Samenvatting Godsdienst VWO 3 Jodendom, Wegen van de Tora

Godsdienst, Jodendom, Wegen van de tora, Hoofdstuk 1-5
Hoofdstuk 1: Wereldwijd verbonden

1. Wegen van de tora
o Jodendom  kleinste van de vijf wereldgodsdiensten, maar meest over de wereld verspreid
 Grote culturele verschillen ontstaan tussen joden onderling
 Vaak ook opvallende overeenkomsten
o Tora  onderwijzer  voor de joden: ze geloven dat God hun via deze boeken wil leren wat de plichten
en de regels zijn voor het dagelijkse leven
 De tora bestaat uit de eerste vijf boeken van de joodse heilige schrift (tenach)
 Ook wel de ‘de vijf boeken van Mozes’
 De voorschriften in de tora kunnen op verschillende manieren verteld/uitgelegd worden
 Hierdoor 3 groepen ontstaan  orthodoxe, liberale en niet-godsdienstige joden
 Orthodoxe joden
o Kleinste stroming in het jodendom  bestaat uit mensen die zich zo stipt mogelijk aan de regels van de
tora houden  tora is voor hun het wetboek voor het dagelijkse leven
o Op een bepaalde leeftijd leren ze Hebreeuwse teksten lezen en bestuderen zij de heilige boeken
o Houden zich stipt aan de voorgeschreven gebeden, de richtlijnen van de feesten, bidden elke dag, houden
wekelijkse rustdag en aan de voedsel- en reinheidsvoorschriften
 Liberale joden
o Grotere stroming in het jodendom  levenswijze is moderner dan de orthodoxe joden
 Past bij het land en de cultuur waarin ze leven
o Gaan soepeler om met de regels
 Niet-godsdienstige joden
o Een meerderheid (ca. 50-60%)  niet actief godsdienstig
o Volgen de ontwikkelingen binnen het jodendom op afstand en geloven niet (meer) in God
o Sommigen houden bepaalde rituelen in ere omdat ze die belangrijk vinden
 Jodendom, godsdienst en volk
o Je geboorte bepaalt of je tot het jodendom wordt gerekend en niet je geloof (als je moeder joods is ben jij
ook joods)
o Niet-religieuze joden zijn joden die zich wel verbonden voelen met geschiedenis van het joodse volk,
maar die geen behoeft hebben aan de joodse godsdienst
o Jood-zijn is eigenlijk  het jodendom is zowel een godsdienst als een volk
 2. De ‘Joodse wereld’
o Er wonen ong. 13 miljoen joden over de hele wereld verspreidt  meest in Amerika en Frankrijk
o Ze wonen in Amerika omdat ze na de WO2 zo ver mogelijk weg wilde bij Duitsland
 3. De synagoge
o De joden hebben niet altijd synagogen gekend, eeuwenlang stond er in Jeruzalem één centraal joods
heiligdom  de tempel
o Deze is in de 6de eeuw v.c.j. verwoeste toen het joodse volk verbannen was naar Babylonië
 Geen heilige plek meer  ze gingen bij iemand thuis bidden en de feestdagen vieren
 Deze plek noemden ze later de synagogen  Grieks voor plaats van samenkomst
o Interieur van een synagoge:
 Altijd een heilige ark  als je met je gezicht naar de ark staat, kijkt die in de richting van
Jeruzalem
 Een kast met torarollen
 Boven de ark  een afbeelding waar de Tien Geboden op staan
 Daarboven is een kroon afgebeeld  betekent: God is de koning van de wereld
 Een eeuwige brandende lamp  betekent: God is altijd aanwezig
 Een grote kandelaar (menora)
 Tussen de heilige ark en de zitbanken  een verhoging met een lessenaar  bima
 Hier worden de torarollen uitgerold en voorgelezen
 De jad  het aanwijsstokje om mee uit de torarollen te lezen
 De chazan  degene die voorleest en de voorzanger die de dienst leidt

,  De rabbijn  houdt vaak een korte toespraak naar aanleiding van een gelezen gedeelte uit de
tenacht
 Alle jongens en mannen vanaf 13 jaar hebben een hoed, pet of keppeltje op
 De talliet  gebedsmantel van geweven wol of een zijden doek
 In orthodoxe synagogen verplicht, in liberale synagogen vrijwillig
 In orthodoxe synagogen vervullen vrouwen meestal geen rol tijdens de dienst
 Mogen wel aanwezig zijn, maar zitten dan apart van de mannen  vrouwengalerij
 In liberale synagogen zitten vrouwen en mannen bij elkaar en mogen ze ook meedoen
 4. De sabbat
o Zevende dag van de week  de zaterdag  bijzondere dag  overal in de wereld
 Wekelijkse ‘heilige dag’  ze mogen weinig doen  geen zwaar lichamelijk werk
o Je mag wel leren, niet schrijven, geen handeldrijven, geen vuur
o De sabbat is er voor de mens, en de mens is er niet voor de sabbat
 Sabbat avond
o Sabbat begint vrijdags bij zonsondergang en duurt tot zonsondergang op zaterdag
 Moeder steekt in het begin 2 kaarsen aan en dekt de tafel, er wordt wijn gedronken
 Zaterdag
o Zaterdagochtend is er weer dienst  vaste indeling  de hele tora is verdeeld in ‘lezingen’  alle 5 de
boeken van Mozes in de loop van één jaar worden gelezen
o Eind van de dag wordt er ‘afscheid’ genomen van de sabbat
 Worden liederen gezongen, een speciale kaars wordt gedoofd met de laatste beker wijn
 Teffilien
o Gebedsmantel wordt ook gedragen bij het dagelijkse ochtendgebed
 De mannen dragen twee teffilien (gebedsriemen)  vierkante leren doosjes, met kleine rolletjes
perkament met de tekst uit de tora
 Één riem om de linkerarm (tegenover hart)
 Andere riem om het hoofd (bij het verstand)


Godsdienst ‘Heilige dag’ op reden

Jodendom Vrijdagavond tot zaterdagavond 7de dag van de week, schepping

Christendom Zondag Jezus is op deze dag opgestaan

Islam Vrijdag Dag van gebed
 5. De joodse kalender
o Joden hebben eigen jaartelling, wijkt af op 3 punten van onze kalender
 Niet in zonnejaren maar in maanjaren  12 maanden van 29,5 dagen  354 dagen
 Korter dan een zonnejaar
 Om gelijk te blijven  één keer per drie jaar een schrikkeljaar  extra maand
 Beginpunt van de joodse jaartelling is in 3760 v.c.j.
 In welk joodse jaar we nu leven  +3760 jaar
 Godsdienstige nieuwjaarsfeest op de eerste dag van hun zevende maand
 Het jaartal verspringt op deze nieuwjaarsdag