Hofcultuur in de 16e en 17e eeuw
In de 16e eeuw is Italië het centrum van de Renaissance. In de 15 e eeuw richtten de humanisten zich
al op de capaciteiten van de individuele mens, maar in de 16 e eeuw wilden ze die capaciteiten ook
daadwerkelijk gaan gebruiken. Het ideaal was de homo universalis: de trotse mens die alles kan. Er
brak een periode aan waarin veel projecten werden gestart die niet altijd haalbaar waren.
Een goed voorbeeld van de homo universalis is Michelangelo. In 1501 krijgt hij de opdracht een
beeld te maken van David, een Bijbelse held. Het moest een beeld worden van 5 meter gehakt uit 1
blok marmer. Dit beeld kreeg een ere plek. In 1505 vertrekt Michelangelo naar Rome want Rome
wordt het nieuwe centrum van de Renaissance.
Het beeld dat Michelangelo had gemaakt leek op een Grieks godenbeeld. Dat kwam omdat de
Renaissance een tijd is van ‘wedergeboorte’ van de klassieken. Michelangelo had veel onderzoek
gedaan naar de anatomie (oude beelden bekijken + eigen onderzoek). Hij gebruikte de anatomie niet
alleen om het beeld realistisch te laten lijken, maar ook om bepaalde uitdrukkingen te weergeven en
daarmee een verhaal te kunnen vertellen.
In de renaissance verandert de kijk van mensen op kunstenaars. Daar waar ze eerst als
ambachtslieden werden beschouwd worden ze nu als ware helden gezien.
De hoveling: het ideaal voor elke hoveling is om een homo universalis te zijn, vooral kunstenaars
worden zo gezien. Een volmaakte hoveling moet veelzijdig zijn. Hij moet veel kunnen, veel weten op
het gebied van literatuur, geschiedenis, muziek en theater, heeft goede manieren en is een goede
soldaat. Een hoveling mag niet laten merken dat iets hem moeite kost.
Vasari: Vasari schreef in 1550 een boek over de levens van Italiaanse kunstenaars. Hij was de eerste
die de renaissance en voorgaande eeuwen als middeleeuwen (iets negatiefs) te benoemen. Hij
schrijft over hoe kunstenaars opkrabbelden vanuit deze tijd en uiteindelijk beter werden dan de
kunstenaars uit de klassieke oudheid. De grootste kunstenaar was Michelangelo, maar ook Leonardo
da Vinci kreeg een goddelijke status.
Leonardo da Vinci: da Vinci had veel vrijheid bij het uitvoeren van opdrachten. Hij werkte aan het hof
in Milaan waar hij onder andere wapens, waterleidingen en dingen als toneeldecors,
feestversieringen en een enorm ruiterstandbeeld dat onvoltooid bleef. Hij deed ook veel
anatomische studies en maakte ontwerpen voor vliegmachines en fietsen. De Mona Lisa is een van
zijn bekendste werken.
De menselijke maat: de architectuur en verschillende typen gebouwen uit de Romeinse tijd werden
enorm veel bestudeerd Vitruvius beschreef in zijn boek Architectura de architecten als homo
universalis. Voor Vitruvius had het ideale bouwwerk de onderlinge verhoudingen van een menselijk
lichaam. De homo quadrarus (Vitruviaanse man) is een poging van Leonardo da Vinci om deze
verhoudingen te tekenen. Het kunstwerk benadrukt dat de schepping van de mens door God een
wiskundige constructie moet zijn, en is een goed voorbeeld van de manier waarop in de renaissance
de klassieke oudheid wordt verbonden met de christelijke leer.
Villa suburbana: Giorgio Vasari bouwt voor zichzelf de eerste villa suburbana, een buitenhuis vlakbij
de stad. Dit doet hij omdat er in de stad groot verlangen is naar het platteland. Palladio speelt daarop
in met de woonhuizen die hij ontwerpt. In de ontwerptekeningen zijn vierkanten en cirkels te
herkennen, en daarvan afgeleid de kubus en de bol. Dit is gebaseerd op de wiskundige constructies
van Vitruvius.
In de 16e eeuw is Italië het centrum van de Renaissance. In de 15 e eeuw richtten de humanisten zich
al op de capaciteiten van de individuele mens, maar in de 16 e eeuw wilden ze die capaciteiten ook
daadwerkelijk gaan gebruiken. Het ideaal was de homo universalis: de trotse mens die alles kan. Er
brak een periode aan waarin veel projecten werden gestart die niet altijd haalbaar waren.
Een goed voorbeeld van de homo universalis is Michelangelo. In 1501 krijgt hij de opdracht een
beeld te maken van David, een Bijbelse held. Het moest een beeld worden van 5 meter gehakt uit 1
blok marmer. Dit beeld kreeg een ere plek. In 1505 vertrekt Michelangelo naar Rome want Rome
wordt het nieuwe centrum van de Renaissance.
Het beeld dat Michelangelo had gemaakt leek op een Grieks godenbeeld. Dat kwam omdat de
Renaissance een tijd is van ‘wedergeboorte’ van de klassieken. Michelangelo had veel onderzoek
gedaan naar de anatomie (oude beelden bekijken + eigen onderzoek). Hij gebruikte de anatomie niet
alleen om het beeld realistisch te laten lijken, maar ook om bepaalde uitdrukkingen te weergeven en
daarmee een verhaal te kunnen vertellen.
In de renaissance verandert de kijk van mensen op kunstenaars. Daar waar ze eerst als
ambachtslieden werden beschouwd worden ze nu als ware helden gezien.
De hoveling: het ideaal voor elke hoveling is om een homo universalis te zijn, vooral kunstenaars
worden zo gezien. Een volmaakte hoveling moet veelzijdig zijn. Hij moet veel kunnen, veel weten op
het gebied van literatuur, geschiedenis, muziek en theater, heeft goede manieren en is een goede
soldaat. Een hoveling mag niet laten merken dat iets hem moeite kost.
Vasari: Vasari schreef in 1550 een boek over de levens van Italiaanse kunstenaars. Hij was de eerste
die de renaissance en voorgaande eeuwen als middeleeuwen (iets negatiefs) te benoemen. Hij
schrijft over hoe kunstenaars opkrabbelden vanuit deze tijd en uiteindelijk beter werden dan de
kunstenaars uit de klassieke oudheid. De grootste kunstenaar was Michelangelo, maar ook Leonardo
da Vinci kreeg een goddelijke status.
Leonardo da Vinci: da Vinci had veel vrijheid bij het uitvoeren van opdrachten. Hij werkte aan het hof
in Milaan waar hij onder andere wapens, waterleidingen en dingen als toneeldecors,
feestversieringen en een enorm ruiterstandbeeld dat onvoltooid bleef. Hij deed ook veel
anatomische studies en maakte ontwerpen voor vliegmachines en fietsen. De Mona Lisa is een van
zijn bekendste werken.
De menselijke maat: de architectuur en verschillende typen gebouwen uit de Romeinse tijd werden
enorm veel bestudeerd Vitruvius beschreef in zijn boek Architectura de architecten als homo
universalis. Voor Vitruvius had het ideale bouwwerk de onderlinge verhoudingen van een menselijk
lichaam. De homo quadrarus (Vitruviaanse man) is een poging van Leonardo da Vinci om deze
verhoudingen te tekenen. Het kunstwerk benadrukt dat de schepping van de mens door God een
wiskundige constructie moet zijn, en is een goed voorbeeld van de manier waarop in de renaissance
de klassieke oudheid wordt verbonden met de christelijke leer.
Villa suburbana: Giorgio Vasari bouwt voor zichzelf de eerste villa suburbana, een buitenhuis vlakbij
de stad. Dit doet hij omdat er in de stad groot verlangen is naar het platteland. Palladio speelt daarop
in met de woonhuizen die hij ontwerpt. In de ontwerptekeningen zijn vierkanten en cirkels te
herkennen, en daarvan afgeleid de kubus en de bol. Dit is gebaseerd op de wiskundige constructies
van Vitruvius.
