Samenvatting Maatschappijleer HAVO 4 Hoofdstuk 4 Pluriforme Samenleving

Hoofdstuk 4: Pluriforme samenleving
Kernvraag: Hoe vind jij dat mensen met verschillende leefwijzen het beste met elkaar
kunnen omgaan?

Paragraaf 1. Pluriformiteit in Nederland
Deelvraag: Hoe gaan mensen met verschillende leefwijzen met elkaar om in onze pluriforme
samenleving?

 Cultuur (nurture)  alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die
de leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en dus als
vanzelfsprekend beschouwen
 Natuur (nature)  aangeboren eigenschappen zoals lichaamsbouw, ritmegevoel,
seksuele voorkeur en agressiviteit
 Nature-nurturedebat  wordt je gedrag meer bepaald door aangeboren of door
aangeleerde eigenschappen?
 Cultuurkenmerken  normen en waarden, kennis, gewoonten, kunst, sport,
symbolen en feestdagen
 Cultuurgroep  mensen met een gemeenschappelijke cultuur
 Multicultureel  vele verschillen in afkomst in een land
 Allochtoon  iemand die zelf óf van wie ten minste één van de ouders in het
buitenland geboren is
 Autochtonen  mensen die wonen in een land waar zij net als hun ouders zijn
geboren en opgegroeid
 Pluriforme samenleving (veelvormig)  drie belangrijke kenmerken:
o Samenleving met verschillende cultuurgroepen  culturele diversiteit
o De cultuurgroepen leven deels naast en deels met elkaar
o Gemeenschappelijke cultuurkenmerken vormen samen de dominante
Nederlandse cultuur
 De basis voor de pluriformiteit ligt verankerd in de grondwet
o Artikel 1  geen discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging,
politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook
o Artikel 6  iedereen heeft recht om zijn godsdienst of levensovertuiging te
belijden
o Artikel 7  iedereen mag gedachten of gevoelens openbaar maken
o Artikel 23  het is mogelijk om eigen scholen op te richten
 Dominante cultuur  alle kenmerken die geaccepteerd worden door de meeste
mensen binnen een samenleving
o Bijv. de Nederlandse taal spreken, gelijkwaardigheid en Koningsdag vieren
 Tolerantie  het makkelijk accepteren van andersdenkenden
 Subculturen  wanneer binnen een groep bepaalde waarden, normen en andere
cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur
o Kleine groep mensen met eigen gewoonten en regels
 Bijv. straatcultuur, boeren en kakkers
 Tegencultuur (extremisten)  groepen die zich duidelijk verzetten tegen (delen
van) de dominante cultuur of daar zelfs een bedreiging voor vormen

, o De basis van deze tegencultuur is een conflictsituatie
o Vele tegenculturen (bijv. het feminisme) maken nu een deel van de
dominante cultuur
 Antiglobalisten  verzetten zich tegen de overheersende rol van het westerse
kapitalisme in de wereld en willen dat de welvaart eerlijke verdeeld wordt over de
wereldbevolking
 Cultuur is dynamisch  telkens in verandering
o We eten niet meer elke dag aardappelen, vrouwen kunnen bedrijf beginnen,
homo’s kunnen trouwen, spijkerbroeken dragen we elke dag etc.
 Culturen verschillen niet alleen in de loop van de tijd, maar ook per plaats en per
groep  het kan per generatie en per land verschillen
 Ontwikkeling van de Nederlandse dominante cultuur + de aandrijving ervan
o Globalisering
o Migratie
o Economische ontwikkelingen
o Technische ontwikkelingen
o Andere rolmodellen/gezagsdragers

Paragraaf 2. Cultuur en identiteit
Deelvraag: Hoe verloopt de overdracht van cultuurkenmerken en wat is het gevolg daarvan voor
onze identiteit?

 Socialisatie  het proces waarbij iemand de waarden, normen en andere
cultuurkenmerken van zijn samenleving of groep aanleert
o Een mens kan zich niet ontwikkelen zonder mensen om zich heen
o Zonder socialisatie kan een cultuur niet overleven en dreigt een samenleving
uit elkaar te vallen
 Socialiserende instituties  instellingen, organisaties en collectieve
gedragspatronen waarmee de cultuuroverdracht in een samenleving plaatsvindt
o Collectieve gedragspatronen  gemeenschappelijke gebeurtenissen
 Bijv. carnaval, Prinsjesdag, Kerstmis, ramadan, verkiezingen etc.
o Belangrijkste socialiserende instituties  gezin, school, werk, sportclubs etc.
 De manieren waarop cultuurkenmerken worden overgedragen zijn:
o Imitatie  vooral bij kleine kinderen, naarmate ze ouder worden krijgt
informatie een grotere rol in het socialisatieproces
o Informatie  dingen leren en te weten komen
o Sociale controle  soms gaat socialisatie niet vanzelf  dwang van
buitenaf
 Sociale controle bestaat uit de manieren waarop mensen andere mensen stimuleren
of dwingen zich aan de geldende normen te houden
o Zorgt ervoor dat mensen zich niet onmaatschappelijk gedragen
o Socialisatie en sociale controle zorgen dus voor orde en mate van zekerheid
en rust in een samenleving
 Formele sociale controle  wanneer het gebaseerd op geschreven regels
 Informele sociale controle  beleefdheidsvormen en andere ongeschreven regels