SAMENVATTING TENTAMEN
gezondheid, gedrag & statistiek
1
,GEZONDHEID
GEBOORTE VAN EEN VEULEN
Cyclus merrie
- April-september = dekseizoen
- September-oktober = overgang najaar
- November-februari = winter: niet hengstig
- Februari-april = overgang voorjaar
- Cyclus duurt 21 dagen
- Hengstigheid: 5 tot 7 dagen
- Hoogste bevruchting als merie gedekt wordt 1-2 dagen voor ovulatie (24/48 uur voor einde
oestrus)
- Herkennen oestrus
o Reactie merrie op hengst (hoeveel interesse?)
o Signalen (staart omhoog, vaak plassen, samentrekken vulva)
Dekking
- Natuurlijk dekking
- Kunstmatige inseminatie
o Vers
o Diepvries
Drachtigheidsdiagnostiek
- Echo 14-18 dagen na inseminatie
- Echo 35 dagen na inseminatie
- Uitblijven hengstigheid → kan signaal drachtigheid zijn
- Tweelingdracht = vaak abortus
Spermakwaliteit
- Motiliteit, houdbaarheid, concentratie, morfologie, levend/dood onderzoek, bepaling TNB,
ziektes
Niet drachtig worden kan te maken hebben met
- Endometritis (baarmoederontsteking → vocht blijft achter)
- Cystes (in baarmoederwand)
- Oudere merrie
- Luchtzuigen (na hengstigheid)
➔ Ontsteking vagina > baarmoederontsteking
➔ Bij oude, grote, magere merries
CEM (Contagious Equine Metritis)
- Bacterie ‘Taylorella Equigenitalis)
- Baarmoederontsteking met lichte tot ernstige uitvloeiing
- Verspreiding door natuurlijke dekking
- Aangifte hiervan is niet verplicht, maar wel export eisen
- Hengst kan bacterie ook hebben maar vertoont geen symptomen
Normale dracht
- Na 17-20 dagen kan door rectaal onderzoek drachtigheid bevestigd worden
- Gemiddeld 330 dagen (11 maanden)
2
, - Eerste 7 maanden is extra voeren niet nodig, daarna extra eiwitten, ijzer en vitamines
Baarmoeder met twee hoornen
- Uterus bicornis
- Veulen ligt andersom → kans op zuurstoftekort
- Bevruchte en onbevruchte hoorn
➔ Achterbenen veulen
- Waterblaas is grootste onderdeel baarmoeder
Embryotransplantatie
- Na dekking wordt het embryo uit de donormerrie gespoeld
- Overbrengen in draagmerrie
- Bij goede sportmerries, oudere of jongere merries
- Meer kosten dan bij normale dracht
Abnormale dracht
- Embryonale sterfte → afsterven embryo voor 45ste dag
- Oorzaken
o Endometritis
o Onvoldoende herstel baarmoeder
o Tweelingdracht
o Voeding
o Chromosomale afwijking
o Hormonale factoren
Abortus
= verwerpen voor 300ste dag
- Infectieuze oorzaken
➢ Bacterie, virus, schimmel
- Niet-infectieuze oorzaken
➢ Tweeling, stress, hormonale disbalans, afwijking navelstreng, mechanische factoren
Draaiing van de baarmoeder
- milde koliekverschijnselen
- tweede helft dracht
- diagnose door rectaal onderzoek
- terugdraaien dmv operatie
Hernia ventralis
- palpatie van de breukplaats is pijnlijk
- dracht langer dan 330 dagen = geboorte op gang
- buikverband wachten tot 330 dagen
- biest minder kwaliteit
- soms euthanasie merrie noodzakelijk
Tweelingdracht
- zonder ingrijpen slechte prognose
- rectaal embryo inknijpen
- hormooninjectie
- te weinig bloedtoevoer naar placenta voor beide veulens
Tekenen van aanstaande bevalling
3
, - verandering aan het uier
- maand ervoor begint uier te groeien
- 24/48 uur ervoor zal uier volschieten
- 24 uur kegelen (gedroogde druppels biest)
- Veranderen van uiersecretie
- Verslapping van bekkenbanden
- Zwelling/langer worden vulva
- Sommige merries laten niets merken
Hulp bij observatie drachtige merrie
- Geboortesingel
- Halsteralarm
- Biest testkits
- Geboorte chip vulva
Verloop normale bevalling
➢ Ontsluitingsfase
- Hoofd veulen ligt bij baarmoederwand
- Duur 30 min – 6 uur
- Toename contracties van baarmoeder
- Veulen draait in dorsolaterale positie
- Verwijding van baarmoederhals
- Merrie: zweten, onrustig, slaan staart, kijken naar flanken
- Fase eindigt met breken van de allantochorion (waterblaas) en het aflopen van het
vruchtblaas
➢ Uitdrijvingsfase
- Binnen 10 minuten vruchtdelen zichtbaar (eerst voetjes) anders ingrijpen
- Merrie: meestal liggend
- Totale uitdrijving < 40 min (gemiddeld 20 min)
➢ Nageboorte fase
- Navelstreng breekt vaak spontaan
- Merrie likt veulen
- Veulen probeert te staan
- Binnen 1 uur navelstreng eraf
➢ Binnen 30 min, kans op dummyveulen
Complicaties tijdens bevalling
- Nageboorte niet gekomen binnen 3 uur (= ‘aan nageboorte blijven staan’)
➢ Binnen 6 uur behandeling dierenarts
➢ Nageboorte na controle niet compleet
- Symptomen: koorts, suf, geen eetlust, risico hoefbevangenheid
- Injectie of handmatig verwijderen nageboorte
- Spoelen
- Elke 12 uur temperatuur meten
➢ Te vroeg loslaten placenta = red bag delivery
➢ Cloaca: veulen hoofd/benen liggen te ver naar boven
o Komt niet vaak voor maar risico’s merrie groot
o Therapie: antibiotica/operatie
4
gezondheid, gedrag & statistiek
1
,GEZONDHEID
GEBOORTE VAN EEN VEULEN
Cyclus merrie
- April-september = dekseizoen
- September-oktober = overgang najaar
- November-februari = winter: niet hengstig
- Februari-april = overgang voorjaar
- Cyclus duurt 21 dagen
- Hengstigheid: 5 tot 7 dagen
- Hoogste bevruchting als merie gedekt wordt 1-2 dagen voor ovulatie (24/48 uur voor einde
oestrus)
- Herkennen oestrus
o Reactie merrie op hengst (hoeveel interesse?)
o Signalen (staart omhoog, vaak plassen, samentrekken vulva)
Dekking
- Natuurlijk dekking
- Kunstmatige inseminatie
o Vers
o Diepvries
Drachtigheidsdiagnostiek
- Echo 14-18 dagen na inseminatie
- Echo 35 dagen na inseminatie
- Uitblijven hengstigheid → kan signaal drachtigheid zijn
- Tweelingdracht = vaak abortus
Spermakwaliteit
- Motiliteit, houdbaarheid, concentratie, morfologie, levend/dood onderzoek, bepaling TNB,
ziektes
Niet drachtig worden kan te maken hebben met
- Endometritis (baarmoederontsteking → vocht blijft achter)
- Cystes (in baarmoederwand)
- Oudere merrie
- Luchtzuigen (na hengstigheid)
➔ Ontsteking vagina > baarmoederontsteking
➔ Bij oude, grote, magere merries
CEM (Contagious Equine Metritis)
- Bacterie ‘Taylorella Equigenitalis)
- Baarmoederontsteking met lichte tot ernstige uitvloeiing
- Verspreiding door natuurlijke dekking
- Aangifte hiervan is niet verplicht, maar wel export eisen
- Hengst kan bacterie ook hebben maar vertoont geen symptomen
Normale dracht
- Na 17-20 dagen kan door rectaal onderzoek drachtigheid bevestigd worden
- Gemiddeld 330 dagen (11 maanden)
2
, - Eerste 7 maanden is extra voeren niet nodig, daarna extra eiwitten, ijzer en vitamines
Baarmoeder met twee hoornen
- Uterus bicornis
- Veulen ligt andersom → kans op zuurstoftekort
- Bevruchte en onbevruchte hoorn
➔ Achterbenen veulen
- Waterblaas is grootste onderdeel baarmoeder
Embryotransplantatie
- Na dekking wordt het embryo uit de donormerrie gespoeld
- Overbrengen in draagmerrie
- Bij goede sportmerries, oudere of jongere merries
- Meer kosten dan bij normale dracht
Abnormale dracht
- Embryonale sterfte → afsterven embryo voor 45ste dag
- Oorzaken
o Endometritis
o Onvoldoende herstel baarmoeder
o Tweelingdracht
o Voeding
o Chromosomale afwijking
o Hormonale factoren
Abortus
= verwerpen voor 300ste dag
- Infectieuze oorzaken
➢ Bacterie, virus, schimmel
- Niet-infectieuze oorzaken
➢ Tweeling, stress, hormonale disbalans, afwijking navelstreng, mechanische factoren
Draaiing van de baarmoeder
- milde koliekverschijnselen
- tweede helft dracht
- diagnose door rectaal onderzoek
- terugdraaien dmv operatie
Hernia ventralis
- palpatie van de breukplaats is pijnlijk
- dracht langer dan 330 dagen = geboorte op gang
- buikverband wachten tot 330 dagen
- biest minder kwaliteit
- soms euthanasie merrie noodzakelijk
Tweelingdracht
- zonder ingrijpen slechte prognose
- rectaal embryo inknijpen
- hormooninjectie
- te weinig bloedtoevoer naar placenta voor beide veulens
Tekenen van aanstaande bevalling
3
, - verandering aan het uier
- maand ervoor begint uier te groeien
- 24/48 uur ervoor zal uier volschieten
- 24 uur kegelen (gedroogde druppels biest)
- Veranderen van uiersecretie
- Verslapping van bekkenbanden
- Zwelling/langer worden vulva
- Sommige merries laten niets merken
Hulp bij observatie drachtige merrie
- Geboortesingel
- Halsteralarm
- Biest testkits
- Geboorte chip vulva
Verloop normale bevalling
➢ Ontsluitingsfase
- Hoofd veulen ligt bij baarmoederwand
- Duur 30 min – 6 uur
- Toename contracties van baarmoeder
- Veulen draait in dorsolaterale positie
- Verwijding van baarmoederhals
- Merrie: zweten, onrustig, slaan staart, kijken naar flanken
- Fase eindigt met breken van de allantochorion (waterblaas) en het aflopen van het
vruchtblaas
➢ Uitdrijvingsfase
- Binnen 10 minuten vruchtdelen zichtbaar (eerst voetjes) anders ingrijpen
- Merrie: meestal liggend
- Totale uitdrijving < 40 min (gemiddeld 20 min)
➢ Nageboorte fase
- Navelstreng breekt vaak spontaan
- Merrie likt veulen
- Veulen probeert te staan
- Binnen 1 uur navelstreng eraf
➢ Binnen 30 min, kans op dummyveulen
Complicaties tijdens bevalling
- Nageboorte niet gekomen binnen 3 uur (= ‘aan nageboorte blijven staan’)
➢ Binnen 6 uur behandeling dierenarts
➢ Nageboorte na controle niet compleet
- Symptomen: koorts, suf, geen eetlust, risico hoefbevangenheid
- Injectie of handmatig verwijderen nageboorte
- Spoelen
- Elke 12 uur temperatuur meten
➢ Te vroeg loslaten placenta = red bag delivery
➢ Cloaca: veulen hoofd/benen liggen te ver naar boven
o Komt niet vaak voor maar risico’s merrie groot
o Therapie: antibiotica/operatie
4
