PV Samenvatting artikelen JOHO
Inhoudsopgave
Dekker, P., Den Ridder, J., Bovens, M., & Tiemeijer, W. L. (2014). Polariseert Nederland?: Ontwikkelingen in
politiek-culturele tegenstellingen. Gescheiden werelden?, 103-129................................................................4
Waar komt de data vandaan?.............................................................................................................................4
Is de bevolking meer verdeeld geraakt?..............................................................................................................4
Zijn bevolkingsgroepen verder uit elkaar gedreven?...........................................................................................4
Is de samenhang van voorkeuren met politiek zelfvertrouwen sterker geworden?............................................5
Zijn we meer tegenstellingen gaan zien?.............................................................................................................5
Wat kan er geconcludeerd worden?....................................................................................................................5
Bakker, J. (2012). Cultureel-etnische segregatie in het onderwijs: achtergronden, oorzaken en waarom te
bestrijden, Pedagogiek, 32(2), 104-126.......................................................................................................... 6
Welke achtergrond heeft de schoolsegregatie?...................................................................................................6
Welke kenmerken kent het onderwijssysteem?...................................................................................................6
Welke rol spelen ruimtelijke of residentiële segregatie?.....................................................................................7
Hoe dragen ouders bij aan de segregatie?..........................................................................................................7
Waarom moet schoolsegregatie bestreden worden?..........................................................................................7
Welke invloed heeft schoolsegregatie op leerprestaties?....................................................................................7
Welke invloed heeft schoolsegregatie op interetnische verhoudingen?..............................................................8
Wat is de conclusie?.............................................................................................................................................8
Welke aanbevelingen zijn er voor vervolg onderzoek?........................................................................................8
Merry, M., Driessen, G. en Ouali, I. (2012). Doet onderwijssegregatie ertoe?, Pedagogiek, 32(2), 151-164......9
Hoe heeft de segregatie zich ontwikkelt?............................................................................................................9
Welke waarden spelen een belangrijke rol in onderwijssegregatie?...................................................................9
Wat is vrijwillige en onvrijwillige segregatie?......................................................................................................9
Welke zorgen bestaan over segregatie?............................................................................................................10
Bonjour, S., & Duyvendak, J. W. (2018). The “migrant with poor prospects”: racialized intersections of class
and culture in Dutch civic integration debates. Ethnic and Racial Studies, 41(5), 882-900..............................10
Wat is er bekend over integratieprogramma's?................................................................................................10
Wat is geschiedenis van het Nederlandse integratiebeleid?.............................................................................11
Hoe verscheen de migrant met slechte vooruitzichten in debatten?.................................................................11
Hoe veranderde het beleid na 2000?.................................................................................................................11
Hoe ontwikkelde het integratiebeleid tussen 2007 en 2012?............................................................................12
Wie is de migrant met slechte vooruitzichten?..................................................................................................12
Welke conclusie kan getrokken worden?...........................................................................................................13
,Kešić, J. & Duyvendak J.W. (2019). The nation under threat: secularist, racial and populist nativism in the
Netherlands, Patterns of Prejudice, 53:5, 441-463........................................................................................13
Wat is nativisme?...............................................................................................................................................13
Wat is seculier nativisme?..................................................................................................................................13
Wat is het racistisch nativisme?........................................................................................................................14
Wat is het populistisch nativisme?.....................................................................................................................15
Wat kan er geconcludeerd worden over het nativisme?...................................................................................15
Van Bergen, D. D., De Ruyter, D. J., & Pels, T. V. (2016). “Us Against Them” or “All Humans Are Equal”
Intergroup Attitudes and Perceived Parental Socialization of Muslim immigrant and Native Dutch
Youth. Journal of Adolescent Research, 32(5), 1-26.......................................................................................16
Hoe zijn de intergroeprelaties in Europa?..........................................................................................................16
Hoe vindt etnische socialisatie plaats?..............................................................................................................16
Hoe is dit onderzocht?...................................................................................................................................17
Wie namen deel aan het onderzoek?............................................................................................................17
Welke methode is gebruikt?..........................................................................................................................17
Welke analyses zijn gedaan?.........................................................................................................................17
Wat zijn de resultaten?......................................................................................................................................17
Wat houdt het eerste patroon in: vatbaar voor antagonisme?....................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................18
Wat waren de percepties van de ouders van de jongeren in Patroon 1?..........................................................18
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................18
Wat houdt het tweede patroon in: egalitaire houding?...................................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................19
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................19
Wat waren de percepties van de ouders van de jongeren in Patroon 2?..........................................................19
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................19
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................19
Wat zijn discussiepunten in dit onderzoek?.......................................................................................................19
Wat zijn de limitaties in dit onderzoek?.............................................................................................................20
Miklikowska, M. (2017). Development of anti-immigrant attitudes in adolescence: The role of parents, peers,
intergroup friendships, and empathy. British Journal of Psychology, 108, 626–648.......................................21
Hoe ontwikkelen anti-immigranten attitudes?..................................................................................................21
Hoe ontwikkelt empathie zich?.....................................................................................................................21
Wat is het doel van het huidige onderzoek?......................................................................................................22
Wat zijn de verwachte uitkomsten?..............................................................................................................22
Hoe is dit onderzocht?...................................................................................................................................22
Welke metingen zijn uitgevoerd?..................................................................................................................22
Welke analyses zijn uitgevoerd?...................................................................................................................23
Wat zijn de resultaten?......................................................................................................................................23
Wat zijn discussiepunten bij dit onderzoek?......................................................................................................23
Wat kan er geconcludeerd worden?..................................................................................................................25
Hoe is het contact tussen kinderen?..................................................................................................................25
Wat is de kwaliteit van direct contact?..............................................................................................................26
, Hoe werkt uitgebreid contact?...........................................................................................................................26
Wat is de invloed van school heterogeniteit?....................................................................................................26
Welke factoren hebben invloed op het verlengde contact effect?....................................................................26
Welke methode is gebruikt?...............................................................................................................................27
Hoe verliep het onderzoek?................................................................................................................................27
Welke metingen zijn gedaan?.......................................................................................................................27
Wat zijn de resultaten?..................................................................................................................................27
Wat zijn discussiepunten bij dit onderzoek?......................................................................................................28
Keller, S. (2017). Civic Motivation and Globalization: What Is It Like to Be a Good Citizen Today? In The Ethics
of Citizenship in the 21st Century, 29-47. Springer International Publishing...................................................29
Hoe kunnen burgers helpen om een staat te laten opbloeien?.........................................................................30
Welke psychologische kenmerken heeft een goede burger?.............................................................................30
Wat is patriottisme?...........................................................................................................................................31
Wat is het nut van patriottisme?...................................................................................................................31
Is het patriottisme correct?...........................................................................................................................31
Welke problemen kent het patriottisme?.....................................................................................................32
Welke vormen van verbintenis zijn er?..............................................................................................................32
Hoe zijn identiteit en de staat aan elkaar gerelateerd?.....................................................................................33
Wat is wereldburgerschap?...............................................................................................................................33
Hoe koestert men het wereldburgerschap?.................................................................................................34
Hoe voelt het om een goede burger te zijn?.................................................................................................34
Ploeg, van der P.A. (2015). Burgerschapsvorming anders: een pleidooi voor zakelijk onderwijs, Pedagogiek,
35(3), 285-298.............................................................................................................................................. 35
Inleiding..............................................................................................................................................................35
Wat is het Europees beleid over burgerschapsvorming? .................................................................................35
Welke veranderingen zijn gewenst?..................................................................................................................35
Hoe is het Nederlands beleid betreft burgerschapsvorming?............................................................................36
Welke rol speelt het onderwijs in de burgerschapsvorming?............................................................................36
Hoe wordt burgerschap geïmplementeerd in het onderwijs?...........................................................................36
Wat is het verschil tussen burgerschapsvorming als onderwerp en de burgerschapsvorming die het beleid
wil?.....................................................................................................................................................................37
Kesselring, M., de Winter, M., van Yperen, T., & Horjus, B. (2015). De pedagogische civil society in praktijk:
Een studie naar de effecten van de activiteiten binnen het programma Allemaal Opvoeders. Pedagogiek,
35(3), 263-284.............................................................................................................................................. 37
Wat is Allemaal Opvoeders?..............................................................................................................................37
Welke methode is gebruikt?...............................................................................................................................37
Wat zijn de resultaten?..................................................................................................................................38
Hoe scoren de doelen per categorie?...........................................................................................................38
Wat zijn de opbrengsten van de activiteiten afzonderlijk?...........................................................................38
Wat draagt de huidige studie bij?......................................................................................................................38
, Dekker, P., Den Ridder, J., Bovens, M., & Tiemeijer, W. L. (2014). Polariseert
Nederland?: Ontwikkelingen in politiek-culturele tegenstellingen. Gescheiden
werelden?, 103-129.
Dit hoofdstuk gaat over politiek-culturele polarisatie in de afgelopen decennia.
Polarisatie is een multidimensionaal begrip wat gaat over een toenemende verdeeldheid
in de hele bevolking, toenemende verschillen in gemiddelde posities van
bevolkingsgroepen en een sterker wordende samenhang tussen politiek-culturele
tegenstellingen. De volgende vragen worden behandeld in dit hoofdstuk:
1. Is er meer politiek-culturele verdeeldheid in de bevolking ontstaan?
2. Zijn politiek-culturele verschillen tussen bevolkingsgroepen groter geworden?
3. Is de samenhang van politieke voorkeuren met zelfvertrouwen sterker geworden?
4. Zijn we vaker gaan denken dat er grote tegenstellingen bestaan?
Deze vragen worden beantwoord door middel van enquêtedata.
Waar komt de data vandaan?
We gebruiken bevolkingsenquêtes uit twee langlopende onderzoeken: het onderzoek
Progressiviteit en conservatisme uit 1970 en de daarop gebaseerde onderzoeken
Culturele veranderingen in Nederland (cv) van 1975 tot en met 2012 en de Nationale
Kiezersonderzoeken (nko) van 1986 tot en met 2012, die steeds rond Tweede
Kamerverkiezingen zijn gehouden.
Voor een periode meer dan veertig jaar kunnen we drie politieke tegenstellingen meten:
1. Pro-nivellering
2. Anti-autoritarisme
3. Links-rechtszelfplaatsing
Is de bevolking meer verdeeld geraakt?
Om deze vraag te beantwoorden, wordt er gekeken naar de trends op drie
polarisatiematen: een maat voor spreiding, een maat voor de neiging tot tweetoppigheid
van verdelingen en de samenvattende polarisatiemaat. Een hogere waarde op deze
maten indiceert meer polariteit. Bij pro-nivellering zijn er geen statistisch significante
trends te signaleren, bij politiek zelfvertrouwen wijzen twee van de drie indicatoren op
toenemende polarisatie. Bij antiautoritarisme en de links-rechtszelfplaatsing zijn de
indicaties tegenstrijdig. De kortste samenvatting van ontwikkelingen in beide
onderzoeken is dat er in de afgelopen decennia geen veelomvattende politiek-culturele
polarisatie is geweest in de zin van over de hele linie toenemende tegenstellingen tussen
individuele Nederlanders.
Zijn bevolkingsgroepen verder uit elkaar gedreven?
Om deze vraag te beantwoorden, wordt er gekeken naar de sociaal meest zichtbare
tweedelingen van man en vrouw, jong en oud, lager- en hogeropgeleiden en
onkerkelijken en kerkelijken. In acht gevallen verschillen groepen in beide jaren
significant van elkaar. In vijf daarvan in dezelfde richting: in beide jaren zijn in vergelijking
met hun tegen- polen ouderen, lageropgeleiden en kerkelijken autoritairder, plaatsen
kerkelijken zich rechtser in de politiek en hebben jongeren meer politiek
zelfvertrouwen. In drie gevallen is er echter sprake van een omkering.
Inhoudsopgave
Dekker, P., Den Ridder, J., Bovens, M., & Tiemeijer, W. L. (2014). Polariseert Nederland?: Ontwikkelingen in
politiek-culturele tegenstellingen. Gescheiden werelden?, 103-129................................................................4
Waar komt de data vandaan?.............................................................................................................................4
Is de bevolking meer verdeeld geraakt?..............................................................................................................4
Zijn bevolkingsgroepen verder uit elkaar gedreven?...........................................................................................4
Is de samenhang van voorkeuren met politiek zelfvertrouwen sterker geworden?............................................5
Zijn we meer tegenstellingen gaan zien?.............................................................................................................5
Wat kan er geconcludeerd worden?....................................................................................................................5
Bakker, J. (2012). Cultureel-etnische segregatie in het onderwijs: achtergronden, oorzaken en waarom te
bestrijden, Pedagogiek, 32(2), 104-126.......................................................................................................... 6
Welke achtergrond heeft de schoolsegregatie?...................................................................................................6
Welke kenmerken kent het onderwijssysteem?...................................................................................................6
Welke rol spelen ruimtelijke of residentiële segregatie?.....................................................................................7
Hoe dragen ouders bij aan de segregatie?..........................................................................................................7
Waarom moet schoolsegregatie bestreden worden?..........................................................................................7
Welke invloed heeft schoolsegregatie op leerprestaties?....................................................................................7
Welke invloed heeft schoolsegregatie op interetnische verhoudingen?..............................................................8
Wat is de conclusie?.............................................................................................................................................8
Welke aanbevelingen zijn er voor vervolg onderzoek?........................................................................................8
Merry, M., Driessen, G. en Ouali, I. (2012). Doet onderwijssegregatie ertoe?, Pedagogiek, 32(2), 151-164......9
Hoe heeft de segregatie zich ontwikkelt?............................................................................................................9
Welke waarden spelen een belangrijke rol in onderwijssegregatie?...................................................................9
Wat is vrijwillige en onvrijwillige segregatie?......................................................................................................9
Welke zorgen bestaan over segregatie?............................................................................................................10
Bonjour, S., & Duyvendak, J. W. (2018). The “migrant with poor prospects”: racialized intersections of class
and culture in Dutch civic integration debates. Ethnic and Racial Studies, 41(5), 882-900..............................10
Wat is er bekend over integratieprogramma's?................................................................................................10
Wat is geschiedenis van het Nederlandse integratiebeleid?.............................................................................11
Hoe verscheen de migrant met slechte vooruitzichten in debatten?.................................................................11
Hoe veranderde het beleid na 2000?.................................................................................................................11
Hoe ontwikkelde het integratiebeleid tussen 2007 en 2012?............................................................................12
Wie is de migrant met slechte vooruitzichten?..................................................................................................12
Welke conclusie kan getrokken worden?...........................................................................................................13
,Kešić, J. & Duyvendak J.W. (2019). The nation under threat: secularist, racial and populist nativism in the
Netherlands, Patterns of Prejudice, 53:5, 441-463........................................................................................13
Wat is nativisme?...............................................................................................................................................13
Wat is seculier nativisme?..................................................................................................................................13
Wat is het racistisch nativisme?........................................................................................................................14
Wat is het populistisch nativisme?.....................................................................................................................15
Wat kan er geconcludeerd worden over het nativisme?...................................................................................15
Van Bergen, D. D., De Ruyter, D. J., & Pels, T. V. (2016). “Us Against Them” or “All Humans Are Equal”
Intergroup Attitudes and Perceived Parental Socialization of Muslim immigrant and Native Dutch
Youth. Journal of Adolescent Research, 32(5), 1-26.......................................................................................16
Hoe zijn de intergroeprelaties in Europa?..........................................................................................................16
Hoe vindt etnische socialisatie plaats?..............................................................................................................16
Hoe is dit onderzocht?...................................................................................................................................17
Wie namen deel aan het onderzoek?............................................................................................................17
Welke methode is gebruikt?..........................................................................................................................17
Welke analyses zijn gedaan?.........................................................................................................................17
Wat zijn de resultaten?......................................................................................................................................17
Wat houdt het eerste patroon in: vatbaar voor antagonisme?....................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................18
Wat waren de percepties van de ouders van de jongeren in Patroon 1?..........................................................18
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................18
Wat houdt het tweede patroon in: egalitaire houding?...................................................................................18
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................19
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................19
Wat waren de percepties van de ouders van de jongeren in Patroon 2?..........................................................19
Hoe waren de opvattingen in de meerderheidsgroep?................................................................................19
Hoe waren de opvattingen in de minderheidsgroep?...................................................................................19
Wat zijn discussiepunten in dit onderzoek?.......................................................................................................19
Wat zijn de limitaties in dit onderzoek?.............................................................................................................20
Miklikowska, M. (2017). Development of anti-immigrant attitudes in adolescence: The role of parents, peers,
intergroup friendships, and empathy. British Journal of Psychology, 108, 626–648.......................................21
Hoe ontwikkelen anti-immigranten attitudes?..................................................................................................21
Hoe ontwikkelt empathie zich?.....................................................................................................................21
Wat is het doel van het huidige onderzoek?......................................................................................................22
Wat zijn de verwachte uitkomsten?..............................................................................................................22
Hoe is dit onderzocht?...................................................................................................................................22
Welke metingen zijn uitgevoerd?..................................................................................................................22
Welke analyses zijn uitgevoerd?...................................................................................................................23
Wat zijn de resultaten?......................................................................................................................................23
Wat zijn discussiepunten bij dit onderzoek?......................................................................................................23
Wat kan er geconcludeerd worden?..................................................................................................................25
Hoe is het contact tussen kinderen?..................................................................................................................25
Wat is de kwaliteit van direct contact?..............................................................................................................26
, Hoe werkt uitgebreid contact?...........................................................................................................................26
Wat is de invloed van school heterogeniteit?....................................................................................................26
Welke factoren hebben invloed op het verlengde contact effect?....................................................................26
Welke methode is gebruikt?...............................................................................................................................27
Hoe verliep het onderzoek?................................................................................................................................27
Welke metingen zijn gedaan?.......................................................................................................................27
Wat zijn de resultaten?..................................................................................................................................27
Wat zijn discussiepunten bij dit onderzoek?......................................................................................................28
Keller, S. (2017). Civic Motivation and Globalization: What Is It Like to Be a Good Citizen Today? In The Ethics
of Citizenship in the 21st Century, 29-47. Springer International Publishing...................................................29
Hoe kunnen burgers helpen om een staat te laten opbloeien?.........................................................................30
Welke psychologische kenmerken heeft een goede burger?.............................................................................30
Wat is patriottisme?...........................................................................................................................................31
Wat is het nut van patriottisme?...................................................................................................................31
Is het patriottisme correct?...........................................................................................................................31
Welke problemen kent het patriottisme?.....................................................................................................32
Welke vormen van verbintenis zijn er?..............................................................................................................32
Hoe zijn identiteit en de staat aan elkaar gerelateerd?.....................................................................................33
Wat is wereldburgerschap?...............................................................................................................................33
Hoe koestert men het wereldburgerschap?.................................................................................................34
Hoe voelt het om een goede burger te zijn?.................................................................................................34
Ploeg, van der P.A. (2015). Burgerschapsvorming anders: een pleidooi voor zakelijk onderwijs, Pedagogiek,
35(3), 285-298.............................................................................................................................................. 35
Inleiding..............................................................................................................................................................35
Wat is het Europees beleid over burgerschapsvorming? .................................................................................35
Welke veranderingen zijn gewenst?..................................................................................................................35
Hoe is het Nederlands beleid betreft burgerschapsvorming?............................................................................36
Welke rol speelt het onderwijs in de burgerschapsvorming?............................................................................36
Hoe wordt burgerschap geïmplementeerd in het onderwijs?...........................................................................36
Wat is het verschil tussen burgerschapsvorming als onderwerp en de burgerschapsvorming die het beleid
wil?.....................................................................................................................................................................37
Kesselring, M., de Winter, M., van Yperen, T., & Horjus, B. (2015). De pedagogische civil society in praktijk:
Een studie naar de effecten van de activiteiten binnen het programma Allemaal Opvoeders. Pedagogiek,
35(3), 263-284.............................................................................................................................................. 37
Wat is Allemaal Opvoeders?..............................................................................................................................37
Welke methode is gebruikt?...............................................................................................................................37
Wat zijn de resultaten?..................................................................................................................................38
Hoe scoren de doelen per categorie?...........................................................................................................38
Wat zijn de opbrengsten van de activiteiten afzonderlijk?...........................................................................38
Wat draagt de huidige studie bij?......................................................................................................................38
, Dekker, P., Den Ridder, J., Bovens, M., & Tiemeijer, W. L. (2014). Polariseert
Nederland?: Ontwikkelingen in politiek-culturele tegenstellingen. Gescheiden
werelden?, 103-129.
Dit hoofdstuk gaat over politiek-culturele polarisatie in de afgelopen decennia.
Polarisatie is een multidimensionaal begrip wat gaat over een toenemende verdeeldheid
in de hele bevolking, toenemende verschillen in gemiddelde posities van
bevolkingsgroepen en een sterker wordende samenhang tussen politiek-culturele
tegenstellingen. De volgende vragen worden behandeld in dit hoofdstuk:
1. Is er meer politiek-culturele verdeeldheid in de bevolking ontstaan?
2. Zijn politiek-culturele verschillen tussen bevolkingsgroepen groter geworden?
3. Is de samenhang van politieke voorkeuren met zelfvertrouwen sterker geworden?
4. Zijn we vaker gaan denken dat er grote tegenstellingen bestaan?
Deze vragen worden beantwoord door middel van enquêtedata.
Waar komt de data vandaan?
We gebruiken bevolkingsenquêtes uit twee langlopende onderzoeken: het onderzoek
Progressiviteit en conservatisme uit 1970 en de daarop gebaseerde onderzoeken
Culturele veranderingen in Nederland (cv) van 1975 tot en met 2012 en de Nationale
Kiezersonderzoeken (nko) van 1986 tot en met 2012, die steeds rond Tweede
Kamerverkiezingen zijn gehouden.
Voor een periode meer dan veertig jaar kunnen we drie politieke tegenstellingen meten:
1. Pro-nivellering
2. Anti-autoritarisme
3. Links-rechtszelfplaatsing
Is de bevolking meer verdeeld geraakt?
Om deze vraag te beantwoorden, wordt er gekeken naar de trends op drie
polarisatiematen: een maat voor spreiding, een maat voor de neiging tot tweetoppigheid
van verdelingen en de samenvattende polarisatiemaat. Een hogere waarde op deze
maten indiceert meer polariteit. Bij pro-nivellering zijn er geen statistisch significante
trends te signaleren, bij politiek zelfvertrouwen wijzen twee van de drie indicatoren op
toenemende polarisatie. Bij antiautoritarisme en de links-rechtszelfplaatsing zijn de
indicaties tegenstrijdig. De kortste samenvatting van ontwikkelingen in beide
onderzoeken is dat er in de afgelopen decennia geen veelomvattende politiek-culturele
polarisatie is geweest in de zin van over de hele linie toenemende tegenstellingen tussen
individuele Nederlanders.
Zijn bevolkingsgroepen verder uit elkaar gedreven?
Om deze vraag te beantwoorden, wordt er gekeken naar de sociaal meest zichtbare
tweedelingen van man en vrouw, jong en oud, lager- en hogeropgeleiden en
onkerkelijken en kerkelijken. In acht gevallen verschillen groepen in beide jaren
significant van elkaar. In vijf daarvan in dezelfde richting: in beide jaren zijn in vergelijking
met hun tegen- polen ouderen, lageropgeleiden en kerkelijken autoritairder, plaatsen
kerkelijken zich rechtser in de politiek en hebben jongeren meer politiek
zelfvertrouwen. In drie gevallen is er echter sprake van een omkering.
