Hoofdstuk 6 Over de schreef #justitiabelen
6.1 Inleiding
Het onderwerp criminaliteit roept vaak heftige emoties op in onze
samenleving. Criminaliteit is er altijd geweest.
In vogelvlucht terugkijkend naar de geschiedenis van het Nederlandse
strafsysteem zien we dat vergelding voor aangedaan leed altijd een grote
rol heeft gespeeld als een vorm van rechtvaardigheid tegenover slachtoffer
en samenleving, naast het stellen van een voorbeeld ter afschrikking.
Vanaf de negentiende eeuw was er een brede gedragen wens om het
geringe volk dat de gevangenissen vulde te verheffen en te heropvoeden.
In de twintigste eeuw kwam het besef dat misdaad in alle
bevolkingsgroepen voorkomt en dat het bij de samenleving hoort.
6.2 De doelgroep: wat zijn justitiabelen?
Of gedrag wel of niet als misdadig wordt gezien, is afhankelijk van de
samenleving en de tijd waarin men leeft.
Criminaliteit heeft te maken met wat wel en niet toelaatbaar wordt geacht,
met een verwijzing naar de waarden en normen in een samenleving.
Tegenover alledaagse theorieën over criminaliteit staan de strafrechtelijke
definities.
Van criminaliteit is sprake bij het plegen van een strafbaar feit, wat wil
zeggen dat de regels van het Wetboek van Strafrechten worden
overtreden.
Vroeger werd het aan religieuze instellingen, vakbonden en politieke
partijen overgelaten om de bevolking op te voeden.
Er wordt steeds meer beroep gedaan op de individuele
verantwoordelijkheid van burgers.
Als criteria voor indeling van criminaliteit wordt vaak gekeken naar
geslacht en leeftijd.
Kenmerken van justitiabelen
In de loop der tijd zijn veel verschillende theorieën ontwikkeld over
achtergronden en oorzaken van criminaliteit:
Biologische invalshoeken; hierbij gaat men ervan uit dat bepaalde
biologische factoren – geërfd of verworven door een bepaalde levenswijze
of voeding- leiden misdadigheid. Rond 1900 had de Italiaanse legerarts
Lombroso veel invloed met onderzoek naar de verschillen tussen
misdadigers en andere mensen. Hij was ervan overtuigd dat ‘criminelen’