College Aantekeningen - Jeugdzorg in Beweging
Pedagogische Wetenschappen
Inhoud
College 1: Historie en de transitie naar nu ..................................................................... 3
1. Historie –weeshuizen ................................................................................................. 3
2. Pleegzorg .................................................................................................................... 4
3. Jeugdzorg en justitie ................................................................................................. 5
4. Misstanden .................................................................................................................. 5
5. Transitie naar nu – jeugdwet ..................................................................................... 6
6. Familiegroepsplan ..................................................................................................... 9
College 2: Effectiviteit ..................................................................................................... 11
1. Introductie effectiviteit ............................................................................................ 11
3. Onderzoek naar effectiviteit van interventies ....................................................... 14
4. Overzicht van effectieve interventies..................................................................... 18
College 3: Implementatie ............................................................................................... 21
1. Wat is implementatie ............................................................................................... 21
2. Implementatieproces .............................................................................................. 22
3. Implementatiemodel ............................................................................................... 22
4. Implementatiestrategieen ...................................................................................... 25
College 4: Jeugdbescherming ...................................................................................... 28
1. Organisatie ............................................................................................................... 28
2. Beleid......................................................................................................................... 33
3. Werking ..................................................................................................................... 36
College 5: Pleegzorg ....................................................................................................... 39
1. Organisatie en Beleid .............................................................................................. 39
2. Werking ..................................................................................................................... 45
College 6: Residentiele jeugdhulp ................................................................................ 50
1. Organisatie ............................................................................................................... 50
2. Beleid......................................................................................................................... 52
3. Werking ..................................................................................................................... 57
College 7 – Jeugdzorg en Justitie ................................................................................. 61
1. Organisatie ............................................................................................................... 61
2. Werking ..................................................................................................................... 69
1
,College 8: Jeugdzorg voor 18 plus ............................................................................... 73
1. Organisatie en beleid .............................................................................................. 73
2. Werking ..................................................................................................................... 77
College 9: Professionalisering en verantwoording ..................................................... 81
1. Geschiedenis professionalisering .......................................................................... 81
2. Wat is professionalisering ....................................................................................... 82
3. Professionalisering in de jeugdzorg ...................................................................... 83
Leerdoelen van dit vak
- Aan het einde van de cursus heb je kennis over:
o Belangrijke historische ontwikkelingen omtrent het Nederlandse
jeugdzorgstelsel;
o De vormgeving van het huidige jeugdzorgstelsel, met bijbehorend
beleid en wet- en regelgeving;
o De vormgeving van verschillende specifieke onderdelen binnen het
huidige jeugdzorgstelsel, met bijbehorend beleid en wet- en
regelgeving; jeugdbescherming, pleegzorg, residentiële jeugdhulp,
justitiële jeugdzorg, jeugdzorg voor 18 +
o De werking van (interventies binnen) deze onderdelen van het
jeugdzorgstelsel;
o Relevante wet- en regelgeving voor pedagogen die werken in de
jeugdzorg.
- Tevens kun je gerichte implementatieadviezen formuleren voor
hulpaanbieders binnen de jeugdzorg
2
,College 1: Historie en de transitie naar nu
Vandaag
- Historie
o Weeshuizen
o Pleegzorg
o Jeugdzorg en justitie
o Misstanden
- Transitie naar nu
o Jeugdwet
o Familiegroepsplan
Leerdoelen van vandaag
- Aan het einde van dit college kun je:
o Belangrijke historische ontwikkelingen rondom de jeugdzorg in
Nederland beschrijven
o Uitleggen hoe het jeugdzorgbeleid momenteel is vormgegeven
o Toelichten wat een familiegroepsplan inhoudt en kritisch reflecteren
op de effectiviteit daarvan
1. Historie –weeshuizen
Ontstaan weeshuizen
- “Kraamkamers van de jeugdzorg” → De maatschappij bemoeit zicht voor
het eerst met het opvoeden en opgroeien van kinderen.
- Eerste weeshuis ter wereld: Florence (1455)
o Vondelingenwiel: kind kan in de kribbe gelegd worden en moeder
kan aan de bel trekken en vervolgens weglopen, zodat het
aanmelden discreet gaat.
- Eerste weeshuis in NL: 1491; in 16e eeuw in elke stad
- In de meeste steden ‘burgerweeshuizen’ = alleen kinderen van erkende
burgers mogen verblijven in het weeshuis
- Niet centraal of landelijk georganiseerd, vaak initiatieven van
maatschappelijk betrokken individuen
- Leiden: Heilige Geest Weeshuis (1583) → minidorpje met bakker en
schoenmaker. Jongens en meiden gescheiden. Tot je 12e kreeg je scholing
en daarna de jongens in de leer (geen burgerweeshuis).
Kritiek op weeshuizen
- Toename kritiek op weeshuizen in 19e eeuw
o Oliver Twist
o Gebrek persoonlijke aandacht
o Harde discipline
- Ander geluid: Kind moet in gezinsvorm leven
3
, - Alternatieven:
o Wezendorp Neerbosch Nijmegen (1873); dorp oprichten waarin
1000 wezen verbleven, waarin iedereen elkaar hielp. Maar, het werd
toch snel te groot. Bovendien kwamen ook negatieve aspecten naar
boven zoals misbruik en geweld.
o Maatschappij tot Opvoeding van Wezen in het Huisgezin; voorloper
van de pleegzorg
Afname weeshuizen
- Oorzaken:
o Kritiek op weeshuizen
o Sinds 1880 steeds minder weeskinderen (door daling sterftekansen)
- Omvorming weeshuizen tot kinderbeschermingstehuizen
- Algemene Weduwen en Wezenwet (1959)
2. Pleegzorg
Historie Pleegzorg
- < 1850: vooral weeshuizen (bestond nog geen pleegzorg)
- 1850-1950: belang kind meer voorop
- 1950: professionalisering pleegzorg
- Begin georganiseerde pleegzorg in NL: 1874
- Scheltema: “Maatschappij tot opvoeding van wezen in het huisgezin’’
o Het begin van georganiseerde pleegzorg.
o Kinderen moeten in een gezin worden geplaatst.
o Hij had een opvangplek voor weeskinderen, waar pleegouders zich
aan konden melden. Hij zorgde voor screening.
Ontstaan kinderbescherming begin 20ste eeuw
- 1905: Kinderwetten
o de staat/hulpverleners mocht ingrijpen wanneer het thuis niet goed
ging
- 1922: Eerste kinderrechter
- 1922: Ondertoezichtstelling (OTS)
- Eerste helft 20e eeuw: pleegzorg had justitieel/permanent karakter.
Besluiten stonden vast en werden niet meer veranderd. Tegenwoordig kan
het ook tijdelijk zijn, bijvoorbeeld wanneer het beter gaat door middel van
hulpverlening.
Professionalisering Pleegzorg
- Vanaf tweede helft 20e eeuw
- Pleegzorg als hulpverleningsvorm
- 1953: Pleegkinderenwet → meer controle, mede door de tweede
wereldoorlog waardoor er nog meer pleegkinderen waren.
- Jaren ‘70: Vrijwillige pleegzorg en Centrales voor pleegzorg
4
Pedagogische Wetenschappen
Inhoud
College 1: Historie en de transitie naar nu ..................................................................... 3
1. Historie –weeshuizen ................................................................................................. 3
2. Pleegzorg .................................................................................................................... 4
3. Jeugdzorg en justitie ................................................................................................. 5
4. Misstanden .................................................................................................................. 5
5. Transitie naar nu – jeugdwet ..................................................................................... 6
6. Familiegroepsplan ..................................................................................................... 9
College 2: Effectiviteit ..................................................................................................... 11
1. Introductie effectiviteit ............................................................................................ 11
3. Onderzoek naar effectiviteit van interventies ....................................................... 14
4. Overzicht van effectieve interventies..................................................................... 18
College 3: Implementatie ............................................................................................... 21
1. Wat is implementatie ............................................................................................... 21
2. Implementatieproces .............................................................................................. 22
3. Implementatiemodel ............................................................................................... 22
4. Implementatiestrategieen ...................................................................................... 25
College 4: Jeugdbescherming ...................................................................................... 28
1. Organisatie ............................................................................................................... 28
2. Beleid......................................................................................................................... 33
3. Werking ..................................................................................................................... 36
College 5: Pleegzorg ....................................................................................................... 39
1. Organisatie en Beleid .............................................................................................. 39
2. Werking ..................................................................................................................... 45
College 6: Residentiele jeugdhulp ................................................................................ 50
1. Organisatie ............................................................................................................... 50
2. Beleid......................................................................................................................... 52
3. Werking ..................................................................................................................... 57
College 7 – Jeugdzorg en Justitie ................................................................................. 61
1. Organisatie ............................................................................................................... 61
2. Werking ..................................................................................................................... 69
1
,College 8: Jeugdzorg voor 18 plus ............................................................................... 73
1. Organisatie en beleid .............................................................................................. 73
2. Werking ..................................................................................................................... 77
College 9: Professionalisering en verantwoording ..................................................... 81
1. Geschiedenis professionalisering .......................................................................... 81
2. Wat is professionalisering ....................................................................................... 82
3. Professionalisering in de jeugdzorg ...................................................................... 83
Leerdoelen van dit vak
- Aan het einde van de cursus heb je kennis over:
o Belangrijke historische ontwikkelingen omtrent het Nederlandse
jeugdzorgstelsel;
o De vormgeving van het huidige jeugdzorgstelsel, met bijbehorend
beleid en wet- en regelgeving;
o De vormgeving van verschillende specifieke onderdelen binnen het
huidige jeugdzorgstelsel, met bijbehorend beleid en wet- en
regelgeving; jeugdbescherming, pleegzorg, residentiële jeugdhulp,
justitiële jeugdzorg, jeugdzorg voor 18 +
o De werking van (interventies binnen) deze onderdelen van het
jeugdzorgstelsel;
o Relevante wet- en regelgeving voor pedagogen die werken in de
jeugdzorg.
- Tevens kun je gerichte implementatieadviezen formuleren voor
hulpaanbieders binnen de jeugdzorg
2
,College 1: Historie en de transitie naar nu
Vandaag
- Historie
o Weeshuizen
o Pleegzorg
o Jeugdzorg en justitie
o Misstanden
- Transitie naar nu
o Jeugdwet
o Familiegroepsplan
Leerdoelen van vandaag
- Aan het einde van dit college kun je:
o Belangrijke historische ontwikkelingen rondom de jeugdzorg in
Nederland beschrijven
o Uitleggen hoe het jeugdzorgbeleid momenteel is vormgegeven
o Toelichten wat een familiegroepsplan inhoudt en kritisch reflecteren
op de effectiviteit daarvan
1. Historie –weeshuizen
Ontstaan weeshuizen
- “Kraamkamers van de jeugdzorg” → De maatschappij bemoeit zicht voor
het eerst met het opvoeden en opgroeien van kinderen.
- Eerste weeshuis ter wereld: Florence (1455)
o Vondelingenwiel: kind kan in de kribbe gelegd worden en moeder
kan aan de bel trekken en vervolgens weglopen, zodat het
aanmelden discreet gaat.
- Eerste weeshuis in NL: 1491; in 16e eeuw in elke stad
- In de meeste steden ‘burgerweeshuizen’ = alleen kinderen van erkende
burgers mogen verblijven in het weeshuis
- Niet centraal of landelijk georganiseerd, vaak initiatieven van
maatschappelijk betrokken individuen
- Leiden: Heilige Geest Weeshuis (1583) → minidorpje met bakker en
schoenmaker. Jongens en meiden gescheiden. Tot je 12e kreeg je scholing
en daarna de jongens in de leer (geen burgerweeshuis).
Kritiek op weeshuizen
- Toename kritiek op weeshuizen in 19e eeuw
o Oliver Twist
o Gebrek persoonlijke aandacht
o Harde discipline
- Ander geluid: Kind moet in gezinsvorm leven
3
, - Alternatieven:
o Wezendorp Neerbosch Nijmegen (1873); dorp oprichten waarin
1000 wezen verbleven, waarin iedereen elkaar hielp. Maar, het werd
toch snel te groot. Bovendien kwamen ook negatieve aspecten naar
boven zoals misbruik en geweld.
o Maatschappij tot Opvoeding van Wezen in het Huisgezin; voorloper
van de pleegzorg
Afname weeshuizen
- Oorzaken:
o Kritiek op weeshuizen
o Sinds 1880 steeds minder weeskinderen (door daling sterftekansen)
- Omvorming weeshuizen tot kinderbeschermingstehuizen
- Algemene Weduwen en Wezenwet (1959)
2. Pleegzorg
Historie Pleegzorg
- < 1850: vooral weeshuizen (bestond nog geen pleegzorg)
- 1850-1950: belang kind meer voorop
- 1950: professionalisering pleegzorg
- Begin georganiseerde pleegzorg in NL: 1874
- Scheltema: “Maatschappij tot opvoeding van wezen in het huisgezin’’
o Het begin van georganiseerde pleegzorg.
o Kinderen moeten in een gezin worden geplaatst.
o Hij had een opvangplek voor weeskinderen, waar pleegouders zich
aan konden melden. Hij zorgde voor screening.
Ontstaan kinderbescherming begin 20ste eeuw
- 1905: Kinderwetten
o de staat/hulpverleners mocht ingrijpen wanneer het thuis niet goed
ging
- 1922: Eerste kinderrechter
- 1922: Ondertoezichtstelling (OTS)
- Eerste helft 20e eeuw: pleegzorg had justitieel/permanent karakter.
Besluiten stonden vast en werden niet meer veranderd. Tegenwoordig kan
het ook tijdelijk zijn, bijvoorbeeld wanneer het beter gaat door middel van
hulpverlening.
Professionalisering Pleegzorg
- Vanaf tweede helft 20e eeuw
- Pleegzorg als hulpverleningsvorm
- 1953: Pleegkinderenwet → meer controle, mede door de tweede
wereldoorlog waardoor er nog meer pleegkinderen waren.
- Jaren ‘70: Vrijwillige pleegzorg en Centrales voor pleegzorg
4
