Gezondheidszorg samenvatting
1.2.1 gezondheid is niet ziek zijn
Als het ene er niet is, is het andere er ook niet.
1.2.2 WHO- definitie van gezondheid
In 1948 is gezondheid door World health Organization gedefinieerd. Deze definitie
zou vooral alle mensen overal in de wereld gelden, onafhankelijk van
diversiteitskenmerken etc. gezondheid is een toestand van volledige fysieke,
geestelijke of sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek.
De definitie is belangrijke markering in de geschiedenis. Drie elementen worden
onderscheiden:
- Het lichamelijke
- Geestelijke
- Sociale
Om gezond te zijn moeten we ons lichamelijk en geestelijk goed voelen en lid zijn
van een groter geheel waarin we gedijen. Door het welbevinden voorop te stellen ligt
de nadruk op het individuele in plaats van het collectieve.
In de loop van de jaren is er kritiek ontstaan op de definitie. 5 aspecten:
- Het idealistische karakter van de definitie.
De definitie is idealistisch van aard, geheel passend bij de tijd net na de
tweede wereld oorlog. Is het wel mogelijk volledig gezond te zijn?
- De stimulans tot medicalisering
De definitie stimuleert het medisch handelen en de daarbij horende
medicalisering, waarbij het menselijk bestaan in toenemende mate bekeken
wordt vanuit de begrippen gezondheid en ziekte.
- Het statische karakter van gezondheid
Een ander nadeel van de definitie is het statische karakter dat in het woord
toestand verwoord is.
- De scheiding van het lichamelijke, het psychische en het sociale
We weten uit ervaring dat er een samenhang is tussen deze 3 dingen. Zo
kunnen problemen in het contact met mensen met wie je veel omgaat hoofpijn
opleveren etc. deze samenhang tussen deze 3 dingen wordt ondersteund
door vele onderzoeken die de complexe relatie tussen de verschillende
domeinen bespreken.
- De verhouding tussen het individuele en collectieve aspect van
gezondheidsbepaling
De nadruk op het welbevinden legt de bepaling van gezond zijn of je gezond
voelen sterk bij het individu. De collectieve bepaling van wat gezondheid is,
blijft bij de definitie van de WHO buiten beschouwing
3 termen van ziekte: illness, sichness en disease.
Illness: geeft het gezondheidsperspectief van de client aan
Disease: is de duiding die een arts geeft aan de ziekte
Sickness: staat voor het ziekte gedrag van de cliënt
1.2.3 positieve gezondheid volgens Huber
Huber spreekt van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Haar
model laat zich echter een nog bredere manier van kijken zien. Huber benoemt 6
pijlen van gezondheid:
, - Lichaamsfunctie
- Mentaal welbevinden
- Zingeving
- Kwaliteit van het leven
- Sociaal-maatschappelijk participeren
- Dagelijks functioneren
Het spinnenwebdiagram over positieve gezondheid kan als een gespreksinstrument
gebruikt worden. De cliënt geeft rapport cijfer aan zijn tevredenheid op de 6 assen.
Hiermee ontstaat een gezondheidsoppervlak.
1.3 ontwikkelingen in het sociale domein
In 2007 is de WMO ingevoerd. Dit was een belangrijke stap in het proces van de
ombouw van de verzorgingsstaat naar de participatiesamenleving. De verhouding
tussen overheid en burger wordt hier gedefinieerd.
Tot aan de tweede wereld oorlog is het sociaal werk vooral tot ontwikkeling gekomen
met behulp van het particulier initiatief. In 1962 werd de eerste beroepscode voor de
maatschappelijk werker vastgelegd.
In de jaren 80 eindigde de groei van het voorzieningenniveau en kwam het sociaal
werk om ideologische en economische redenen onder druk te staan.
Tot de jaren 90 was het streven van de nationale overheid om de maatschappelijke
participatie te bevorderen en de maatschappelijke achterstand te bestrijden. Het
sociaal werk kwam klem tussen de gemeenten, die verantwoordelijk waren voor de
aansturing van de door fusies groot geworden welzijnsinstellingen. Er ontstaat een
verweesd sociaal werk.
De wmo streeft naar minder afhankelijkheid bij de burger en beperking van het
uitgaveniveau.
De burger wordt in het huidige bestel sterk aangesproken op zijn veerkracht, op het
eigen vermogen om regie te voeren en in samenhang met zijn omgeving tot
oplossingen te komen voordat professionele hulp ingezet wordt. De focus is hierbij
voortdurend het kwalitatief zo goed mogelijk functioneren van de burger in zijn
sociale context.
Hoofdstuk 2
Kernopgave van gezondheid:
- Iedereen zo lang mogelijk gezond houden en zieken zo snel mogelijk beter
maken
- Kwetsbare mensen ondersteunen en maatschappelijke participatie
bevorderen
- Autonomie en keuzevrijheid van de burger stimuleren
- De zorg betaalbaar houden
Deze uitgangspunten zijn nu al steeds meer zichtbaar in de ontwikkelingen in de
zorg: minder mensen ontvangen een indicatie die hen recht geeft op het wonnen in
een organisatie waar langdurige zorg verleend wordt. Alles gebeurt veel sneller
vanuit huis met thuiszorg.
Voor een sociaal werker is er dus veel te ontdekken en te weten over de
Nederlandse gezondheidszorg, die altijd in beweging is.
,2.1.1
De laatste decennia is de levensverwachting snel toegenomen. De
levensverwachting is toegenomen door beter behandelmogelijkheden en preventie.
De verwachting is dat de Nederlandse bevolking in 2030 gegroeid zal zijn naar 17,6
miljoen inwoners. De overheid stimuleert een langdurigere arbeidsparticipatie om de
kosten van niet-productieve eindfase van het leven te verlagen.
2.1.2
Van de steeds langere tijd die mensen leven wordt gelukkig het grootste deel in
goede gezondheid doorgebracht. De gemiddelde leeftijd voor ‘als goed ervaren
gezondheid’ is 64 jaar. Bij mannen ligt de gemiddelde leeftijd waarop een chronische
ziekte wordt geconstateerd op 48 jaar en bij vrouwen 42 jaar. Dat voorheen dodelijke
ziekten zoals kanker inmiddels steeds vaker goed te behandelen zijn is bekend. De
behandeling voor deze aandoening kan echter zo belastend zijn dat de kans groot is
dat de gezondheid hierdoor wordt aangetast.
Sociaal werk heeft een rijk verleden in begeleiding van het individu in zijn context.
Dat is altijd de focus geweest van het sociaal werk.
De veranderende prevalentie en incidentie brengt een andere manier van kijken
naar gezondheid en ziekte met zich mee. bij infecties en traumata staat genezing
voorop. Bij chronische ziekte is leren leven met de gevolgen van de ziekte
belangrijker.
De opdrachten van cliënten om zich aan te passen aan de veranderende
mogelijkheden ten gevolge van hun chronische ziekte is gericht op het optimaliseren
van de deelname aan de samenleving.
2.2
Om de kansen voor het sociaal werk te kunnen zien die geschetste veranderingen in
de populatie en de zorgvragen met zich meebrengt, is het belangrijk zicht te hebben
op de situatie in de gezondheidszorg van dit moment.
2.2.1 indeling en ordening van de zorgvoorzieningen
Dit onderdeel geeft inzicht in de organisatie van de gezondheidszorg zoals deze
sinds de jaren 90 van de vorige eeuw vorm gekregen heeft.
Intramuraal, extramuraal, transmuraal en semimuraal
Intramurale zorg: zorg binnen de muren, is gezondheidszorg die gedurende een
onafgebroken verblijf meer dan 24 uur geboden wordt in een zorginstelling. De
geboden zorg kan bestaan uit begeleiding, verzorging of behandeling. De term wordt
gebruikt voor residentiële zorg
Extramurale zorg: buiten de muren, is zorg die aan een client verleend wordt buiten
het ziekenhuis of de zorginstelling. Deze zorg omvat bijvoorbeeld zorg van
huisartsen, fysiotherapeuten etc.
Transmurale zorg: ketenzorg, is zorg die toegesneden op de behoeften van de
patiënt verleend wordt op basis van afspraken over samenwerking, afstemmingen
, regie tussen zorgverleners uit de eerste en tweede lijn. Voorbeeld is diabeteszorg,
waarin de internist, huisarts en diabetesverpleegkundigen samenwerken.
Semimurale zorg: is een tussenvorm van zorg die tussen intramuraal en extramuraal
in valt. Het houdt in dat patiënten niet volledig zelfstandig kunnen wonen, maar ook
niet hoeven worden opgenomen in een zorginstelling. De patiënt blijft grotendeels
zelfstandig thuis wonen. Dit kan dagbehandeling zijn, deeltijdbehandeling in een
ziekenhuis of wonen in een instelling voor beschermd wonen.
In zijn algemeenheid is er een tendens van vermaatschappelijking van de zorg. Dit
betekent dat mensen zo veel mogelijk gestimuleerd worden zinvol deel te nemen aan
de samenleving.
2.2.2 ordening van de gezondheidszorg
De organisatie van de gezondheidszorg kan op basis van verschillende criteria
ingedeeld worden. 2 ordeningsprincipes die in de gezondheidszorg vaak gebruikt
wordt om de organisatie ervan te verduidelijken
- De horizontale indeling volgens sectoren en branches.
Hierin worden alle activiteiten en spelers geordend op de inhoud oftewel de
ziektebeelden waar de zorg en de professionals zich op richten
- De verticale indeling volgens lijnen of echelons
Hierin worden alle activiteiten en spelers geordend op mate van specialisatie,
op toegankelijkheid of op duur van de verleende zorg
De 5 sectoren of branches
1. Cure
2. Care
3. Ggz
4. Maatschappelijke zorg
5. Preventie en publieke gezondheidszorg
Cure: gericht op behandeling en genezing van acute en chronische lichamelijke
aandoeningen.
Intramuraal wordt de zorg geleverd in ziekenhuizen en revalidatiecentra. Er wordt
zowel klinisch als poliklinisch gewerkt.
Extramuraal zijn vele beroepsgroepen werkzaam, zoals huisarts, tandarts,
vroedvrouw etc.
Ook het ambulance en ziekenvervoer vallen onder de sector cure.
Care: ten eerste valt de ouderenzorg onder deze sector. Het gaat hier over
langdurige zorg aan mensen die niet meer thuis zonder zorg kunnen wonen.
Belangrijke spelers zijn, thuiszorg, wooncetra, verpleeghuizen etc. de zorg wordt
geregeld via de Wet langdurige zorg (Wlz).
Ten tweede valt de gehandicaptenzorg onder deze sector.
Ten derde vallen hulpmiddelen onder deze sector.
Geestelijke gezondheidszorg (ggz)
Binnen deze sector wordt hulp aangeboden aan mensen met psychische
stoornissen. In 2010 is aan deze beroepsgroep de POH-GGZ toegevoegd. Dit is
vaak een sociaal werker of psycholoog. De POH-GGZ is de praktijkondersteuner bij
1.2.1 gezondheid is niet ziek zijn
Als het ene er niet is, is het andere er ook niet.
1.2.2 WHO- definitie van gezondheid
In 1948 is gezondheid door World health Organization gedefinieerd. Deze definitie
zou vooral alle mensen overal in de wereld gelden, onafhankelijk van
diversiteitskenmerken etc. gezondheid is een toestand van volledige fysieke,
geestelijke of sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek.
De definitie is belangrijke markering in de geschiedenis. Drie elementen worden
onderscheiden:
- Het lichamelijke
- Geestelijke
- Sociale
Om gezond te zijn moeten we ons lichamelijk en geestelijk goed voelen en lid zijn
van een groter geheel waarin we gedijen. Door het welbevinden voorop te stellen ligt
de nadruk op het individuele in plaats van het collectieve.
In de loop van de jaren is er kritiek ontstaan op de definitie. 5 aspecten:
- Het idealistische karakter van de definitie.
De definitie is idealistisch van aard, geheel passend bij de tijd net na de
tweede wereld oorlog. Is het wel mogelijk volledig gezond te zijn?
- De stimulans tot medicalisering
De definitie stimuleert het medisch handelen en de daarbij horende
medicalisering, waarbij het menselijk bestaan in toenemende mate bekeken
wordt vanuit de begrippen gezondheid en ziekte.
- Het statische karakter van gezondheid
Een ander nadeel van de definitie is het statische karakter dat in het woord
toestand verwoord is.
- De scheiding van het lichamelijke, het psychische en het sociale
We weten uit ervaring dat er een samenhang is tussen deze 3 dingen. Zo
kunnen problemen in het contact met mensen met wie je veel omgaat hoofpijn
opleveren etc. deze samenhang tussen deze 3 dingen wordt ondersteund
door vele onderzoeken die de complexe relatie tussen de verschillende
domeinen bespreken.
- De verhouding tussen het individuele en collectieve aspect van
gezondheidsbepaling
De nadruk op het welbevinden legt de bepaling van gezond zijn of je gezond
voelen sterk bij het individu. De collectieve bepaling van wat gezondheid is,
blijft bij de definitie van de WHO buiten beschouwing
3 termen van ziekte: illness, sichness en disease.
Illness: geeft het gezondheidsperspectief van de client aan
Disease: is de duiding die een arts geeft aan de ziekte
Sickness: staat voor het ziekte gedrag van de cliënt
1.2.3 positieve gezondheid volgens Huber
Huber spreekt van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Haar
model laat zich echter een nog bredere manier van kijken zien. Huber benoemt 6
pijlen van gezondheid:
, - Lichaamsfunctie
- Mentaal welbevinden
- Zingeving
- Kwaliteit van het leven
- Sociaal-maatschappelijk participeren
- Dagelijks functioneren
Het spinnenwebdiagram over positieve gezondheid kan als een gespreksinstrument
gebruikt worden. De cliënt geeft rapport cijfer aan zijn tevredenheid op de 6 assen.
Hiermee ontstaat een gezondheidsoppervlak.
1.3 ontwikkelingen in het sociale domein
In 2007 is de WMO ingevoerd. Dit was een belangrijke stap in het proces van de
ombouw van de verzorgingsstaat naar de participatiesamenleving. De verhouding
tussen overheid en burger wordt hier gedefinieerd.
Tot aan de tweede wereld oorlog is het sociaal werk vooral tot ontwikkeling gekomen
met behulp van het particulier initiatief. In 1962 werd de eerste beroepscode voor de
maatschappelijk werker vastgelegd.
In de jaren 80 eindigde de groei van het voorzieningenniveau en kwam het sociaal
werk om ideologische en economische redenen onder druk te staan.
Tot de jaren 90 was het streven van de nationale overheid om de maatschappelijke
participatie te bevorderen en de maatschappelijke achterstand te bestrijden. Het
sociaal werk kwam klem tussen de gemeenten, die verantwoordelijk waren voor de
aansturing van de door fusies groot geworden welzijnsinstellingen. Er ontstaat een
verweesd sociaal werk.
De wmo streeft naar minder afhankelijkheid bij de burger en beperking van het
uitgaveniveau.
De burger wordt in het huidige bestel sterk aangesproken op zijn veerkracht, op het
eigen vermogen om regie te voeren en in samenhang met zijn omgeving tot
oplossingen te komen voordat professionele hulp ingezet wordt. De focus is hierbij
voortdurend het kwalitatief zo goed mogelijk functioneren van de burger in zijn
sociale context.
Hoofdstuk 2
Kernopgave van gezondheid:
- Iedereen zo lang mogelijk gezond houden en zieken zo snel mogelijk beter
maken
- Kwetsbare mensen ondersteunen en maatschappelijke participatie
bevorderen
- Autonomie en keuzevrijheid van de burger stimuleren
- De zorg betaalbaar houden
Deze uitgangspunten zijn nu al steeds meer zichtbaar in de ontwikkelingen in de
zorg: minder mensen ontvangen een indicatie die hen recht geeft op het wonnen in
een organisatie waar langdurige zorg verleend wordt. Alles gebeurt veel sneller
vanuit huis met thuiszorg.
Voor een sociaal werker is er dus veel te ontdekken en te weten over de
Nederlandse gezondheidszorg, die altijd in beweging is.
,2.1.1
De laatste decennia is de levensverwachting snel toegenomen. De
levensverwachting is toegenomen door beter behandelmogelijkheden en preventie.
De verwachting is dat de Nederlandse bevolking in 2030 gegroeid zal zijn naar 17,6
miljoen inwoners. De overheid stimuleert een langdurigere arbeidsparticipatie om de
kosten van niet-productieve eindfase van het leven te verlagen.
2.1.2
Van de steeds langere tijd die mensen leven wordt gelukkig het grootste deel in
goede gezondheid doorgebracht. De gemiddelde leeftijd voor ‘als goed ervaren
gezondheid’ is 64 jaar. Bij mannen ligt de gemiddelde leeftijd waarop een chronische
ziekte wordt geconstateerd op 48 jaar en bij vrouwen 42 jaar. Dat voorheen dodelijke
ziekten zoals kanker inmiddels steeds vaker goed te behandelen zijn is bekend. De
behandeling voor deze aandoening kan echter zo belastend zijn dat de kans groot is
dat de gezondheid hierdoor wordt aangetast.
Sociaal werk heeft een rijk verleden in begeleiding van het individu in zijn context.
Dat is altijd de focus geweest van het sociaal werk.
De veranderende prevalentie en incidentie brengt een andere manier van kijken
naar gezondheid en ziekte met zich mee. bij infecties en traumata staat genezing
voorop. Bij chronische ziekte is leren leven met de gevolgen van de ziekte
belangrijker.
De opdrachten van cliënten om zich aan te passen aan de veranderende
mogelijkheden ten gevolge van hun chronische ziekte is gericht op het optimaliseren
van de deelname aan de samenleving.
2.2
Om de kansen voor het sociaal werk te kunnen zien die geschetste veranderingen in
de populatie en de zorgvragen met zich meebrengt, is het belangrijk zicht te hebben
op de situatie in de gezondheidszorg van dit moment.
2.2.1 indeling en ordening van de zorgvoorzieningen
Dit onderdeel geeft inzicht in de organisatie van de gezondheidszorg zoals deze
sinds de jaren 90 van de vorige eeuw vorm gekregen heeft.
Intramuraal, extramuraal, transmuraal en semimuraal
Intramurale zorg: zorg binnen de muren, is gezondheidszorg die gedurende een
onafgebroken verblijf meer dan 24 uur geboden wordt in een zorginstelling. De
geboden zorg kan bestaan uit begeleiding, verzorging of behandeling. De term wordt
gebruikt voor residentiële zorg
Extramurale zorg: buiten de muren, is zorg die aan een client verleend wordt buiten
het ziekenhuis of de zorginstelling. Deze zorg omvat bijvoorbeeld zorg van
huisartsen, fysiotherapeuten etc.
Transmurale zorg: ketenzorg, is zorg die toegesneden op de behoeften van de
patiënt verleend wordt op basis van afspraken over samenwerking, afstemmingen
, regie tussen zorgverleners uit de eerste en tweede lijn. Voorbeeld is diabeteszorg,
waarin de internist, huisarts en diabetesverpleegkundigen samenwerken.
Semimurale zorg: is een tussenvorm van zorg die tussen intramuraal en extramuraal
in valt. Het houdt in dat patiënten niet volledig zelfstandig kunnen wonen, maar ook
niet hoeven worden opgenomen in een zorginstelling. De patiënt blijft grotendeels
zelfstandig thuis wonen. Dit kan dagbehandeling zijn, deeltijdbehandeling in een
ziekenhuis of wonen in een instelling voor beschermd wonen.
In zijn algemeenheid is er een tendens van vermaatschappelijking van de zorg. Dit
betekent dat mensen zo veel mogelijk gestimuleerd worden zinvol deel te nemen aan
de samenleving.
2.2.2 ordening van de gezondheidszorg
De organisatie van de gezondheidszorg kan op basis van verschillende criteria
ingedeeld worden. 2 ordeningsprincipes die in de gezondheidszorg vaak gebruikt
wordt om de organisatie ervan te verduidelijken
- De horizontale indeling volgens sectoren en branches.
Hierin worden alle activiteiten en spelers geordend op de inhoud oftewel de
ziektebeelden waar de zorg en de professionals zich op richten
- De verticale indeling volgens lijnen of echelons
Hierin worden alle activiteiten en spelers geordend op mate van specialisatie,
op toegankelijkheid of op duur van de verleende zorg
De 5 sectoren of branches
1. Cure
2. Care
3. Ggz
4. Maatschappelijke zorg
5. Preventie en publieke gezondheidszorg
Cure: gericht op behandeling en genezing van acute en chronische lichamelijke
aandoeningen.
Intramuraal wordt de zorg geleverd in ziekenhuizen en revalidatiecentra. Er wordt
zowel klinisch als poliklinisch gewerkt.
Extramuraal zijn vele beroepsgroepen werkzaam, zoals huisarts, tandarts,
vroedvrouw etc.
Ook het ambulance en ziekenvervoer vallen onder de sector cure.
Care: ten eerste valt de ouderenzorg onder deze sector. Het gaat hier over
langdurige zorg aan mensen die niet meer thuis zonder zorg kunnen wonen.
Belangrijke spelers zijn, thuiszorg, wooncetra, verpleeghuizen etc. de zorg wordt
geregeld via de Wet langdurige zorg (Wlz).
Ten tweede valt de gehandicaptenzorg onder deze sector.
Ten derde vallen hulpmiddelen onder deze sector.
Geestelijke gezondheidszorg (ggz)
Binnen deze sector wordt hulp aangeboden aan mensen met psychische
stoornissen. In 2010 is aan deze beroepsgroep de POH-GGZ toegevoegd. Dit is
vaak een sociaal werker of psycholoog. De POH-GGZ is de praktijkondersteuner bij
