Samenvatting De Wereld Van - 4v - H2 - Exo- endogene krachten

De Wereld Van 4v




H2 Endogene en Exogene Krachten
§1 – De Geologische Tijdschaal
De geologische tijdschaal bestaat uit verschillende tijdvakken. Het is een samenvatting van de 4,6
miljard jaar durende geschiedenis van de aarde.
Bij het actualiteitsbeginsel ga je ervan uit dat de fysische processen die nu plaatsvinden in het
verleden op dezelfde manier hebben plaatsgevonden.




§2 – Platentektoniek
De aarde is opgebouwd uit verschillende delen en
hoe verder naar de korst hoe lager de dichtheid.
- Lithosfeer; buitenste laag van de mantel
en de aardkorst
- Asthenosfeer; plastische gedeelte van de
aardmantel
- De aardkern is opgebouwd uit een vaste
ijzeren binnen kern en een vloeibare
buitenste kern.

In de asthenosfeer zorgt warmte afgegeven door
de aardkern voor een lagere dichtheid -> transport
van gesteente -> de convectiestromen
- Deze stroming van taai vloeibaar gesteente in de asthenosfeer zorgt voor de beweging van
de platen -> platentektoniek

Plaatgrenzen
Divergent:
- Twee platen bewegen uit elkaar boven een opstijgende convectiestroom -> de platen
worden uit elkaar getrokken.
- Door deze scheuren kan magma omhoogkomen -> ontstaan vulkanen.
- Door het opstijgende magma wordt op dezelfde plek de plaat(grens) omhooggeduwd ->
ridge push.

, De Wereld Van 4v


- (Mid)oceanische rug -> langgerekt
gebergte met vulkanen langs de
grens van twee divergerende platen
op de bodem van de oceaan.
- De convectiestroom koelt af en
wordt zwaarder, zo trekt de
stroom/zwaarte kracht de plaat
mee beneden -> slab pull.

Convergent:
- Twee convectiestromen met daarop
platen bewegen naar elkaar toe.
- Als beide platen dezelfde
eigenschappen hebben
(allebei continentaal bijv.)
duwen ze elkaar omhoog -> plooiingsgebergte
- Subductie; zwaardere oceanische plaat duikt onder de lichtere continentale plaat.
De oceanische plaat smelt als deze diep genoeg duikt en hierdoor ontstaat er
explosief vulkanisme.
- Subductie kan ook plaatsvinden bij twee oceanische platen als de ene ouder
en dus zwaarder is dan de andere.
- Er ontstaat bij beide soorten subductie een diepzeetrog, een langgerekte diepte in de
oceaan, parallel aan de convergente plaatgrens.

Transform:
- Twee platen bewegen langs elkaar in tegengestelde richting. Door de langs elkaar
bewegende convectiestromen wordt er veel spanning opgebouwd in de bovenliggende
lithosfeer.
- Opgebouwde spanning zorgt voor heftige aardschokken.


§3 Vulkanisme
Vulkanisme is een verzamelnaam voor alle verschijnen (gas, stroom, stenen, lava, vuur) die te
maken hebben met de nabijheid van magma aan het aardoppervlak.
Gesmolten continentale
- Effusieve erupties; vrij vloeibaar magma en weinig gasdruk. korst is stroperig dan
- Schildvulkanen; flauwe hellingen. oceanische korst ->
- Spleetvulkaan; lava komt niet uit een centraal punt. explosiever vulkanisme.
- Divergente plaatbewegingen, opstijgend magma
komt door de scheuren in het aardoppervlak naar boven.
- Hotspot; door plaatbeweging breekt de mantelpluim telkens op een nieuwe plek
door de plaat heen, en ontstaan er een aantal vulkanische eilanden achter elkaar.
(Hawaii, Canarische eilanden e.g.)
- Explosieve erupties; taai, stroperig magma en hoge gasdruk.
- Stratovulkanen; kegelvormig met steile hellingen
- Als na een explosieve uitbarsting de magmakamer leeg is, kan deze instorten ->
caldera.
- Kan ook ontstaan door een zeer explosieve uitbarsting waarbij de top wordt
weggeblazen.