagina 1 van 19
, Rond WOII: arbeiders zijn denkende wezens met behoefte die het prettig vinden om
aandacht te krijgen. → Gedragskundige benadering → Elton Mayo (Hawthorne-
experiment) aandacht aan arbeiders doet arbeiders motiveren.
Gedragskundige benadering:
Maslow is een voorbeeld van een gedragskundige benadering, zie OP1.
Scientific management Gedragskundige benadering
• Geld is enige motivatie (homo • Bredere motivatie
economicus)
• Individualist • Groepslid
• Rationeel • Irrationeel, emotioneel
• Winst maximaliserend • Op zoek naar tevredenstelling
Revisionisme
• Samenvoeging van scientific management (hiërarchie, taakspecialisatie, instructies)
en human relations (medewerkers doen vanzelf het goede). Revisionisme streeft naar
de meer instrumentionele sturing van het scientific management met de mensgerichte
sturing van de human relations.
• Voorbeelden zijn:
o De x/y theorie van McGregor (OP2)
▪ X mensbeeld→ medewerker lui, autoritaire stijl (scientific)
▪ Y mensbeeld→ human relations
o Tweefactorentheorie van Herzberg OP2
▪ Redenen waarom medewerkers ontevreden zijn, niet dezelfde factoren
als wat de medewerkers gelukkig maken
• Factoren waar medewerkers ongelukkig van worden
dissatisfiers
• Factoren waar medewerkers gelukkig van worden
Statisfiers
Systeem denken
Systeembenadering
• Organisatie → blackbox, maatschappij vraag organisatie levert, hoe kan de organisatie zo
goed mogelijk worden ingericht.
• Organisatie en omgeving → een geheel, samen gemanaged moet worden
• Grondlegger: K. Bolwing
• Door bestudering van de afzonderlijke elementen en de relatie van systeemelementen,
werking van het systeem als geheel verklaard
• Belangrijke bijdrage aan ontwikkeling van organisatie
o Organisatie is geen onvoorspelbare blackbox meer, maar verzameling van
onderdelen die 1 geheel vormen.
• Een andere bijdrage is de relatie dat een systeem heeft met de omgeving
o Open systeemmodel
• Als een element binnen een systeem veranderd veranderen de andere elementen mee
Contingentiebenadering
• Sinds jaren 60 geen beste manier meer
• Contingentiebenadering zegt dan ook: “De beste manier van organiseren hangt af van de
situatie waarin de organisatie zich bevindt”
Hedendaagse stromingen
Pagina 2 van 19
