FH-1 Lifestyle en risicofactoren
NCD’s en risicofactoren
Chronic diseases, ook wel non-communicable diseases (NCD’s) genoemd, zijn niet overdraagbare
aandoeningen. Ze zijn van lange duur en meestal langzaam progressief.
De 4 meest voorkomende NCD’s zijn:
- Cardiovasculaire aandoeningen ( bijv. beroerte)
- Kanker
- Chronische longaandoeningen ( bijv. COPD & astma)
- Diabetes mellitus
Non-communicable diseases lijden tot :
- 41 miljoen sterfgevallen
- Wat neerkomt op 71% van de wereldwijde sterfgevallen
Cardiovasculair → 17.9 miljoen sterfgevallen
Kanker → 9.0 miljoen stergevallen
Longaandoeningen → 3.9 miljoen sterfgevallen
Diabetes → 1,6 miljoen sterfgevallen
Chronische aandoeningen in Nederland:
- Levensverwachting 2040
• Mannen : 82,2 jaar
• Vrouwen: 87,4 jaar
- NL in 2040: 54% heeft minimaal een chronische aandoening
- Dat komt neer op 12 miljoen Nederlanders
Chronische aandoeningen en fysiotherapie:
- In 2018: 67% van de chronisch zieken in contact met een of meerdere paramedici
- In 2018: 37% van de chronisch zieken bezoekt een fysiotherapeut
- 33% van de patiënten in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk wordt behandeld voor een
chronische aandoening
Onderliggende oorzaken van een chronische aandoening kan de lifestyle zijn (BRAVO D)
Bewegen
Roken
Alcohol
,Voeding
Ontspanning
Drugs ( o.a. medicatie)
De oorzaken van deze aandoeningen zijn wereldwijd
Behandeling:
- Populatie strategieën: stoppen met roken/ beperkingen van zoutinname
- Specifieke doelgroepen: zoals de behandeling van mensen met risico op hart- en vaatziekten
- Beleid: verandering maatschappelijk bewustzijn
RIVM doet onderzoek naar de onderliggende oorzaken in het voorkomen van chronische ziekten.
Veel directe oorzaken en risicofactoren zijn gebonden aan levensstijlfactoren (BRAVO-D).
Omgevingsfactoren: luchtvervuiling, blootstelling aan toxische stoffen
Complex probleem: verstedelijking, veroudering en globalisering (meer interactie tussen mensen)
Wereldwijd percentage van aantal overlijdensgevallen ten gevolge van :
- 12,8% → hoge bloeddruk
- 5,8% → hoge bloedglucose waarde
- 5,5% → fysieke inactiviteit
- 4,8% → hoog cholesterol
- 2,9% → te weinig inname van fruit en groenten
9 vrijwillige NCD doelstellingen 2025 van de WHO ( World Health Organisation)
1. Relatieve vermindering van 25% van totale mortaliteit door hart- en vaatziekten, kanker,
diabetes of chronische aandoeningen van de luchtwegen
2. Tenminste 10% relatieve vermindering van schadelijk alcoholgebruik, in overeenstemming
met de nationale context
3. Een relatieve vermindering van 10% in de prevalentie van onvoldoende fysieke activiteit
4. Een relatieve vermindering van 30% in de gemiddelde zout-/natriuminname door de
bevolking
5. Een relatieve vermindering van 30% in de prevalentie van het huidige tabaksgebruik bij
personen van 15 jaar en ouder
6. Een relatieve verlaging van 255 in de prevalentie van verhoogde bloeddruk in
overeenstemming met de nationale omstandigheden
7. Stop de stijging van diabetes en obesitas
8. Minstens 50% van de in aanmerking komende mensen krijgt medicamenteuze behandeling
en coaching om hartaanvallen en beroertes te voorkomen
9. Een beschikbaarheid van 80% van de betaalbare basistechnologieën en essentiële
medicijnen, inclusief generieke geneesmiddelen, die nodig zijn om grote NCD’s te
behandelen, in zowel openbare als particuliere voorzieningen
,Risicofactoren:
- ‘a risk factor is any attribute, characteristic or exposure of an individual that increases the
likelihood of developing a disease or injury’ → WHO
- Je hebt 2 soorten risicofactoren
- Factoren die je NIET kunt beïnvloeden
- Factoren die je WEL kunt beïnvloeden
Het verschil tussen overdraagbare en niet-overdraagbare ziekte ligt in de onderliggende oorzaak.
Niet beïnvloedbare factoren:
- Leeftijd
- Geslacht
- Erfelijkheid
- Etniciteit
Er is verschil tussen genetisch belast en familiair belast! In termen van erfelijkehid, erf je een bepaald
gen wel of niet en krijg je die ziekte vroeg of laat. Familiar betreft het hebben van aanleg om dik te
worden in een gezin waarin veel wordt gegeten.
Beïnvloedbare factoren:
- Hoge bloeddruk
- Te hoog cholesterol
- Roken
- Fysieke inactiviteit
- Obesitas
- Ongezonde voeding
- Diabetes mellitus
- Metabool syndroom
- Alcohol
- Lage socio-economische status
- Mentale gezondheidsproblemen
- Psychosociale stress
Hoge bloeddruk:
- Hypertensie
- Ideale bloeddruk = 120/80 mmHg
- Hoge bloeddruk = 140/90 mmHg
- Systolische bloeddruk = de druk in de aders wanneer het hard pompt
- Diastolische bloeddruk = de druk in de aders wanneer het hart ontspant
- Weinig symptomen maar richt wel schade aan
• Beschadiging endotheel (vaatwand)
• Vorming van plagues, die verstoppingen kunnen veroorzaken
• Oorzaak van nierfalen of hart-/herseninfarct
, Bloeddruk verlagen:
- Goede voeding
• Gebruik voedingsmiddelen rijk aan kalium, calcium en magnesium
• Beperkt inname van keukenzout (natriumchloride)
- Stress verminderen
• Vermijd stressvolle situaties
• Zorg voor voldoende ontspanning
- Meer lichamelijke activiteit
Hoog cholesterol:
- LDL-cholesterol → afval
• Het teveel wordt vanuit de lever aan de lopende band in het lichaam gedumpt en
bevordert slagaderziekte
- HDL-cholesterol: brengt het overtollige LDL-cholesterol ‘met kruiwagentjes tegelijk’ terug
naar de lever waar het wordt afgebroken
- Het gaat mis bij te veel inname van verzadigde vertzuren, met name transvetten. Wat leidt
tot sterkere verhoging van het LDL-gehalte.
- Lichamelijke activiteit zorgt voor toename HDL-gehalte
Vet zorgt ervoor dat je vitamine A,D en E binnenkrijgt. Gebruik zachte vetten of plantaardige vetten;
eigenlijk wanneer het vloeibaar is bij kamertemperatuur
Cholesterolwaarde:
- Normale chosterolwaarde: 5.0 mmol/L
- Lichte verhoging: 6.4 mmol/L → wat helpt:
• Magere producten
• Onverzadigde vetten
• Regelmatig bewegen
• Groenten en fruit
• Beperkte suiker-inname
- Ernstige verhoging: 6.5-7.9 mmol/L → cholesterolverlagers nodig
- Sterke verhoging > 8.0 mmol.L → kans op atherosclerose is 4 keer hoger dan normaal
Roken:
- Teer → klevrige vast zetting op trilharen van het slijmvleis
- Nicotine → zeer verslavend
• Adrenaline + noradrenaline
• Bloeddruk + hartritme
• Leidt tot meer vraag zuurstof
- Koolmonoxide → toxisch
• Bindt aan hemoglobine
• Zorgt ervoor dat het bloed weinig zuurstof krijgt
NCD’s en risicofactoren
Chronic diseases, ook wel non-communicable diseases (NCD’s) genoemd, zijn niet overdraagbare
aandoeningen. Ze zijn van lange duur en meestal langzaam progressief.
De 4 meest voorkomende NCD’s zijn:
- Cardiovasculaire aandoeningen ( bijv. beroerte)
- Kanker
- Chronische longaandoeningen ( bijv. COPD & astma)
- Diabetes mellitus
Non-communicable diseases lijden tot :
- 41 miljoen sterfgevallen
- Wat neerkomt op 71% van de wereldwijde sterfgevallen
Cardiovasculair → 17.9 miljoen sterfgevallen
Kanker → 9.0 miljoen stergevallen
Longaandoeningen → 3.9 miljoen sterfgevallen
Diabetes → 1,6 miljoen sterfgevallen
Chronische aandoeningen in Nederland:
- Levensverwachting 2040
• Mannen : 82,2 jaar
• Vrouwen: 87,4 jaar
- NL in 2040: 54% heeft minimaal een chronische aandoening
- Dat komt neer op 12 miljoen Nederlanders
Chronische aandoeningen en fysiotherapie:
- In 2018: 67% van de chronisch zieken in contact met een of meerdere paramedici
- In 2018: 37% van de chronisch zieken bezoekt een fysiotherapeut
- 33% van de patiënten in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk wordt behandeld voor een
chronische aandoening
Onderliggende oorzaken van een chronische aandoening kan de lifestyle zijn (BRAVO D)
Bewegen
Roken
Alcohol
,Voeding
Ontspanning
Drugs ( o.a. medicatie)
De oorzaken van deze aandoeningen zijn wereldwijd
Behandeling:
- Populatie strategieën: stoppen met roken/ beperkingen van zoutinname
- Specifieke doelgroepen: zoals de behandeling van mensen met risico op hart- en vaatziekten
- Beleid: verandering maatschappelijk bewustzijn
RIVM doet onderzoek naar de onderliggende oorzaken in het voorkomen van chronische ziekten.
Veel directe oorzaken en risicofactoren zijn gebonden aan levensstijlfactoren (BRAVO-D).
Omgevingsfactoren: luchtvervuiling, blootstelling aan toxische stoffen
Complex probleem: verstedelijking, veroudering en globalisering (meer interactie tussen mensen)
Wereldwijd percentage van aantal overlijdensgevallen ten gevolge van :
- 12,8% → hoge bloeddruk
- 5,8% → hoge bloedglucose waarde
- 5,5% → fysieke inactiviteit
- 4,8% → hoog cholesterol
- 2,9% → te weinig inname van fruit en groenten
9 vrijwillige NCD doelstellingen 2025 van de WHO ( World Health Organisation)
1. Relatieve vermindering van 25% van totale mortaliteit door hart- en vaatziekten, kanker,
diabetes of chronische aandoeningen van de luchtwegen
2. Tenminste 10% relatieve vermindering van schadelijk alcoholgebruik, in overeenstemming
met de nationale context
3. Een relatieve vermindering van 10% in de prevalentie van onvoldoende fysieke activiteit
4. Een relatieve vermindering van 30% in de gemiddelde zout-/natriuminname door de
bevolking
5. Een relatieve vermindering van 30% in de prevalentie van het huidige tabaksgebruik bij
personen van 15 jaar en ouder
6. Een relatieve verlaging van 255 in de prevalentie van verhoogde bloeddruk in
overeenstemming met de nationale omstandigheden
7. Stop de stijging van diabetes en obesitas
8. Minstens 50% van de in aanmerking komende mensen krijgt medicamenteuze behandeling
en coaching om hartaanvallen en beroertes te voorkomen
9. Een beschikbaarheid van 80% van de betaalbare basistechnologieën en essentiële
medicijnen, inclusief generieke geneesmiddelen, die nodig zijn om grote NCD’s te
behandelen, in zowel openbare als particuliere voorzieningen
,Risicofactoren:
- ‘a risk factor is any attribute, characteristic or exposure of an individual that increases the
likelihood of developing a disease or injury’ → WHO
- Je hebt 2 soorten risicofactoren
- Factoren die je NIET kunt beïnvloeden
- Factoren die je WEL kunt beïnvloeden
Het verschil tussen overdraagbare en niet-overdraagbare ziekte ligt in de onderliggende oorzaak.
Niet beïnvloedbare factoren:
- Leeftijd
- Geslacht
- Erfelijkheid
- Etniciteit
Er is verschil tussen genetisch belast en familiair belast! In termen van erfelijkehid, erf je een bepaald
gen wel of niet en krijg je die ziekte vroeg of laat. Familiar betreft het hebben van aanleg om dik te
worden in een gezin waarin veel wordt gegeten.
Beïnvloedbare factoren:
- Hoge bloeddruk
- Te hoog cholesterol
- Roken
- Fysieke inactiviteit
- Obesitas
- Ongezonde voeding
- Diabetes mellitus
- Metabool syndroom
- Alcohol
- Lage socio-economische status
- Mentale gezondheidsproblemen
- Psychosociale stress
Hoge bloeddruk:
- Hypertensie
- Ideale bloeddruk = 120/80 mmHg
- Hoge bloeddruk = 140/90 mmHg
- Systolische bloeddruk = de druk in de aders wanneer het hard pompt
- Diastolische bloeddruk = de druk in de aders wanneer het hart ontspant
- Weinig symptomen maar richt wel schade aan
• Beschadiging endotheel (vaatwand)
• Vorming van plagues, die verstoppingen kunnen veroorzaken
• Oorzaak van nierfalen of hart-/herseninfarct
, Bloeddruk verlagen:
- Goede voeding
• Gebruik voedingsmiddelen rijk aan kalium, calcium en magnesium
• Beperkt inname van keukenzout (natriumchloride)
- Stress verminderen
• Vermijd stressvolle situaties
• Zorg voor voldoende ontspanning
- Meer lichamelijke activiteit
Hoog cholesterol:
- LDL-cholesterol → afval
• Het teveel wordt vanuit de lever aan de lopende band in het lichaam gedumpt en
bevordert slagaderziekte
- HDL-cholesterol: brengt het overtollige LDL-cholesterol ‘met kruiwagentjes tegelijk’ terug
naar de lever waar het wordt afgebroken
- Het gaat mis bij te veel inname van verzadigde vertzuren, met name transvetten. Wat leidt
tot sterkere verhoging van het LDL-gehalte.
- Lichamelijke activiteit zorgt voor toename HDL-gehalte
Vet zorgt ervoor dat je vitamine A,D en E binnenkrijgt. Gebruik zachte vetten of plantaardige vetten;
eigenlijk wanneer het vloeibaar is bij kamertemperatuur
Cholesterolwaarde:
- Normale chosterolwaarde: 5.0 mmol/L
- Lichte verhoging: 6.4 mmol/L → wat helpt:
• Magere producten
• Onverzadigde vetten
• Regelmatig bewegen
• Groenten en fruit
• Beperkte suiker-inname
- Ernstige verhoging: 6.5-7.9 mmol/L → cholesterolverlagers nodig
- Sterke verhoging > 8.0 mmol.L → kans op atherosclerose is 4 keer hoger dan normaal
Roken:
- Teer → klevrige vast zetting op trilharen van het slijmvleis
- Nicotine → zeer verslavend
• Adrenaline + noradrenaline
• Bloeddruk + hartritme
• Leidt tot meer vraag zuurstof
- Koolmonoxide → toxisch
• Bindt aan hemoglobine
• Zorgt ervoor dat het bloed weinig zuurstof krijgt
