Pedagogiek 1.3
Hoofstuk 1: het jongen kind: een portret.
Groei: is de ontwikkeling van de mens: zichtbaar (groeien, lengte, volume)
Ontwikkelen: is ontvouwen, loswikkelen, tot groei komen, meer kennis en of beschaving
opdoen. (Dat mensen veranderen)
Je kan twee kanten op met ontwikkelen:
1.alles ontwikkelt zich wat al aanwezig is.
2.je doet kennis op.
Nature-nature-discussie: een discussie tussen pedagogen enz. over of de ontwikkeling van
buiten of binnenuit komt de on
Nature: rijping van de hersenen en de zenuwen, alles is aangeboren
Nurture: invloeden van buitenaf, omgeving, opvoeding
Belangrijke nature-nature aspecten zijn:
-omgevingsfactoren: emotioneel, zone van naaste ontwikkeling
-gezondheid: groei en ontwikkelingsstoornissen door ziektes
-erfelijke factoren: hoe groot je bent bijvoorbeeld
Ontwikkelingsfase:
1. Baby 0-1: groei en ontwikkeling vinden in hoog tempo plaats
Piaget:
- Het kind handelt in de senemotorische fase zintuigelijk en motorisch.
- Het zien, horen, proeven en bewegen staan centraal in deze fase.
- Reageert op omgeving door emoties. (Huilen, lachen)
Erikson:
-belangrijke eerste fase met ontstaan van een hechtingrelatie.
-verzorger speelt in op de behoefde van het kind (interactie)
-de basis wordt gelegd voor sociale contacten later doordat de verzorger betrouwbaar
en voorspelbaar is.
2. Peuter 1-3/4: de wereld wordt groter kan zich nu zelf makkelijker verplaatsen
(kruipen).
Piaget:
- Komen in de preoperationele fase. Kan zich nog niet in andere verplaatsen.
- Bekijken alles vanuit hun eigen perspectief, een grijze man is een opa omdat mijn
opa ook grijs is.
Erikson:
-kleuter begint te beseffen dat hij een eigen ik heeft, hij is autonoom kan dingen zelf in
gang zetten.
-koppigheidsfase, kind gaat leren nee te zeggen (soms te vaak nee)
, 3. Kleuter 4-7: Een cruciale fase in de ontwikkeling van de mens
Piaget:
- Overgang naar het concreet rationale denken.: logisch gaan nadenken
- Gaan steeds minder op in hun fantasiewereld
- Ze snappen dat bijvoorbeeld de juf de heks speelt. “ik weet dat jij het bent hoor
juf!!”
Erikson:
- Nemen initiatieven om de wereld te begrijpen en te veroveren.
- Ook het zichzelf beter leren kennen (wat vind ik leuk, wat vind ik daarvan)
- Taalontwikkeling rond het 7de jaar voltooid.
4. Schoolkind 6/7 – 12: onderwijs neemt belangrijke plaats in, invloed hiervan groot.
Piaget:
- Het onderwijs moet tegemoetkomen met de fase waarin het kind zich bevindt
namelijk: het concreet operationeel denken het denken ontwikkelend zich in
beelden en symbolen, visueel denken.
Erikson:
- Socialen contacten belangrijk (peergroup)
- Ontwikkelen cultureel sociale vaardigheden
5. Pubertijd/ adolescentie 12- 18/19: ongeveer vanaf je 15 jaar spreken we van
adolescentie.
Piaget: formeel- operationele fase, logisch en abstract gaan denken.
Erikson: identiteitsvorming, op zoek naar de identiteit.
Kleuters leren in dialoog of in interactie
Interactie met de docent om samen op ontdekkingstocht te gaan docent stelt zich zowel
bemoedigd als vragend op. Ook klasgenoten spelen bij interactie een rol
Sensitief: gevoelig voor de signalen die kinderen uitzenden.
Responsief: signalen opmerkend en daarop reagerend. Terugbrengen bij de gamma respons
Luc stevens/ basisbehoeften:
Basisbehoefte Hoe kom je als leerkracht hieraan tegemoet?
Relatie -Beschikbaar zijn voor kinderen
-sensitiviteit en responsiviteit tonen
-interactie/ dialoog gaan met kinderen
-vertrouwen hebben in kinderen
Competentie -Bieden van uitdagingen en ruimte.
-mogelijkheid om iets te laten mislukken (ontwikkeling
competentie)
Autonomie -respecteren dat ieder kind anders is.
-opvoeden is ook loslaten
, Definitie van spel:
Spel is:
- Oefenen van de functies die het later nodig heeft (van Oers)
- Uitlaatklep voor spanning (Erik Erikson)
- Een weerspiegeling van de realiteit en wordt daarom ook sterk bepaald door de
heersende cultuur. ( Anna ljublinskaja)
- Als uitingsvorm van de cognitieve ontwikkeling (Jean Piaget)
- Meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind in een wereld die nog van alles
kan blijken te zijn. (Langeveld)
Spelvormen:
Het boek: Basisontwikkeling voor peuters en de onderbouw (Frea Janssen-Vos)
Schets dat spel zich ontwikkelt in verschillende fasen. Het kan hierbij voorkomen dat een kind
op later leeftijd terug kan vallen in een fase van spel. Dit gebeurt bijvoorbeeld in een
moeilijke periode van het kind of het wil meespelen met jongeren kinderen.
Fase 1: bewegingsspel en manipulerend spel (2-4)
- Zie je vooral bij peuters
- Bewegingsspel: Handelingen eindeloos herhalen, om eigenschappen van
materialen te leren kennen of de beweging te leren.
Voorbeelden:
- Emmertje met zand herhalend vullen en leeggooien
- De stoep op en af gaan.
De omgeving: Materialen aanwezig
Fase 2: rolgebonden handelingen (3-5)
- Het verkennen van: handelingen van mensen in relatie tot dingen. Begin met de
het latere rollenspel
- Het assoneren van voorwerpen met handelingen (blokje = bellen is een telefoon)
- Dient als oefening voor thematisch rollenspel, in deze fase nog niet vanuit een rol
gespeeld.
Spelbegeleiding leerkracht:
- Veel materialen aan bieden voor een rijke speelleeromgeving. Anders kan een
kind in een stereotype handelingen blijven hangen.
- Meespelen en vragen stellen “mag ik mee thee drinken”
- Voordoen van handelingen
De omgeving: materiaal ter ondersteuning van rollen belangrijk.
Fase 3: thematisch rollenspel (4-7)
- Rollen worden aangenomen
- Kleding en materialen helpen de kinderen in te leven in hun rol
Spelbegeleiding leerkracht:
- Inrichten van hoeken
- Variëren van materiaal
- Gesprekken voeren over voorgang en plannen van het spel. “Hoe doe je dat dan”
- Samen bedenken van spelverhalen draagt bij aan de kwaliteit van de
spelontwikkeling.
Hoofstuk 1: het jongen kind: een portret.
Groei: is de ontwikkeling van de mens: zichtbaar (groeien, lengte, volume)
Ontwikkelen: is ontvouwen, loswikkelen, tot groei komen, meer kennis en of beschaving
opdoen. (Dat mensen veranderen)
Je kan twee kanten op met ontwikkelen:
1.alles ontwikkelt zich wat al aanwezig is.
2.je doet kennis op.
Nature-nature-discussie: een discussie tussen pedagogen enz. over of de ontwikkeling van
buiten of binnenuit komt de on
Nature: rijping van de hersenen en de zenuwen, alles is aangeboren
Nurture: invloeden van buitenaf, omgeving, opvoeding
Belangrijke nature-nature aspecten zijn:
-omgevingsfactoren: emotioneel, zone van naaste ontwikkeling
-gezondheid: groei en ontwikkelingsstoornissen door ziektes
-erfelijke factoren: hoe groot je bent bijvoorbeeld
Ontwikkelingsfase:
1. Baby 0-1: groei en ontwikkeling vinden in hoog tempo plaats
Piaget:
- Het kind handelt in de senemotorische fase zintuigelijk en motorisch.
- Het zien, horen, proeven en bewegen staan centraal in deze fase.
- Reageert op omgeving door emoties. (Huilen, lachen)
Erikson:
-belangrijke eerste fase met ontstaan van een hechtingrelatie.
-verzorger speelt in op de behoefde van het kind (interactie)
-de basis wordt gelegd voor sociale contacten later doordat de verzorger betrouwbaar
en voorspelbaar is.
2. Peuter 1-3/4: de wereld wordt groter kan zich nu zelf makkelijker verplaatsen
(kruipen).
Piaget:
- Komen in de preoperationele fase. Kan zich nog niet in andere verplaatsen.
- Bekijken alles vanuit hun eigen perspectief, een grijze man is een opa omdat mijn
opa ook grijs is.
Erikson:
-kleuter begint te beseffen dat hij een eigen ik heeft, hij is autonoom kan dingen zelf in
gang zetten.
-koppigheidsfase, kind gaat leren nee te zeggen (soms te vaak nee)
, 3. Kleuter 4-7: Een cruciale fase in de ontwikkeling van de mens
Piaget:
- Overgang naar het concreet rationale denken.: logisch gaan nadenken
- Gaan steeds minder op in hun fantasiewereld
- Ze snappen dat bijvoorbeeld de juf de heks speelt. “ik weet dat jij het bent hoor
juf!!”
Erikson:
- Nemen initiatieven om de wereld te begrijpen en te veroveren.
- Ook het zichzelf beter leren kennen (wat vind ik leuk, wat vind ik daarvan)
- Taalontwikkeling rond het 7de jaar voltooid.
4. Schoolkind 6/7 – 12: onderwijs neemt belangrijke plaats in, invloed hiervan groot.
Piaget:
- Het onderwijs moet tegemoetkomen met de fase waarin het kind zich bevindt
namelijk: het concreet operationeel denken het denken ontwikkelend zich in
beelden en symbolen, visueel denken.
Erikson:
- Socialen contacten belangrijk (peergroup)
- Ontwikkelen cultureel sociale vaardigheden
5. Pubertijd/ adolescentie 12- 18/19: ongeveer vanaf je 15 jaar spreken we van
adolescentie.
Piaget: formeel- operationele fase, logisch en abstract gaan denken.
Erikson: identiteitsvorming, op zoek naar de identiteit.
Kleuters leren in dialoog of in interactie
Interactie met de docent om samen op ontdekkingstocht te gaan docent stelt zich zowel
bemoedigd als vragend op. Ook klasgenoten spelen bij interactie een rol
Sensitief: gevoelig voor de signalen die kinderen uitzenden.
Responsief: signalen opmerkend en daarop reagerend. Terugbrengen bij de gamma respons
Luc stevens/ basisbehoeften:
Basisbehoefte Hoe kom je als leerkracht hieraan tegemoet?
Relatie -Beschikbaar zijn voor kinderen
-sensitiviteit en responsiviteit tonen
-interactie/ dialoog gaan met kinderen
-vertrouwen hebben in kinderen
Competentie -Bieden van uitdagingen en ruimte.
-mogelijkheid om iets te laten mislukken (ontwikkeling
competentie)
Autonomie -respecteren dat ieder kind anders is.
-opvoeden is ook loslaten
, Definitie van spel:
Spel is:
- Oefenen van de functies die het later nodig heeft (van Oers)
- Uitlaatklep voor spanning (Erik Erikson)
- Een weerspiegeling van de realiteit en wordt daarom ook sterk bepaald door de
heersende cultuur. ( Anna ljublinskaja)
- Als uitingsvorm van de cognitieve ontwikkeling (Jean Piaget)
- Meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind in een wereld die nog van alles
kan blijken te zijn. (Langeveld)
Spelvormen:
Het boek: Basisontwikkeling voor peuters en de onderbouw (Frea Janssen-Vos)
Schets dat spel zich ontwikkelt in verschillende fasen. Het kan hierbij voorkomen dat een kind
op later leeftijd terug kan vallen in een fase van spel. Dit gebeurt bijvoorbeeld in een
moeilijke periode van het kind of het wil meespelen met jongeren kinderen.
Fase 1: bewegingsspel en manipulerend spel (2-4)
- Zie je vooral bij peuters
- Bewegingsspel: Handelingen eindeloos herhalen, om eigenschappen van
materialen te leren kennen of de beweging te leren.
Voorbeelden:
- Emmertje met zand herhalend vullen en leeggooien
- De stoep op en af gaan.
De omgeving: Materialen aanwezig
Fase 2: rolgebonden handelingen (3-5)
- Het verkennen van: handelingen van mensen in relatie tot dingen. Begin met de
het latere rollenspel
- Het assoneren van voorwerpen met handelingen (blokje = bellen is een telefoon)
- Dient als oefening voor thematisch rollenspel, in deze fase nog niet vanuit een rol
gespeeld.
Spelbegeleiding leerkracht:
- Veel materialen aan bieden voor een rijke speelleeromgeving. Anders kan een
kind in een stereotype handelingen blijven hangen.
- Meespelen en vragen stellen “mag ik mee thee drinken”
- Voordoen van handelingen
De omgeving: materiaal ter ondersteuning van rollen belangrijk.
Fase 3: thematisch rollenspel (4-7)
- Rollen worden aangenomen
- Kleding en materialen helpen de kinderen in te leven in hun rol
Spelbegeleiding leerkracht:
- Inrichten van hoeken
- Variëren van materiaal
- Gesprekken voeren over voorgang en plannen van het spel. “Hoe doe je dat dan”
- Samen bedenken van spelverhalen draagt bij aan de kwaliteit van de
spelontwikkeling.
