HOORCOLLEGES: STAATS-
EN BESTUURSRECHT
Volledig gedicteerd.
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
,Inhoudsopgave
Deel A. Staatsrecht
Hoorcollege I. ........................................................................................................ 3
Video I. .................................................................................................................. 7
Video II.................................................................................................................. 9
Hoorcollege II...................................................................................................... 12
Video III. ............................................................................................................. 18
Hoorcollege III. ................................................................................................... 21
Hoorcollege IV. ................................................................................................... 25
Hoorcollege V. .................................................................................................... 35
Hoorcollege VI. ................................................................................................... 39
Hoorcollege VII. .................................................................................................. 47
Hoorcollege VIII. ................................................................................................ 50
Hoorcollege IX. ................................................................................................... 52
Hoorcollege X. .................................................................................................... 55
Hoorcollege XI. ................................................................................................... 58
Deel B. Bestuursrecht
Hoorcollege XII. .................................................................................................. 60
Video IV. ............................................................................................................. 70
Video V. .............................................................................................................. 71
Hoorcollege XIII. ................................................................................................ 73
Video VI. ............................................................................................................. 83
Hoorcollege XIV. ................................................................................................ 86
Video VII. ............................................................................................................ 97
2
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
, Deel A. Staatsrecht
College I. verhouding Nederlandse rechtsorde en
internationale rechtsorde (en de Europese
rechtsorde)
Programma:
1. Mededelingen;
2. De Nederlandse en de internationale rechtsorde
3. De Nederlandse en EU-rechtsorde
4. Vragen.
De Nederlandse en de internationale rechtsorde (de juridische plek van Nederland in de wereld)
Waar hebben we het over? We hebben het over regels van het internationale recht en hoe die zich
verhouden tot het Nederlandse recht. Er zijn verschillende bronnen van het internationale recht, zoals
gewoonterecht (rechtspraktijk en opino juris). Veel belangrijker zijn verdragen. Verdragen kun je zien
als contracten tussen staten. Het voordeel van verdragen is dat hetgeen afgesproken is vastgelegd
(duidelijk zijn). Tevens zijn er besluiten van internationale organisaties, zoals resoluties van de VN-
Veiligheidsraad. Andere bronnen van internationaal recht, zoals ius cogens, denk aan het verbod op
genocide. Wij gaan voornamelijk kijken naar verdragen (schriftelijke overeenkomsten tussen landen).
Verdragen
Bij hoeveel verdragen is Nederland partij? (Bijvoorbeeld het EVRM.) Om deze vraag te beantwoorden
is er de verdragenbank (overheid.nl). Op deze website tref je alle informatie aan over verdragen
waarbij Nederland partij is. Verdragen worden gepubliceerd in het Tractatenblad van het Koninkrijk
der Nederlanden.
Democratische controle totstandkoming
Hoe komen verdragen tot stand? Er zijn zes stappen (onderhandelen, sluiting, goedkeuring,
bekrachtiging en inwerkingtreding). Er is parlementaire goedkeuring nodig, maar er zijn
uitzonderingen:
- Uitzondering op goedkeuring, bijvoorbeeld uitvoeringsverdrag (artikel 91 lid 1 Gw) Niet alle
verdragen hebben goedkeuring nodig. Dit is verder uitgewerkt in de Rijkswet.
o Een uitvoeringsverdrag is een verdrag dat een reeds gesloten verdrag (moederverdrag)
uitwerkt (het nader verdrag).
▪ Het is een politieke afweging om al dan niet goed te keuren.
- Slechts wel/niet goedkeuren, eventueel voorbehoud (artikel 19 en 20 Weensverdragenverdrag)
o Een nationaal parlement kan een verdrag louter goedkeuren of verwerpen. Eventueel
kan het parlement erop aandringen om een voorbehoud te maken bij een verdrag. Het
verdrag geldt, maar er worden bepaalde uitzonderingen op het verdrag gemaakt. Dit
vereist wel dat de andere landen – verdragspartijen - het ermee eens zijn. Dit is ook
een democratische beperking op de controle van verdragen.
- Parlementaire moties (maar geen inzicht in onderhandelingen)
o Een motie is het standaardinstrument van de Staten-Generaal om opvattingen kenbaar
te maken aan de regering. In de voorfase kan het parlement invloed uitoefenen
middels dit instrument. Het parlement heeft nauwelijks zicht op het
3
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
, onderhandelingsproces, dus ook hiervan zou je kunnen zeggen dat het een beperking
is van de democratische controle op de totstandkoming van verdragen.
Doorwerking internationaal recht
Er is een verdrag gesloten, maar hoe werkt het verdrag door in het nationale recht (de Nederlandse
rechtsorde)?
Het belangrijkste verschil is tussen monisme en dualisme.
- Monisme: internationaal recht heeft interne werking en het wordt automatisch onderdeel van
het nationale recht. Het internationaal recht heeft voorrang op het nationale recht.
- Dualisme: er is sprake van twee gescheiden rechtsorde. Het internationaal recht wordt slechts
deel van nationaal recht door transformatie.
De keuze van het systeem is aan de landen zelf.
Doorwerking internationaal recht in Nederland
In Nederland is er sprake van monisme (rechtspraak/doctrine), maar juridisch gezien zijn er ook
beperkingen op het monisme. De beperkingen staan in de Grondwet, maar dat wij een monistisch
stelsel hebben staat niet in de Grondwet en blijkt uit de rechtspraak dan wel doctrine. Er is in
Nederland een gematigd monisme wegens de volgende beperkingen:
- Voor rechterlijke toepassing eenieder verbindende verdragsbepalingen is bekendmaking
vereist (artikel 93 Gw)
o Via het tractatenblad.
- Alleen eenieder verbindende verdragsbepalingen hebben voorrang op nationaal recht (artikel
94 Gw)
o Andersoortige verdragsbepalingen, die niet eenieder verbindend zijn hebben geen
voorrang op het nationale recht.
- Dus beperkt toetsingsrecht rechter (vergelijk artikel 120 Gw)
o De rechter heeft een beperkt toetsingsrecht. De rechter mag kijken of het nationale
recht conform het internationale recht is, maar louter ten aanzien van een ieder
verbindende bepalingen en voldoende duidelijke bepalingen. Een nationale wet kan
onverbindend worden verklaard als deze in strijd is met internationaal rechtelijke
regels.
Inzetten krijgsmacht
Nederland kan ook feitelijk optreden: de Nederlandse overheid beschikt over een krijgsmacht, die
Nederland internationaal kan inzetten ter handhaving van de vrede. Wat is de rol van het parlement
enerzijds en de regering anderzijds hierin?
De Grondwet kent een bepaling, artikel 100 lid 1, dat de regering de Staten-Generaal vooraf inlicht
over de inzet van de krijgsmacht.
- Je zou kunnen zeggen dat het parlement een formeel instemmingsrecht heeft, maar als we de
bepaling lezen uit artikel 100 Gw, dan staat dit er niet, dus hieromtrent is discussie. Het lijkt
duidelijk te zijn dat er geen formeel instemmingsrecht is.
- Er is wellicht een materieel instemmingsrecht, maar hier is onvoldoende materiaal voor.
Uiteindelijk, de Grondwet is niet heel duidelijk, en zegt dat er een inlichtingenplicht is van de
regering.
- Hoe zit het met de invulling van de inlichtingenplicht?
4
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
EN BESTUURSRECHT
Volledig gedicteerd.
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
,Inhoudsopgave
Deel A. Staatsrecht
Hoorcollege I. ........................................................................................................ 3
Video I. .................................................................................................................. 7
Video II.................................................................................................................. 9
Hoorcollege II...................................................................................................... 12
Video III. ............................................................................................................. 18
Hoorcollege III. ................................................................................................... 21
Hoorcollege IV. ................................................................................................... 25
Hoorcollege V. .................................................................................................... 35
Hoorcollege VI. ................................................................................................... 39
Hoorcollege VII. .................................................................................................. 47
Hoorcollege VIII. ................................................................................................ 50
Hoorcollege IX. ................................................................................................... 52
Hoorcollege X. .................................................................................................... 55
Hoorcollege XI. ................................................................................................... 58
Deel B. Bestuursrecht
Hoorcollege XII. .................................................................................................. 60
Video IV. ............................................................................................................. 70
Video V. .............................................................................................................. 71
Hoorcollege XIII. ................................................................................................ 73
Video VI. ............................................................................................................. 83
Hoorcollege XIV. ................................................................................................ 86
Video VII. ............................................................................................................ 97
2
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
, Deel A. Staatsrecht
College I. verhouding Nederlandse rechtsorde en
internationale rechtsorde (en de Europese
rechtsorde)
Programma:
1. Mededelingen;
2. De Nederlandse en de internationale rechtsorde
3. De Nederlandse en EU-rechtsorde
4. Vragen.
De Nederlandse en de internationale rechtsorde (de juridische plek van Nederland in de wereld)
Waar hebben we het over? We hebben het over regels van het internationale recht en hoe die zich
verhouden tot het Nederlandse recht. Er zijn verschillende bronnen van het internationale recht, zoals
gewoonterecht (rechtspraktijk en opino juris). Veel belangrijker zijn verdragen. Verdragen kun je zien
als contracten tussen staten. Het voordeel van verdragen is dat hetgeen afgesproken is vastgelegd
(duidelijk zijn). Tevens zijn er besluiten van internationale organisaties, zoals resoluties van de VN-
Veiligheidsraad. Andere bronnen van internationaal recht, zoals ius cogens, denk aan het verbod op
genocide. Wij gaan voornamelijk kijken naar verdragen (schriftelijke overeenkomsten tussen landen).
Verdragen
Bij hoeveel verdragen is Nederland partij? (Bijvoorbeeld het EVRM.) Om deze vraag te beantwoorden
is er de verdragenbank (overheid.nl). Op deze website tref je alle informatie aan over verdragen
waarbij Nederland partij is. Verdragen worden gepubliceerd in het Tractatenblad van het Koninkrijk
der Nederlanden.
Democratische controle totstandkoming
Hoe komen verdragen tot stand? Er zijn zes stappen (onderhandelen, sluiting, goedkeuring,
bekrachtiging en inwerkingtreding). Er is parlementaire goedkeuring nodig, maar er zijn
uitzonderingen:
- Uitzondering op goedkeuring, bijvoorbeeld uitvoeringsverdrag (artikel 91 lid 1 Gw) Niet alle
verdragen hebben goedkeuring nodig. Dit is verder uitgewerkt in de Rijkswet.
o Een uitvoeringsverdrag is een verdrag dat een reeds gesloten verdrag (moederverdrag)
uitwerkt (het nader verdrag).
▪ Het is een politieke afweging om al dan niet goed te keuren.
- Slechts wel/niet goedkeuren, eventueel voorbehoud (artikel 19 en 20 Weensverdragenverdrag)
o Een nationaal parlement kan een verdrag louter goedkeuren of verwerpen. Eventueel
kan het parlement erop aandringen om een voorbehoud te maken bij een verdrag. Het
verdrag geldt, maar er worden bepaalde uitzonderingen op het verdrag gemaakt. Dit
vereist wel dat de andere landen – verdragspartijen - het ermee eens zijn. Dit is ook
een democratische beperking op de controle van verdragen.
- Parlementaire moties (maar geen inzicht in onderhandelingen)
o Een motie is het standaardinstrument van de Staten-Generaal om opvattingen kenbaar
te maken aan de regering. In de voorfase kan het parlement invloed uitoefenen
middels dit instrument. Het parlement heeft nauwelijks zicht op het
3
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
, onderhandelingsproces, dus ook hiervan zou je kunnen zeggen dat het een beperking
is van de democratische controle op de totstandkoming van verdragen.
Doorwerking internationaal recht
Er is een verdrag gesloten, maar hoe werkt het verdrag door in het nationale recht (de Nederlandse
rechtsorde)?
Het belangrijkste verschil is tussen monisme en dualisme.
- Monisme: internationaal recht heeft interne werking en het wordt automatisch onderdeel van
het nationale recht. Het internationaal recht heeft voorrang op het nationale recht.
- Dualisme: er is sprake van twee gescheiden rechtsorde. Het internationaal recht wordt slechts
deel van nationaal recht door transformatie.
De keuze van het systeem is aan de landen zelf.
Doorwerking internationaal recht in Nederland
In Nederland is er sprake van monisme (rechtspraak/doctrine), maar juridisch gezien zijn er ook
beperkingen op het monisme. De beperkingen staan in de Grondwet, maar dat wij een monistisch
stelsel hebben staat niet in de Grondwet en blijkt uit de rechtspraak dan wel doctrine. Er is in
Nederland een gematigd monisme wegens de volgende beperkingen:
- Voor rechterlijke toepassing eenieder verbindende verdragsbepalingen is bekendmaking
vereist (artikel 93 Gw)
o Via het tractatenblad.
- Alleen eenieder verbindende verdragsbepalingen hebben voorrang op nationaal recht (artikel
94 Gw)
o Andersoortige verdragsbepalingen, die niet eenieder verbindend zijn hebben geen
voorrang op het nationale recht.
- Dus beperkt toetsingsrecht rechter (vergelijk artikel 120 Gw)
o De rechter heeft een beperkt toetsingsrecht. De rechter mag kijken of het nationale
recht conform het internationale recht is, maar louter ten aanzien van een ieder
verbindende bepalingen en voldoende duidelijke bepalingen. Een nationale wet kan
onverbindend worden verklaard als deze in strijd is met internationaal rechtelijke
regels.
Inzetten krijgsmacht
Nederland kan ook feitelijk optreden: de Nederlandse overheid beschikt over een krijgsmacht, die
Nederland internationaal kan inzetten ter handhaving van de vrede. Wat is de rol van het parlement
enerzijds en de regering anderzijds hierin?
De Grondwet kent een bepaling, artikel 100 lid 1, dat de regering de Staten-Generaal vooraf inlicht
over de inzet van de krijgsmacht.
- Je zou kunnen zeggen dat het parlement een formeel instemmingsrecht heeft, maar als we de
bepaling lezen uit artikel 100 Gw, dan staat dit er niet, dus hieromtrent is discussie. Het lijkt
duidelijk te zijn dat er geen formeel instemmingsrecht is.
- Er is wellicht een materieel instemmingsrecht, maar hier is onvoldoende materiaal voor.
Uiteindelijk, de Grondwet is niet heel duidelijk, en zegt dat er een inlichtingenplicht is van de
regering.
- Hoe zit het met de invulling van de inlichtingenplicht?
4
LexRosa 2021 - Verspreiden niet toegestaan.
