Samenvatting | CHEMIE
H.1 | STOFFEN
Faseovergangen
gas -> vloeibaar : condenseren;
vast -> gas : sublimeren of vervluchtigen;
gas -> vast : sublimeren of rijpen.
Smelt-/kookpunt
Bij een zuivere stof (1 soort moleculen) stijgt de temperatuur niet bij smelten of koken.
Smelt-/kooktraject
Een mengsel van water en alcohol begint te koken bij ongeveer 80 ˚C. Tijdens het koken
loopt de temperatuur op naar 100 ˚C. Het mengsel heeft dus een kooktraject. Mengsels
hebben een smelttraject en een kooktraject.
Er zit ruimte tussen moleculen.
Moleculen bewegen.
Diffusie : vrij bewegen van vloeistoffen en gassen. Anders gezegd: de moleculen
diffunderen door de lucht of door de vloeistof. Diffusie gaat sneller als de temperatuur
hoger is. Als moleculen langzamer bewegen, wordt het voorwerp kouder.
Absolute nulpunt: als de moleculen helemaal stil staan. Dit is bij – 273 ˚C. Ook wel 0 K
(kelvin). Dus 0 ˚C is gelijk aan 273 K.
Als moleculen in een voorwerp sneller bewegen, hebben ze meer ruimte nodig en zet
het voorwerp uit. Als ze langzamer bewegen hebben ze minder ruimte nodig en krimpt
het voorwerp.
In een vaste stof trillen de moleculen op een vaste plaats, in een vloeistof en een gas
bewegen de moleculen door elkaar. In een vaste stof en een vloeistof zijn de moleculen
dicht bij elkaar, in een gas is er een grote afstand tussen de moleculen.
Moleculen trekken elkaar aan.
Bijvoorbeeld een druppel blijft aan de kraan hangen. De aantrekkingskracht tussen de
water moleculen en de moleculen van de kraan heet de vanderwaalskracht.
Cohesie: aantrekkingskracht tussen moleculen van dezelfde soort.
Adhesie: aantrekkingskracht tussen moleculen van verschillende stoffen.
Scheidingsmethoden
filtreren : vaste stof van vloeistof - verschil in deeltjesgrootte. De vaste stof die op het
filter achterblijft heet het residu. De vloeistof die door het filter loopt heet het filtraat.
Residu betekend ‘dat wat achterblijft’.
Bezinken : vaste stof van vloeistof – verschil in dichtheid.
Door een suspensie snel rond te slingeren, gaat het bezinken sneller. Er is dan sprake
van centrifugeren. Dit is ook geschikt om een mengsel van olie en water te scheiden.
Indampen: opgeloste van vloeistof scheiden. Door verwarmen verdampt de vloeistof en
blijft de opgeloste vaste stof achter als residu. – verschil in kookpunt.
Destilleren : verschil in kookpunt. Hier de verdampte vloeistof weer opgevangen en
bewaard. De vloeistof die in de opvangkolf komt heet destillaat. De vloeistof of vaste stof
, die in de destillatiekolf achterblijft heet de residu.
Extraheren : verschil in oplosbaarheid. De ene stof lost wel op en de andere niet. Door
filtratie is het opgeloste van het niet opgeloste te scheiden.
Adsorberen : verschil in aanhechting. Vb. Actieve kool.
Suspensie : een troebel mengsel van een vaste stof en een vloeistof.
Filtreren – vaste stof en vloeistof – deeltjesgrootte
bezinken – vaste stof en vloeistof – dichtheid
indampen – vaste stof en vloeistof – kookpunt
extraheren – mengsel van stoffen – oplosbaarheid
destilleren – vaste of vloeistof uit andere vloeistof – kookpunt
adsorberen – opgeloste stoffen of gasvormige stoffen – aanhechtingsvermogen
H.2 | CHEMISCHE REACTIE, MOLECULEN EN ATOMEN
Chemische reactie: vinden blijvende stofwisselingen plaats.
Reactieschema : glucose + zuurstof -> koolstofdioxide + water
Exotherme reactie: komt energie vrij
Endotherme reactie: kost energie
Als er door water een elektrische stroom gaat, ontstaan de gassen waterstof en zuurstof.
Dit soort reacties heet ontledingsreacties: uit één zuivere stof ontstaan meerdere andere
stoffen.
Het tegenovergestelde is een vormingsreactie of synthese.
Er zijn drie soorten ontledingsreacties.
thermolyse : kost warmte om de stof te ontleden.
elektrolyse: als een stof ontleed omdat er een elektrische stroom doorheen gaat.
fotolyse: stoffen die ontleden als er straling of licht opvalt.
Verbranding of oxidatie : hierbij reageert een stof met zuurstof. Soms onderscheid
verbranding (met vuurverschijnselen) en oxidatie (zonder vuurverschijnselen).
Voor verbranding zijn drie voorwaarden: er moet brandstof zijn, zuurstof en een
bepaalde minimumtemperatuur. Deze minimumtemperatuur heet de
ontbrandingstemperatuur.
Ontleedbare stof of verbinding: bij elektrolyse van water ontstaan zuurstof en waterstof.
Water is daarom een ontleedbare stof of verbinding.
Zuurstof en water kunnen niet verder ontleed worden in andere stoffen. Deze stoffen
heten daarom niet-ontleedbare stoffen of elementen. Dit zijn er ruim 100 die verdeeld
zijn in metalen en niet-metalen.
Metalen: geleiden elektrische stroom
Alliage of legering: metalen kunnen onderling vaak goed gemengd worden. Een mengsel
van twee of meer heet alliage of legering.
Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
H.1 | STOFFEN
Faseovergangen
gas -> vloeibaar : condenseren;
vast -> gas : sublimeren of vervluchtigen;
gas -> vast : sublimeren of rijpen.
Smelt-/kookpunt
Bij een zuivere stof (1 soort moleculen) stijgt de temperatuur niet bij smelten of koken.
Smelt-/kooktraject
Een mengsel van water en alcohol begint te koken bij ongeveer 80 ˚C. Tijdens het koken
loopt de temperatuur op naar 100 ˚C. Het mengsel heeft dus een kooktraject. Mengsels
hebben een smelttraject en een kooktraject.
Er zit ruimte tussen moleculen.
Moleculen bewegen.
Diffusie : vrij bewegen van vloeistoffen en gassen. Anders gezegd: de moleculen
diffunderen door de lucht of door de vloeistof. Diffusie gaat sneller als de temperatuur
hoger is. Als moleculen langzamer bewegen, wordt het voorwerp kouder.
Absolute nulpunt: als de moleculen helemaal stil staan. Dit is bij – 273 ˚C. Ook wel 0 K
(kelvin). Dus 0 ˚C is gelijk aan 273 K.
Als moleculen in een voorwerp sneller bewegen, hebben ze meer ruimte nodig en zet
het voorwerp uit. Als ze langzamer bewegen hebben ze minder ruimte nodig en krimpt
het voorwerp.
In een vaste stof trillen de moleculen op een vaste plaats, in een vloeistof en een gas
bewegen de moleculen door elkaar. In een vaste stof en een vloeistof zijn de moleculen
dicht bij elkaar, in een gas is er een grote afstand tussen de moleculen.
Moleculen trekken elkaar aan.
Bijvoorbeeld een druppel blijft aan de kraan hangen. De aantrekkingskracht tussen de
water moleculen en de moleculen van de kraan heet de vanderwaalskracht.
Cohesie: aantrekkingskracht tussen moleculen van dezelfde soort.
Adhesie: aantrekkingskracht tussen moleculen van verschillende stoffen.
Scheidingsmethoden
filtreren : vaste stof van vloeistof - verschil in deeltjesgrootte. De vaste stof die op het
filter achterblijft heet het residu. De vloeistof die door het filter loopt heet het filtraat.
Residu betekend ‘dat wat achterblijft’.
Bezinken : vaste stof van vloeistof – verschil in dichtheid.
Door een suspensie snel rond te slingeren, gaat het bezinken sneller. Er is dan sprake
van centrifugeren. Dit is ook geschikt om een mengsel van olie en water te scheiden.
Indampen: opgeloste van vloeistof scheiden. Door verwarmen verdampt de vloeistof en
blijft de opgeloste vaste stof achter als residu. – verschil in kookpunt.
Destilleren : verschil in kookpunt. Hier de verdampte vloeistof weer opgevangen en
bewaard. De vloeistof die in de opvangkolf komt heet destillaat. De vloeistof of vaste stof
, die in de destillatiekolf achterblijft heet de residu.
Extraheren : verschil in oplosbaarheid. De ene stof lost wel op en de andere niet. Door
filtratie is het opgeloste van het niet opgeloste te scheiden.
Adsorberen : verschil in aanhechting. Vb. Actieve kool.
Suspensie : een troebel mengsel van een vaste stof en een vloeistof.
Filtreren – vaste stof en vloeistof – deeltjesgrootte
bezinken – vaste stof en vloeistof – dichtheid
indampen – vaste stof en vloeistof – kookpunt
extraheren – mengsel van stoffen – oplosbaarheid
destilleren – vaste of vloeistof uit andere vloeistof – kookpunt
adsorberen – opgeloste stoffen of gasvormige stoffen – aanhechtingsvermogen
H.2 | CHEMISCHE REACTIE, MOLECULEN EN ATOMEN
Chemische reactie: vinden blijvende stofwisselingen plaats.
Reactieschema : glucose + zuurstof -> koolstofdioxide + water
Exotherme reactie: komt energie vrij
Endotherme reactie: kost energie
Als er door water een elektrische stroom gaat, ontstaan de gassen waterstof en zuurstof.
Dit soort reacties heet ontledingsreacties: uit één zuivere stof ontstaan meerdere andere
stoffen.
Het tegenovergestelde is een vormingsreactie of synthese.
Er zijn drie soorten ontledingsreacties.
thermolyse : kost warmte om de stof te ontleden.
elektrolyse: als een stof ontleed omdat er een elektrische stroom doorheen gaat.
fotolyse: stoffen die ontleden als er straling of licht opvalt.
Verbranding of oxidatie : hierbij reageert een stof met zuurstof. Soms onderscheid
verbranding (met vuurverschijnselen) en oxidatie (zonder vuurverschijnselen).
Voor verbranding zijn drie voorwaarden: er moet brandstof zijn, zuurstof en een
bepaalde minimumtemperatuur. Deze minimumtemperatuur heet de
ontbrandingstemperatuur.
Ontleedbare stof of verbinding: bij elektrolyse van water ontstaan zuurstof en waterstof.
Water is daarom een ontleedbare stof of verbinding.
Zuurstof en water kunnen niet verder ontleed worden in andere stoffen. Deze stoffen
heten daarom niet-ontleedbare stoffen of elementen. Dit zijn er ruim 100 die verdeeld
zijn in metalen en niet-metalen.
Metalen: geleiden elektrische stroom
Alliage of legering: metalen kunnen onderling vaak goed gemengd worden. Een mengsel
van twee of meer heet alliage of legering.
Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
