Samenvatting
Internationaal en Europees Strafrecht
2021-2022
Master Nederlands recht specialisatie strafrecht
Inhoudsopgave
Master Nederlands recht specialisatie strafrecht............................................................................................1
,Hoorcollege 1 (Collegeweek 1 hoorcollege a) Inleiding en rechtsbronnen.......................................................3
Literatuur..............................................................................................................................................................4
Algemene vragen:...............................................................................................................................................11
Hoorcollege 2 (Collegeweek 1 hoorcollege b) Europees straf(proces)recht algemeen....................................13
Literatuur............................................................................................................................................................14
HvJ 13 september 2005, zaak C-176/03.........................................................................................................15
HvJ 23 oktober 2007, zaak C-440/05..............................................................................................................16
Arresten..............................................................................................................................................................33
Algemene vragen................................................................................................................................................34
Hoorcollege 3 (Collegeweek 2 hoorcollege a) Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht I..................35
Literatuur............................................................................................................................................................36
Arresten..............................................................................................................................................................45
Hoorcollege 4 (Collegeweek 2 hoorcollege b) Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht II..................47
Hoorcollege 5 (Collegeweek 3 hoorcollege a) Ne bis in idem.........................................................................47
Literatuur............................................................................................................................................................48
Arresten..............................................................................................................................................................49
Hoorcollege 6 (Collegeweek 3 hoorcollege b) Rechtsmacht...........................................................................52
Literatuur............................................................................................................................................................53
Hoorcollege 7 (Collegeweek 4 hoorcollege a) Opsporingshulp en kleine rechtshulp......................................66
Literatuur............................................................................................................................................................67
Arresten..............................................................................................................................................................78
Hoorcollege 8 (Collegeweek 4 hoorcollege b) Rechtshulp op basis van wederzijdse erkenning......................79
Hoorcollege 9 (Collegeweek 5 hoorcollege a) Uitlevering..............................................................................80
Literatuur............................................................................................................................................................81
Hoorcollege 10 (Collegeweek 5 hoorcollege b) Overlevering.........................................................................90
Literatuur............................................................................................................................................................91
Arresten............................................................................................................................................................104
Hoorcollege 11 (Collegeweek 6 hoorcollege a) Overdracht en overname van executie................................106
Literatuur..........................................................................................................................................................107
Hoorcollege 12 (Collegeweek 6 hoorcollege b) Overdracht en overname van strafvervolging......................124
2
, Hoorcollege 1 (Collegeweek 1 hoorcollege a) Inleiding en
rechtsbronnen
Onderwerp:
Inleiding en rechtsbronnen
Literatuur:
Van Elst & Van Sliedregt
3
, o Hoofdstuk I
N. Boister, An Introduction to Transnational Criminal Law, Oxford: Oxford University Press
2018,
o Hoofdstuk II (What is Transnational Criminal Law?)
Literatuur
Van Elst & Van Sliedregt
Hoofdstuk I Algemene inleiding
§1 Internationaal Strafrecht
Belangrijke regelingen van het ISR in nationale wetgeving zijn onder meer:
4
, - De Uitleveringswet (UW);
- De Overleveringswet (OLW);
- Art. 552h-552 hhh Sv (over justitiële en politiële rechtshulp, alsmede overdracht van
strafvervolging);
o Wet is gewijzigd zie nu:
Boek 5 Titel 3 Sv voor overdracht en overname van strafvervolging
Boek 5 Titel 1 voor internationale rechtshulp in strafzaken
- Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen (WOTS)
§2 Een definitie en kenmerken
Het Internationaal Strafrecht (ISR) raakt enerzijds aan het volkenrecht en anderzijds aan het nationale
straf(proces)recht.
Droit pénal international:
De nationale strafrechtspleging tegen internationaal decor. Het betreft problemen van nationaal recht
die het gevolg zijn van grensoverschrijdende strafbare feiten, verdachten of veroordeelden.
Primair is het een nationale invalshoek maar puur nationaal is het niet meer te noemen vanwege de
internationale invloeden. Staatssoevereiniteit staat hier nog wel voorop.
Onder droit pénal international valt:
- Strafmachtrecht (rechtsmacht):
o De bevoegdheid van de Nederlandse rechter om te oordelen over buiten Nederlands
grondgebied begane strafbare feiten.
o Art. 2-8d Sr en in bijzondere wetten zijn aanvullingen en afwijkingen zie bijv. art. 13 lid
3 Opiumwet, art. 3 WED en art. 2 WIM.
o Als eenmaal nationale rechtsmacht in de wet is gearticuleerd zal in concrete strafzaken
met grensoverschrijdende aspecten de vraag rijzen: in welk land mag de berechting
plaatsvinden? Heeft NL rechtsmacht in concreto?
- Interstatelijke samenwerking in strafzaken:
o Er zijn vier vormen:
Overdracht van personen;
Uitlevering en overlevering
Wederzijdse rechtshulp;
Overdracht van strafvervolging;
Overdracht van tenuitvoerlegging.
o Het EU-strafrecht kent een effectieve en efficiënte vorm van strafrechtelijke
samenwerking tussen de lidstaten die is gebaseerd op het beginsel van wederzijdse
erkenning van elkaars vonnissen en andere rechterlijke beslissingen
Voor veel van de klassieke vormen van rechtshulp is een EU equivalent
gebaseerd op het beginsel van wederzijdse erkenning.
- Uitlevering
o Een gedwongen overdracht van een persoon door de ene staat aan de andere met als
doel strafvervolging of tenuitvoerlegging van de straf
o We spreken van uitlevering als beide staten geen lidstaat zijn de EU.
o Binnen de EU spreken we van overlevering.
- Overlevering
o Een gedwongen overdracht van een persoon door de ene lidstaat van de EU aan de
andere lidstaat van de EU met als doel strafvervolging of tenuitvoerlegging van de straf
o Gebaseerd op het Europees Aanhoudingsbevel (EAB) sinds 2002.
o Geregeld in de Overleveringswet.
- Kleine/wederzijdse rechtshulp
o Twee varianten:
5
, Politiële rechtshulp (tactisch en operationeel): hulp bij de opsporing van
verdachten en veroordeelden;
Bijv: grensoverschrijdende observatie en verdachte arresteren op
buitenlands grondgebied.
Justitiële rechtshulp: het gebruik van dwangmiddelen uit het Wetboek van
Strafvordering in het kader van een buitenlandse strafzaak.
Bijv: doorzoeking en inbeslagname in privéwoning, en het horen van
verdachten.
- Overdracht van strafvervolging
o Betreft interstatelijke samenwerking waarbij de gehele strafzaak als zodanig door het
ene land aan het andere ter behandeling wordt overgedragen.
- Overdracht van de tenuitvoerlegging van een sanctie / executieoverdracht
o Deze vorm van rechtshulp is toepasbaar wanneer een veroordeelde zijn straf beter kan
ondergaan in de Staat waarmee hij nauwe banden heeft dan in het land van
veroordeling. Dit bevordert dat de uitvoering van de straf tegemoet komt aan
resocialisatie.
o Voorkomt straffeloosheid wanneer een veroordeelde zich niet langer in de Staat van
berechting bevindt maar in een Staat die hem niet wenst uit of over te leveren
bijvoorbeeld wegens nationaliteit. De goede rechtsbedeling is dan met overdracht van
de tenuitvoerlegging gediend.
- Samenwerking tussen nationale autoriteiten en internationale organisaties die zich (ook) met de
bestrijding van misdaad bezighouden.
o Geen sprake van traditionele intergouvernementele strafrechtelijke samenwerking
want het gaat niet om twee Staten die samenwerken in een concrete strafzaak.
o Het betreft een internationale interactie gericht op grensoverschrijdende informatie-
uitwisseling met het oog op de bestrijding van misdaad, zoals:
De uitwisseling van informatie in een concrete strafzaak tussen de Europese
Commissie en nationale rechterlijke instanties die belast zijn met het
onderzoek naar de strafbare feiten. Denk aan mededinging en
fraudebestrijding.
De uitwisseling van strafrechtelijke relevante informatie tussen aan de ene
kant Staten en aan de andere kant de internationale straftribunalen (ICTY,
ICRT en het ICC (Internationaal Strafhof ))
Droit international pénal:
Het betreft materieel en/of formele recht van internationale herkomst en Staten hebben
ten aanzien daarvan (in meerdere of mindere mate) de autonomie verloren om dit recht zelf op te
stellen of toe te passen.
Dit speelt vooral in gevallen waar individuele Staten gebonden zijn aan supranationaal recht zoals:
- EU
o Het communautaire deel van de EU heeft organen die supranationale competentie
hebben en daarvan ook gebruik maken op een wijze die de strafrechtspleging in de
lidstaten direct beïnvloed.
o Sinds het Verdrag van Lissabon is het doel van de EU op strafrechtelijk terrein het
bewerkstelligen en in stand houden van een effectieve en efficiënte strafrechtelijke
samenwerking tussen de lidstaten.
o Harmonisatie van materieel en formeel strafrecht is daarbij geen doel op zich, maar is
vooral functioneel en dienstbaar aan de samenwerking; het vindt plaats om
gezamenlijk grensoverschrijdende vormen van criminaliteit te bestrijden.
- Internationale Straftribunalen (m.u.v ICC)
o De internationale straftribunalen.
o ICTY en ICTR spreken recht op basis van hun eigen uitleg van delicten als
oorlogsmisdrijven, genocide en misdrijven tegen de mensheid.
6
Internationaal en Europees Strafrecht
2021-2022
Master Nederlands recht specialisatie strafrecht
Inhoudsopgave
Master Nederlands recht specialisatie strafrecht............................................................................................1
,Hoorcollege 1 (Collegeweek 1 hoorcollege a) Inleiding en rechtsbronnen.......................................................3
Literatuur..............................................................................................................................................................4
Algemene vragen:...............................................................................................................................................11
Hoorcollege 2 (Collegeweek 1 hoorcollege b) Europees straf(proces)recht algemeen....................................13
Literatuur............................................................................................................................................................14
HvJ 13 september 2005, zaak C-176/03.........................................................................................................15
HvJ 23 oktober 2007, zaak C-440/05..............................................................................................................16
Arresten..............................................................................................................................................................33
Algemene vragen................................................................................................................................................34
Hoorcollege 3 (Collegeweek 2 hoorcollege a) Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht I..................35
Literatuur............................................................................................................................................................36
Arresten..............................................................................................................................................................45
Hoorcollege 4 (Collegeweek 2 hoorcollege b) Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht II..................47
Hoorcollege 5 (Collegeweek 3 hoorcollege a) Ne bis in idem.........................................................................47
Literatuur............................................................................................................................................................48
Arresten..............................................................................................................................................................49
Hoorcollege 6 (Collegeweek 3 hoorcollege b) Rechtsmacht...........................................................................52
Literatuur............................................................................................................................................................53
Hoorcollege 7 (Collegeweek 4 hoorcollege a) Opsporingshulp en kleine rechtshulp......................................66
Literatuur............................................................................................................................................................67
Arresten..............................................................................................................................................................78
Hoorcollege 8 (Collegeweek 4 hoorcollege b) Rechtshulp op basis van wederzijdse erkenning......................79
Hoorcollege 9 (Collegeweek 5 hoorcollege a) Uitlevering..............................................................................80
Literatuur............................................................................................................................................................81
Hoorcollege 10 (Collegeweek 5 hoorcollege b) Overlevering.........................................................................90
Literatuur............................................................................................................................................................91
Arresten............................................................................................................................................................104
Hoorcollege 11 (Collegeweek 6 hoorcollege a) Overdracht en overname van executie................................106
Literatuur..........................................................................................................................................................107
Hoorcollege 12 (Collegeweek 6 hoorcollege b) Overdracht en overname van strafvervolging......................124
2
, Hoorcollege 1 (Collegeweek 1 hoorcollege a) Inleiding en
rechtsbronnen
Onderwerp:
Inleiding en rechtsbronnen
Literatuur:
Van Elst & Van Sliedregt
3
, o Hoofdstuk I
N. Boister, An Introduction to Transnational Criminal Law, Oxford: Oxford University Press
2018,
o Hoofdstuk II (What is Transnational Criminal Law?)
Literatuur
Van Elst & Van Sliedregt
Hoofdstuk I Algemene inleiding
§1 Internationaal Strafrecht
Belangrijke regelingen van het ISR in nationale wetgeving zijn onder meer:
4
, - De Uitleveringswet (UW);
- De Overleveringswet (OLW);
- Art. 552h-552 hhh Sv (over justitiële en politiële rechtshulp, alsmede overdracht van
strafvervolging);
o Wet is gewijzigd zie nu:
Boek 5 Titel 3 Sv voor overdracht en overname van strafvervolging
Boek 5 Titel 1 voor internationale rechtshulp in strafzaken
- Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen (WOTS)
§2 Een definitie en kenmerken
Het Internationaal Strafrecht (ISR) raakt enerzijds aan het volkenrecht en anderzijds aan het nationale
straf(proces)recht.
Droit pénal international:
De nationale strafrechtspleging tegen internationaal decor. Het betreft problemen van nationaal recht
die het gevolg zijn van grensoverschrijdende strafbare feiten, verdachten of veroordeelden.
Primair is het een nationale invalshoek maar puur nationaal is het niet meer te noemen vanwege de
internationale invloeden. Staatssoevereiniteit staat hier nog wel voorop.
Onder droit pénal international valt:
- Strafmachtrecht (rechtsmacht):
o De bevoegdheid van de Nederlandse rechter om te oordelen over buiten Nederlands
grondgebied begane strafbare feiten.
o Art. 2-8d Sr en in bijzondere wetten zijn aanvullingen en afwijkingen zie bijv. art. 13 lid
3 Opiumwet, art. 3 WED en art. 2 WIM.
o Als eenmaal nationale rechtsmacht in de wet is gearticuleerd zal in concrete strafzaken
met grensoverschrijdende aspecten de vraag rijzen: in welk land mag de berechting
plaatsvinden? Heeft NL rechtsmacht in concreto?
- Interstatelijke samenwerking in strafzaken:
o Er zijn vier vormen:
Overdracht van personen;
Uitlevering en overlevering
Wederzijdse rechtshulp;
Overdracht van strafvervolging;
Overdracht van tenuitvoerlegging.
o Het EU-strafrecht kent een effectieve en efficiënte vorm van strafrechtelijke
samenwerking tussen de lidstaten die is gebaseerd op het beginsel van wederzijdse
erkenning van elkaars vonnissen en andere rechterlijke beslissingen
Voor veel van de klassieke vormen van rechtshulp is een EU equivalent
gebaseerd op het beginsel van wederzijdse erkenning.
- Uitlevering
o Een gedwongen overdracht van een persoon door de ene staat aan de andere met als
doel strafvervolging of tenuitvoerlegging van de straf
o We spreken van uitlevering als beide staten geen lidstaat zijn de EU.
o Binnen de EU spreken we van overlevering.
- Overlevering
o Een gedwongen overdracht van een persoon door de ene lidstaat van de EU aan de
andere lidstaat van de EU met als doel strafvervolging of tenuitvoerlegging van de straf
o Gebaseerd op het Europees Aanhoudingsbevel (EAB) sinds 2002.
o Geregeld in de Overleveringswet.
- Kleine/wederzijdse rechtshulp
o Twee varianten:
5
, Politiële rechtshulp (tactisch en operationeel): hulp bij de opsporing van
verdachten en veroordeelden;
Bijv: grensoverschrijdende observatie en verdachte arresteren op
buitenlands grondgebied.
Justitiële rechtshulp: het gebruik van dwangmiddelen uit het Wetboek van
Strafvordering in het kader van een buitenlandse strafzaak.
Bijv: doorzoeking en inbeslagname in privéwoning, en het horen van
verdachten.
- Overdracht van strafvervolging
o Betreft interstatelijke samenwerking waarbij de gehele strafzaak als zodanig door het
ene land aan het andere ter behandeling wordt overgedragen.
- Overdracht van de tenuitvoerlegging van een sanctie / executieoverdracht
o Deze vorm van rechtshulp is toepasbaar wanneer een veroordeelde zijn straf beter kan
ondergaan in de Staat waarmee hij nauwe banden heeft dan in het land van
veroordeling. Dit bevordert dat de uitvoering van de straf tegemoet komt aan
resocialisatie.
o Voorkomt straffeloosheid wanneer een veroordeelde zich niet langer in de Staat van
berechting bevindt maar in een Staat die hem niet wenst uit of over te leveren
bijvoorbeeld wegens nationaliteit. De goede rechtsbedeling is dan met overdracht van
de tenuitvoerlegging gediend.
- Samenwerking tussen nationale autoriteiten en internationale organisaties die zich (ook) met de
bestrijding van misdaad bezighouden.
o Geen sprake van traditionele intergouvernementele strafrechtelijke samenwerking
want het gaat niet om twee Staten die samenwerken in een concrete strafzaak.
o Het betreft een internationale interactie gericht op grensoverschrijdende informatie-
uitwisseling met het oog op de bestrijding van misdaad, zoals:
De uitwisseling van informatie in een concrete strafzaak tussen de Europese
Commissie en nationale rechterlijke instanties die belast zijn met het
onderzoek naar de strafbare feiten. Denk aan mededinging en
fraudebestrijding.
De uitwisseling van strafrechtelijke relevante informatie tussen aan de ene
kant Staten en aan de andere kant de internationale straftribunalen (ICTY,
ICRT en het ICC (Internationaal Strafhof ))
Droit international pénal:
Het betreft materieel en/of formele recht van internationale herkomst en Staten hebben
ten aanzien daarvan (in meerdere of mindere mate) de autonomie verloren om dit recht zelf op te
stellen of toe te passen.
Dit speelt vooral in gevallen waar individuele Staten gebonden zijn aan supranationaal recht zoals:
- EU
o Het communautaire deel van de EU heeft organen die supranationale competentie
hebben en daarvan ook gebruik maken op een wijze die de strafrechtspleging in de
lidstaten direct beïnvloed.
o Sinds het Verdrag van Lissabon is het doel van de EU op strafrechtelijk terrein het
bewerkstelligen en in stand houden van een effectieve en efficiënte strafrechtelijke
samenwerking tussen de lidstaten.
o Harmonisatie van materieel en formeel strafrecht is daarbij geen doel op zich, maar is
vooral functioneel en dienstbaar aan de samenwerking; het vindt plaats om
gezamenlijk grensoverschrijdende vormen van criminaliteit te bestrijden.
- Internationale Straftribunalen (m.u.v ICC)
o De internationale straftribunalen.
o ICTY en ICTR spreken recht op basis van hun eigen uitleg van delicten als
oorlogsmisdrijven, genocide en misdrijven tegen de mensheid.
6
