Hoorcollege aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad en wanprestatie week 1: functies en
grondslagen van het aansprakelijkheidsrecht; aansprakelijkheid voor eigen onrechtmatig gedrag
versus kwalitatieve aansprakelijkheid
Inleidende opmerkingen
Verzuimregeling wordt niet uitgebreid op teruggekomen, moet je wel goed kennen op het tentamen.
Er komt geen arrestenbundel: je moet arresten printen. Mag mee naar het tentamen.
Bonusopdrachten: iedere week opdracht, die kun je maken en via canvas inleveren en als je dat
netjes zes keer doet en 1 van die opdrachten willekeurig met een voldoende wordt beoordeeld: kun
je een halve punt bij je tentamen krijgen. Er zit een deadline op: dinsdagavond 18 uur voor de
opdracht van die week!!
Functies van aansprakelijkheid
De eerste drie colleges staat het onrechtmatigedaadsrecht centraal. Hoofdfuncties van het
aansprakelijkheidsrecht: benadeelde kan schade afwentelen op de aansprakelijke en preventie van
toekomstige (of verdere) schade. Als je dit toepast op OD: oneerlijke concurrentie bijvoorbeeld
(Lindebaum/Cohen): Lindebaum kan de schade die die heeft geleden door Cohen (afgepakte klanten,
dus misgelopen winst) kon hij afwentelen op de aansprakelijke Cohen. Wat ook kan: Lindebaum wil
dat de rechter een verbod oplegt om dit in de toekomst te gaan doen, kan worden versterkt met een
dwangsom bijvoorbeeld, dat ziet dan meer op de preventie van verdere schade. Deze twee functies
zie je ook bij niet-nakoming van een contract centraal (wanprestatierecht). Stel een garage heeft een
auto verkocht aan een bedrijf, wordt niet geleverd waardoor het bedrijf schade lijdt (ze moeten nu
een auto huren). Uiteraard kunnen de kosten verhaald worden op de garage (art. 6:74 BW
toerekenbare tekortkoming). De koper kan naast de schadevergoeding ook nakoming eisen: ik wil de
auto geleverd krijgen. Als hij de auto geleverd krijgt, is verdere schade t.a.v. huurauto voorkomen,
dus hier zie je ook weer de preventie van verdere schade terug in het wanprestatierecht. Afwenteling
van de schade is het belangrijkst. Stel bij het kelderluikarrest: degene die in de kelder is gevallen zal
niet een rechtelijk bevel vorderen dat degene die het luik open heeft gehouden het voortaan
dichtdoet. Preventie is dus minder vaak aan de orde. Er zijn ook andere manieren dan via het
aansprakelijkheidsrecht om je schade af te wentelen: sociale verzekeringen bijvoorbeeld. HR Baby
Kelly: ze spraken de verloskundige aan, maar hadden ook een beroep kunnen doen op de Wet
langdurige zorg. Is het aansprakelijksrecht dan wel zo belangrijk? Stel je spreekt een
uitkeringsinstantie aan ter vergoeding van zorgkosten, dan geldt dat voor basale zorgkosten. Dat
betekent dat je soms maar beperkt bij uitkeringsinstanties terecht kunt. Via het
aansprakelijkheidsrecht kunnen ze dan soms wel al hun vermogensschade verzekerd krijgen. Voor
smartengeld/immateriële schadevergoeding kan je vrijwel alleen in het aansprakelijkheidsrecht
terecht. Stel een vriendin gooit in mijn huis een brandende sigaret weg per ongelijk en mijn huis staat
in de brand. Stel ik spreek mijn opstalverzekeraar aan, dan is het aansprakelijkheidsrecht nog niet uit
beeld. Zo’n verzekeraar wordt namelijk gesubrogeert in mijn recht op schadevergoeding op die
vriendin van mij. Stel de verzekeraar keert niet volledig uit: dan blijf ik recht hebben op een
vergoeding van het restante bedrag. Dus hier komt dan weer het aansprakelijkheidsrecht om de hoek
kijken. Uitzondering staat vermeld in 6:197 BW. De verzekeraar van mijn vriendin kan dan overigens
ook weer mijn verzekeraar aanspreken: er is geen onrechtmatige daad gepleegd. Soms, bijvoorbeeld
bij letselschade, kan de benadeelde de schade eisen van de verzekeraar van de dader (7:954 en 956
BW).
, Onrechtmatige daad
Gaat over gevallen waarin iemand een daad heeft gepleegd die onrechtmatig is. Zie echter ook
afdeling 6.3.2: kwalitatieve aansprakelijkheden: iemand is aansprakelijk, niet op de grond dat hij een
onrechtmatige daad heeft gepleegd, maar op de grond dat hij een bepaalde kwaliteit/hoedanigheid
bezit t.o.v. iemand die wel aansprakelijk is of iets dat schade heeft veroorzaakt. Stel bij het
kelderluikarrest: ga je de werknemer aanspreken die het luik open heeft gezet of de werkgever? De
werkgever, want die heeft meer geld. Werkgever van een werknemer die in verband met zijn werk
een derde schade heeft berokkend: dit biedt de grond voor aansprakelijkheid van de werkgever
(kwalitatieve aansprakelijkheid). Stel een tegel valt van je dek en valt op een voorbijganger, dan ben
je aansprakelijkheid op grond van het feit dat je bezitter bent van dat dak (en de woning, of meer
breed de opstal). Dit is dus aansprakelijkheid door een bloot rechtsfeit.
Aansprakelijkheid door een OD door de aansprakelijke of aansprakelijkheid door een bepaalde
kwaliteit. Dit zijn de twee types onrechtmatige daad. In beginsel: iedereen draagt zijn eigen schade,
tenzij… Als je schade wil afwentelen, heb je daarvoor een grond in de wet nodig. Voor onrechtmatige
daad (6:162 BW): onrechtmatige daad, toerekenbaar aan de dader, benadeelde moet schade hebben
geleden en de schade moet zijn veroorzaakt door de onrechtmatige daad (causaal verband).
- Onrechtmatig: handelen/nalaten in strijd met wettelijke verplichting, inbreuk op andermans
recht of onbetamelijk gedrag (doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven
recht in het maatschappelijk verkeer betaamt).
Wanneer ik jouw fiets aan gort sla: in strijd met wettelijke plicht (zaaksbeschadiging), inbreuk
op een recht (eigendomsrecht) en onbetamelijk gedrag (niet wenselijk dat je zomaar
andermans eigendom vernielt). In geval sprake is van een wettelijke plicht/inbreuk op een
recht dan is die derde categorie niet nodig, dus niet per definitie onbetamelijk.
Handelen/nalaten in strijd met wettelijke plicht > stel een werkgever laat werknemers
werken zonder zekering i.s.m. de Arbeidsomstandighedenwet. Werkgever heeft dan een OD
t.o.v. zijn werknemer gepleegd. Voordelen van deze categorie: wet bevat duidelijke normen,
waardoor bij afwijking hiervan de OD vaststaat. Daarnaast: niet vereist is dat voor de dader
te voorzien was dat een ander daardoor schade zou kunnen lijden. Stel de werkgever zegt: er
is nog nooit schade gekomen door het niet handhaven van die zekeringsnorm, dat doet de
rest ook. Dan was dat voor mij toch onvoorzienbaar dat dit zou gebeuren, gaat echter dus
niet op. Hier kun je terugzien dat het van de werkgever niet per se onbetamelijk was wat hij
deed, maar dus wel een onrechtmatige daad o.b.v. de wettelijke bepaling.
Inbreuk op andermans recht > persoonlijkheidsrechten (bijv. recht op lichamelijke integriteit)
of een absoluut vermogensrecht (recht op een goed, bijvoorbeeld het eigendomsrecht).
Vrouw die wachtte op de bus en een ander voorliet en een stap achteruit deed, waarop ze op
de voet ging staan van de dame die achter haar stond. Die dame had al last van haar voet. Ze
deed een beroep op haar lichamelijk recht. HR: zoiets is niet een inbreuk op een recht (HR
Katwijkse bushalte). HR verhuizende zusjes Jansen: verplaatsen van kast, waarbij arm
aangetast: geen inbreuk op een recht. fysieke aantastingen van andermans lichaam of zaak
zijn niet altijd een inbreuk op een recht. slechts zo als aan een additionele eis voldaan wordt.
De exclusiviteit op andermans recht moet worden aangetast: bijv. andermans octrooirecht
wordt gebruikt zonder licentie. Stel je past dit doe op de Katwijkse bushalte, dan gaat dit
criterium niet op. De exclusiviteit op haar persoonlijke integriteit werd toch aangetast? Wat
wél duidelijk is: voor een inbreuk op een recht is handelen noodzakelijk, nalaten kan geen
inbreuk op een recht veroorzaken. HR Zutphense juffrouw: weigering hoofdkraan
waterleiding af te sluiten is niet een inbreuk op recht van de onderbuurman. Voordeel van
grondslagen van het aansprakelijkheidsrecht; aansprakelijkheid voor eigen onrechtmatig gedrag
versus kwalitatieve aansprakelijkheid
Inleidende opmerkingen
Verzuimregeling wordt niet uitgebreid op teruggekomen, moet je wel goed kennen op het tentamen.
Er komt geen arrestenbundel: je moet arresten printen. Mag mee naar het tentamen.
Bonusopdrachten: iedere week opdracht, die kun je maken en via canvas inleveren en als je dat
netjes zes keer doet en 1 van die opdrachten willekeurig met een voldoende wordt beoordeeld: kun
je een halve punt bij je tentamen krijgen. Er zit een deadline op: dinsdagavond 18 uur voor de
opdracht van die week!!
Functies van aansprakelijkheid
De eerste drie colleges staat het onrechtmatigedaadsrecht centraal. Hoofdfuncties van het
aansprakelijkheidsrecht: benadeelde kan schade afwentelen op de aansprakelijke en preventie van
toekomstige (of verdere) schade. Als je dit toepast op OD: oneerlijke concurrentie bijvoorbeeld
(Lindebaum/Cohen): Lindebaum kan de schade die die heeft geleden door Cohen (afgepakte klanten,
dus misgelopen winst) kon hij afwentelen op de aansprakelijke Cohen. Wat ook kan: Lindebaum wil
dat de rechter een verbod oplegt om dit in de toekomst te gaan doen, kan worden versterkt met een
dwangsom bijvoorbeeld, dat ziet dan meer op de preventie van verdere schade. Deze twee functies
zie je ook bij niet-nakoming van een contract centraal (wanprestatierecht). Stel een garage heeft een
auto verkocht aan een bedrijf, wordt niet geleverd waardoor het bedrijf schade lijdt (ze moeten nu
een auto huren). Uiteraard kunnen de kosten verhaald worden op de garage (art. 6:74 BW
toerekenbare tekortkoming). De koper kan naast de schadevergoeding ook nakoming eisen: ik wil de
auto geleverd krijgen. Als hij de auto geleverd krijgt, is verdere schade t.a.v. huurauto voorkomen,
dus hier zie je ook weer de preventie van verdere schade terug in het wanprestatierecht. Afwenteling
van de schade is het belangrijkst. Stel bij het kelderluikarrest: degene die in de kelder is gevallen zal
niet een rechtelijk bevel vorderen dat degene die het luik open heeft gehouden het voortaan
dichtdoet. Preventie is dus minder vaak aan de orde. Er zijn ook andere manieren dan via het
aansprakelijkheidsrecht om je schade af te wentelen: sociale verzekeringen bijvoorbeeld. HR Baby
Kelly: ze spraken de verloskundige aan, maar hadden ook een beroep kunnen doen op de Wet
langdurige zorg. Is het aansprakelijksrecht dan wel zo belangrijk? Stel je spreekt een
uitkeringsinstantie aan ter vergoeding van zorgkosten, dan geldt dat voor basale zorgkosten. Dat
betekent dat je soms maar beperkt bij uitkeringsinstanties terecht kunt. Via het
aansprakelijkheidsrecht kunnen ze dan soms wel al hun vermogensschade verzekerd krijgen. Voor
smartengeld/immateriële schadevergoeding kan je vrijwel alleen in het aansprakelijkheidsrecht
terecht. Stel een vriendin gooit in mijn huis een brandende sigaret weg per ongelijk en mijn huis staat
in de brand. Stel ik spreek mijn opstalverzekeraar aan, dan is het aansprakelijkheidsrecht nog niet uit
beeld. Zo’n verzekeraar wordt namelijk gesubrogeert in mijn recht op schadevergoeding op die
vriendin van mij. Stel de verzekeraar keert niet volledig uit: dan blijf ik recht hebben op een
vergoeding van het restante bedrag. Dus hier komt dan weer het aansprakelijkheidsrecht om de hoek
kijken. Uitzondering staat vermeld in 6:197 BW. De verzekeraar van mijn vriendin kan dan overigens
ook weer mijn verzekeraar aanspreken: er is geen onrechtmatige daad gepleegd. Soms, bijvoorbeeld
bij letselschade, kan de benadeelde de schade eisen van de verzekeraar van de dader (7:954 en 956
BW).
, Onrechtmatige daad
Gaat over gevallen waarin iemand een daad heeft gepleegd die onrechtmatig is. Zie echter ook
afdeling 6.3.2: kwalitatieve aansprakelijkheden: iemand is aansprakelijk, niet op de grond dat hij een
onrechtmatige daad heeft gepleegd, maar op de grond dat hij een bepaalde kwaliteit/hoedanigheid
bezit t.o.v. iemand die wel aansprakelijk is of iets dat schade heeft veroorzaakt. Stel bij het
kelderluikarrest: ga je de werknemer aanspreken die het luik open heeft gezet of de werkgever? De
werkgever, want die heeft meer geld. Werkgever van een werknemer die in verband met zijn werk
een derde schade heeft berokkend: dit biedt de grond voor aansprakelijkheid van de werkgever
(kwalitatieve aansprakelijkheid). Stel een tegel valt van je dek en valt op een voorbijganger, dan ben
je aansprakelijkheid op grond van het feit dat je bezitter bent van dat dak (en de woning, of meer
breed de opstal). Dit is dus aansprakelijkheid door een bloot rechtsfeit.
Aansprakelijkheid door een OD door de aansprakelijke of aansprakelijkheid door een bepaalde
kwaliteit. Dit zijn de twee types onrechtmatige daad. In beginsel: iedereen draagt zijn eigen schade,
tenzij… Als je schade wil afwentelen, heb je daarvoor een grond in de wet nodig. Voor onrechtmatige
daad (6:162 BW): onrechtmatige daad, toerekenbaar aan de dader, benadeelde moet schade hebben
geleden en de schade moet zijn veroorzaakt door de onrechtmatige daad (causaal verband).
- Onrechtmatig: handelen/nalaten in strijd met wettelijke verplichting, inbreuk op andermans
recht of onbetamelijk gedrag (doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven
recht in het maatschappelijk verkeer betaamt).
Wanneer ik jouw fiets aan gort sla: in strijd met wettelijke plicht (zaaksbeschadiging), inbreuk
op een recht (eigendomsrecht) en onbetamelijk gedrag (niet wenselijk dat je zomaar
andermans eigendom vernielt). In geval sprake is van een wettelijke plicht/inbreuk op een
recht dan is die derde categorie niet nodig, dus niet per definitie onbetamelijk.
Handelen/nalaten in strijd met wettelijke plicht > stel een werkgever laat werknemers
werken zonder zekering i.s.m. de Arbeidsomstandighedenwet. Werkgever heeft dan een OD
t.o.v. zijn werknemer gepleegd. Voordelen van deze categorie: wet bevat duidelijke normen,
waardoor bij afwijking hiervan de OD vaststaat. Daarnaast: niet vereist is dat voor de dader
te voorzien was dat een ander daardoor schade zou kunnen lijden. Stel de werkgever zegt: er
is nog nooit schade gekomen door het niet handhaven van die zekeringsnorm, dat doet de
rest ook. Dan was dat voor mij toch onvoorzienbaar dat dit zou gebeuren, gaat echter dus
niet op. Hier kun je terugzien dat het van de werkgever niet per se onbetamelijk was wat hij
deed, maar dus wel een onrechtmatige daad o.b.v. de wettelijke bepaling.
Inbreuk op andermans recht > persoonlijkheidsrechten (bijv. recht op lichamelijke integriteit)
of een absoluut vermogensrecht (recht op een goed, bijvoorbeeld het eigendomsrecht).
Vrouw die wachtte op de bus en een ander voorliet en een stap achteruit deed, waarop ze op
de voet ging staan van de dame die achter haar stond. Die dame had al last van haar voet. Ze
deed een beroep op haar lichamelijk recht. HR: zoiets is niet een inbreuk op een recht (HR
Katwijkse bushalte). HR verhuizende zusjes Jansen: verplaatsen van kast, waarbij arm
aangetast: geen inbreuk op een recht. fysieke aantastingen van andermans lichaam of zaak
zijn niet altijd een inbreuk op een recht. slechts zo als aan een additionele eis voldaan wordt.
De exclusiviteit op andermans recht moet worden aangetast: bijv. andermans octrooirecht
wordt gebruikt zonder licentie. Stel je past dit doe op de Katwijkse bushalte, dan gaat dit
criterium niet op. De exclusiviteit op haar persoonlijke integriteit werd toch aangetast? Wat
wél duidelijk is: voor een inbreuk op een recht is handelen noodzakelijk, nalaten kan geen
inbreuk op een recht veroorzaken. HR Zutphense juffrouw: weigering hoofdkraan
waterleiding af te sluiten is niet een inbreuk op recht van de onderbuurman. Voordeel van
