Toets – matrijs
Psychologie
Erfelijkheid = de overdracht van de lichamelijke en geestelijke eigenschappen van generatie op
generatie.
De basisconcepten die binnen de genetica worden gebruikt
Cellen = De belangrijke bouwstenen voor je lichaam die belangrijke processen uitvoeren waardoor je
kunt blijven leven.
Bijvoorbeeld:
- Botcellen zorgen voor stevigheid
- Bloedcellen zorgen voor zuurstoftransport
- Kraakbeencellen zorgen voor flexibiliteit en stevigheid etc.
Elke cel in het lichaam bevat een volledige verzameling biologische instructies, ook wel genomen
genoemd, voor het opbouwen van het organisme. Deze biologische instructies zijn vastgelegd in 23
paar chromosomen (dus 46 in totaal).
Elke chromosoom bevat DNA. DNA is een molecuul dat bijzonder geschikt is voor het opslaan van
genetische informatie. DNA is opgebouwd uit genen. Hier zijn de erfelijke, lichamelijke en psychische
eigenschappen opgeslagen. Bijv.: je hebt de blauwe ogen van je moeder en je hebt de
woedeaanvallen van je vader.
Chromosomen
Geslachtchromosomen = Chromosomen die onze lichamelijke geslachtskenmerken bepalen.
Vrouwelijke fenotype = 2 XX chromosoom
Mannelijke fenotype = 1 X, 1 Y chromosoom
Iedereen ontvangt een X chromosoom van je biologische moeder en een X of Y chromosoom van je
biologische vader. Het chromosoom van de vader bepaald dus het geslacht van het kind.
Autosomen
Alle chromosomen die geen geslachtschromosomen zijn, zijn autosomen. De autosomale
eigenschappen zijn dus niet geslachtsgebonden.
Het genotype en het fenotype hebben beide te maken met erfelijkheid. Het genotype is hoe een
bepaalde eigenschap in het DNA staat. Bijvoorbeeld of je blauwe of bruine ogen hebt, krullend haar
of steil haar. Het fenotype is hoe je eruitziet, maar is ook afhankelijk van omgevingsfactoren.
Genotype = is de verzameling eigenschappen van het individu die is geërfd van de ouder of ouders.
Fenotype = waarneembare fysieke kenmerken van een organisme (dus ook gedrag).
Dit bestaat uit erfelijke eigenschappen + omgevingsinvloeden, bijvoorbeeld voeding, stress, zon etc.
Genen hebben dus zeker impact op intelligentie, angst, persoonlijkheid, psychische stoornissen etc.
Maar we weten nog niet op welke wijze en in welke mate hier sprake van is. Hier heerst nog een
discussie over, nature-nurture debat. Want zelfs eeneiige tweelingen kunnen verschillen al hebben
zij dezelfde genetische code gekregen.
,Hoe de hersenen zijn opgebouwd in termen van evolutionaire lagen en het kunnen benoemen van
diens functies
In de hersenen zitten 3 verschillende lagen en die lagen die kun je herkennen aan de evolutionaire
opbouw, dat is hoe ons brein zich door de eeuwen heen heeft ontwikkeld en is gegroeid.
1. Onderaan heb je de hersenstam, dat is het oudste gedeelte van de hersenen en dat zit vast aan
het ruggenmerg en dat noemen we het reptielenbrein.
2. Daarboven zit het limbische systeem, daar zit vooral emotie en herinnering.
3. Bovenop heb je de cerebrale Cortex ofwel de ´denkhoed´ en ´hersenschors´, dat is de dunne
buitenste laag van de hersenhelften. Deze is verantwoordelijk voor het grootste deel van de hogere
mentale processen. Daar zit je denken en waarnemen.
De hersenstam (reptielenbrein)
De hersenstam verbindt het lichaam met de hersenen, deze zit vast aan je ruggenmerg en dit is een
connectie tussen je brein en lijf en bestaat uit;
- De medulla: een bol in de hersenstam en die stuurt de elementaire hersenfuncties aan zoals
je je ademhaling, bloeddruk, hartslag en dat gebeurt eigenlijk helemaal op automatische
piloot.
- Pons: grotere bol in de hersenstam en die reguleert onze slaap en droom cyclus.
- Formatio reticularis: zorgt ervoor dat de hersenen wakker en alert blijven, dus die houden
toezicht op de belangrijkste binnenkomende signalen.
- Thalamus: twee bolvormige lichamen tussen de hersenhelften en de hersenstam en die
regelen al het sensorische en motorische verkeer behalve reuk.
- Cerebrum: de kleine hersenen en die liggen onder de achterkant van de hersenhelften en
achter de hersenstam en ziet er eigenlijk uit als een klein mini breintje en die zorgt voor de
coördinatie van bewegingen en evenwicht, maar speelt ook een grote rol in onze gedachten
en gevoelens.
Het limbische systeem
Dit is de middelste laag van de hersenen en is vooral betrokken bij emotie, herinnering en overleven
en bestaat uit;
- Amygdala: speelt voornamelijk een rol bij emotie en dan met name emoties zoals angst en
agressie en hij gebruikt herinneringen om emotionele respons te reguleren.
- Hippocampus: die maakt ons geheugen systeem mogelijk. Je kunt dus je geheugen trainen
en op het moment dat jij dus heel veel gebruik maakt van je geheugen en heel erg je
geheugen hebt getraind dan kan hij dus groter worden. Je kan zien aan het brein van iemand
in hoeverre ze goed zijn in het onthouden.
, - Hypothalamus, oftewel de ´bloedtestlabaratorium´:
Bloed geeft altijd informatie over de toestand van het lichaam. De hypothalamus houdt
altijd in de gaten of het lichaam wel in stabiele en evenwichtige toestand is, dus het is een
soort handhaver die continu bezig is om te checken of het lichaam oké is en in
evenwicht/balans is.
- In die hypothalamus zit ook de genotcentra oftewel het beloning circuit, hier zit ook
motivatie; dus dat je een goed gevoel krijgt als je iets goeds hebt gedaan of positieve gevoel
wat je krijgt op het moment dat je toe geeft aan bijv. honger of dorst en dit is een verbinding
tussen zenuw en hormoonstelsel en hier zit ook emotionele arousal en stress.
Cerebrale cortex, oftewel de ´grote hersenen´
Deze zijn betrokken bij hogere mentale processen, waaronder denken, waarnemen,
taalontwikkeling.
Dit bestaat uit verschillende kwabben. Elk van de twee helften bestaat uit 4 kwabben. Bij specifieke
delen van elke kwab horen verschillende sensorische (zenuwen en zintuigen) en meer motorische
(bewegen) functies.
De opbouw van de cortex, kunt de belangrijkste structuren en diens functies onderscheiden
Cerebrale cortex, oftewel de ´grote hersenen; bestaat uit verschillende kwabben. Elk van de twee
helften bestaat uit 4 kwabben. Bij specifieke delen van elke kwab horen verschillende sensorische
(zenuwen en zintuigen) en meer motorische (bewegen) functies.
Functies van de frontaalkwabben
Frontaalkwab en prefrontale cortex
- Motorische cortex
- Plannen, beslissingen nemen, vooruitdenken, concentreren, persoonlijkheid vormen, motoriek
aansturen, spraakvermogen.
Pariëtaal kwab
- Verwerken van positiebepaling van het lichaam en posities van voorwerpen in de drie dimensionale
ruimte bepalen.
- Gevoelsinformatie van verschillende delen van het lichaam worden hier bijeengebracht
(sensorische informatie: pijn, gevoel, warm of koud etc.).
- Stuurt de fijne motoriek aan en voorkomt dat wij ons bijv. stoten.
Occipitaalkwab
- Visuele cortex
- Verwerking en betekenis geven van visuele waarnemingen
Temporaalkwab
- Auditieve cortex
- Betekenis geven aan taal, opslag van langdurige herinneringen
Psychologie
Erfelijkheid = de overdracht van de lichamelijke en geestelijke eigenschappen van generatie op
generatie.
De basisconcepten die binnen de genetica worden gebruikt
Cellen = De belangrijke bouwstenen voor je lichaam die belangrijke processen uitvoeren waardoor je
kunt blijven leven.
Bijvoorbeeld:
- Botcellen zorgen voor stevigheid
- Bloedcellen zorgen voor zuurstoftransport
- Kraakbeencellen zorgen voor flexibiliteit en stevigheid etc.
Elke cel in het lichaam bevat een volledige verzameling biologische instructies, ook wel genomen
genoemd, voor het opbouwen van het organisme. Deze biologische instructies zijn vastgelegd in 23
paar chromosomen (dus 46 in totaal).
Elke chromosoom bevat DNA. DNA is een molecuul dat bijzonder geschikt is voor het opslaan van
genetische informatie. DNA is opgebouwd uit genen. Hier zijn de erfelijke, lichamelijke en psychische
eigenschappen opgeslagen. Bijv.: je hebt de blauwe ogen van je moeder en je hebt de
woedeaanvallen van je vader.
Chromosomen
Geslachtchromosomen = Chromosomen die onze lichamelijke geslachtskenmerken bepalen.
Vrouwelijke fenotype = 2 XX chromosoom
Mannelijke fenotype = 1 X, 1 Y chromosoom
Iedereen ontvangt een X chromosoom van je biologische moeder en een X of Y chromosoom van je
biologische vader. Het chromosoom van de vader bepaald dus het geslacht van het kind.
Autosomen
Alle chromosomen die geen geslachtschromosomen zijn, zijn autosomen. De autosomale
eigenschappen zijn dus niet geslachtsgebonden.
Het genotype en het fenotype hebben beide te maken met erfelijkheid. Het genotype is hoe een
bepaalde eigenschap in het DNA staat. Bijvoorbeeld of je blauwe of bruine ogen hebt, krullend haar
of steil haar. Het fenotype is hoe je eruitziet, maar is ook afhankelijk van omgevingsfactoren.
Genotype = is de verzameling eigenschappen van het individu die is geërfd van de ouder of ouders.
Fenotype = waarneembare fysieke kenmerken van een organisme (dus ook gedrag).
Dit bestaat uit erfelijke eigenschappen + omgevingsinvloeden, bijvoorbeeld voeding, stress, zon etc.
Genen hebben dus zeker impact op intelligentie, angst, persoonlijkheid, psychische stoornissen etc.
Maar we weten nog niet op welke wijze en in welke mate hier sprake van is. Hier heerst nog een
discussie over, nature-nurture debat. Want zelfs eeneiige tweelingen kunnen verschillen al hebben
zij dezelfde genetische code gekregen.
,Hoe de hersenen zijn opgebouwd in termen van evolutionaire lagen en het kunnen benoemen van
diens functies
In de hersenen zitten 3 verschillende lagen en die lagen die kun je herkennen aan de evolutionaire
opbouw, dat is hoe ons brein zich door de eeuwen heen heeft ontwikkeld en is gegroeid.
1. Onderaan heb je de hersenstam, dat is het oudste gedeelte van de hersenen en dat zit vast aan
het ruggenmerg en dat noemen we het reptielenbrein.
2. Daarboven zit het limbische systeem, daar zit vooral emotie en herinnering.
3. Bovenop heb je de cerebrale Cortex ofwel de ´denkhoed´ en ´hersenschors´, dat is de dunne
buitenste laag van de hersenhelften. Deze is verantwoordelijk voor het grootste deel van de hogere
mentale processen. Daar zit je denken en waarnemen.
De hersenstam (reptielenbrein)
De hersenstam verbindt het lichaam met de hersenen, deze zit vast aan je ruggenmerg en dit is een
connectie tussen je brein en lijf en bestaat uit;
- De medulla: een bol in de hersenstam en die stuurt de elementaire hersenfuncties aan zoals
je je ademhaling, bloeddruk, hartslag en dat gebeurt eigenlijk helemaal op automatische
piloot.
- Pons: grotere bol in de hersenstam en die reguleert onze slaap en droom cyclus.
- Formatio reticularis: zorgt ervoor dat de hersenen wakker en alert blijven, dus die houden
toezicht op de belangrijkste binnenkomende signalen.
- Thalamus: twee bolvormige lichamen tussen de hersenhelften en de hersenstam en die
regelen al het sensorische en motorische verkeer behalve reuk.
- Cerebrum: de kleine hersenen en die liggen onder de achterkant van de hersenhelften en
achter de hersenstam en ziet er eigenlijk uit als een klein mini breintje en die zorgt voor de
coördinatie van bewegingen en evenwicht, maar speelt ook een grote rol in onze gedachten
en gevoelens.
Het limbische systeem
Dit is de middelste laag van de hersenen en is vooral betrokken bij emotie, herinnering en overleven
en bestaat uit;
- Amygdala: speelt voornamelijk een rol bij emotie en dan met name emoties zoals angst en
agressie en hij gebruikt herinneringen om emotionele respons te reguleren.
- Hippocampus: die maakt ons geheugen systeem mogelijk. Je kunt dus je geheugen trainen
en op het moment dat jij dus heel veel gebruik maakt van je geheugen en heel erg je
geheugen hebt getraind dan kan hij dus groter worden. Je kan zien aan het brein van iemand
in hoeverre ze goed zijn in het onthouden.
, - Hypothalamus, oftewel de ´bloedtestlabaratorium´:
Bloed geeft altijd informatie over de toestand van het lichaam. De hypothalamus houdt
altijd in de gaten of het lichaam wel in stabiele en evenwichtige toestand is, dus het is een
soort handhaver die continu bezig is om te checken of het lichaam oké is en in
evenwicht/balans is.
- In die hypothalamus zit ook de genotcentra oftewel het beloning circuit, hier zit ook
motivatie; dus dat je een goed gevoel krijgt als je iets goeds hebt gedaan of positieve gevoel
wat je krijgt op het moment dat je toe geeft aan bijv. honger of dorst en dit is een verbinding
tussen zenuw en hormoonstelsel en hier zit ook emotionele arousal en stress.
Cerebrale cortex, oftewel de ´grote hersenen´
Deze zijn betrokken bij hogere mentale processen, waaronder denken, waarnemen,
taalontwikkeling.
Dit bestaat uit verschillende kwabben. Elk van de twee helften bestaat uit 4 kwabben. Bij specifieke
delen van elke kwab horen verschillende sensorische (zenuwen en zintuigen) en meer motorische
(bewegen) functies.
De opbouw van de cortex, kunt de belangrijkste structuren en diens functies onderscheiden
Cerebrale cortex, oftewel de ´grote hersenen; bestaat uit verschillende kwabben. Elk van de twee
helften bestaat uit 4 kwabben. Bij specifieke delen van elke kwab horen verschillende sensorische
(zenuwen en zintuigen) en meer motorische (bewegen) functies.
Functies van de frontaalkwabben
Frontaalkwab en prefrontale cortex
- Motorische cortex
- Plannen, beslissingen nemen, vooruitdenken, concentreren, persoonlijkheid vormen, motoriek
aansturen, spraakvermogen.
Pariëtaal kwab
- Verwerken van positiebepaling van het lichaam en posities van voorwerpen in de drie dimensionale
ruimte bepalen.
- Gevoelsinformatie van verschillende delen van het lichaam worden hier bijeengebracht
(sensorische informatie: pijn, gevoel, warm of koud etc.).
- Stuurt de fijne motoriek aan en voorkomt dat wij ons bijv. stoten.
Occipitaalkwab
- Visuele cortex
- Verwerking en betekenis geven van visuele waarnemingen
Temporaalkwab
- Auditieve cortex
- Betekenis geven aan taal, opslag van langdurige herinneringen
