China 1842 – 2001
Kenmerkende aspecten
Tijdvak 8 Burgers en stoommachines
31 De industriële revolutie die (in de westerse wereld) de basis legde voor een industriële
samenleving.
→ In deze context gekoppeld aan tijdvak 10.
33 De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
34 De opkomst van emancipatiebewegingen.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 9.
36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme,
socialisme, confessionalisme en feminisme.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 9.
Tijdvak 9 Wereldoorlogen
37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 10.
38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 10.
44 Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 8.
Tijdvak 10 Televisie en computers
45 De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
46 De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
48 De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw
aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.
Oriëntatie
De Chinese Droom
De Chinese Droom: de ambitieuze toekomstplannen van president Xi Jinping (in 2013).
Een groot pakket aan maatregelen voor verdere modernisatie en versterking van de positie van
China. Belangrijkste onderdeel: het oplossen van het armoedeprobleem. Uiterlijk in 2049, als de
communisten waarschijnlijk vieren dat ze een eeuw de dienst uitmaken, moet de Chinese Droom
verwezenlijkt zijn. Daarmee wordt dan het definitieve succes van het communisme wordt
aangetoond.
De Chinese Droom is een reactie op de Chinese geschiedenis van de twee voorafgaande eeuwen.
Westerse grootmachten probeerden om invloed in China te krijgen -> veel weerstand onder de
Chinese bevolking. Eind19e eeuw nam ook verzet tegen centrale keizerlijke gezag toe -> diverse
volksopstanden -> revolutie in 1911 -> einde Keizerrijk -> chaos in China -> Communisten en
nationalisten probeerden de macht in handen te krijgen.
In 1949 kregen de communisten o.l.v. Mao Zedong de macht. Zij probeerden met extreme
maatregelen de economische groei van China te versnellen met miljoenen slachtoffers tot gevolg.
Opvolger Deng Xiaoping voegde elementen van het economisch kapitalisme samen met het
Chinese communisme -> succesvol, de economie groeide. In 2001 trad China toe tot de
Wereldhandelsorganisatie. Het land was een economische en politieke wereldmacht geworden.
China houdt vast aan een communistisch bewind dat kapitalistisch denkt, maar niet democratisch
handelt. In 2018 besloot het Nationale Volkscongres om de grondwet te wijzigen. Hierdoor hoeft de
Chinese president niet meer na twee termijnen af te treden en kan hij levenslang aan de macht
blijven. Daarom wordt ook wel gesproken over keizer Xi.
1
, §1 China en het modern imperialisme
33 De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
34 De opkomst van emancipatiebewegingen.
36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme,
socialisme, confessionalisme en feminisme.
44 Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme (in deze context ook
gekoppeld aan tijdvak 8).
Boksers
Non Kaatje Dierckx gaat in 1899 met zes andere nonnen naar China. Dit is een gevaarlijke reis. In
1900 worden ze door Boksers, agressieve rebellen die aanslagen plegen op Europese
imperialisten, opgepakt en onthoofd. In 1901 beëindigde een internationale coalitie de
Bokseropstand met militair ingrijpen en wordt het weer even rustig in China.
De Bokseropstand is een Chinese reactie op het modern imperialisme. Europa, Japan en
de VS breiden hun machtspositie in Azië steeds verder uit -> China verliest zijn positie als
regionale grootmacht en het gezag van de keizer vermindert. Ondanks hervor-mingspogingen door
het hof komt het Keizerrijk ten val.
De Qing-dynastie
Vanaf 17e eeuw regeren keizers van de van de uit Mantsjoerije afkomstige Qing-dynastie (=
opeenvolging van heersers (bijvoorbeeld keizers) die tot dezelfde familie behoren) China.
Het keizerlijk gezag was gebaseerd op het confucianisme (= filosofische stroming, gebaseerd op
de leer van Confucius; de keizer werd door de Hemel aangewezen en regeert als Zoon des
Hemels over het land, gesteund door mandarijnen (ambtenaren).
Mandarijnen waren een bevoorrechte klasse; het examenprogramma was moeilijk.
> 90% van de Chinezen was boer en had nauwelijks rechten maar wel plichten: ze betaalden het
grootste deel van de belasting, produceerden het voedsel en dienden in het leger.
De keizers werden aanvankelijk gesteund door de gezagstrouwe bevolking; volgens het
confucianisme moest men eerbied hebben voor de hiërarchische ordening van de samenleving.
Als iedereen dat had, dan was er sprake van een harmonieuze samenleving. De machtspositie van
de keizer verzwakte echter toch door
1. de economische (hongersnood door sterke bevolkingsgroei)
2. politieke (corruptie aan het hof) problemen. Sommigen zagen dit als teken dat de Qing-
dynastie haar Mandaat van de Hemel dreigde kwijt te raken.
3. het modern imperialisme (= streven van westerse landen in 19e eeuw om hun macht in Azië
en Afrika uit te breiden, door koloniën te veroveren, besturen en exploiteren)
China en het modern imperialisme
Onder invloed van industrialisatie en nationalisme (= sterke voorliefde voor het eigen land of
cultuur. Of het streven naar een eigen, onafhankelijke staat) kwam het modern imperialisme op
met als doelen:
1. versterken economie door het verkrijgen van grondstoffen en afzetgebieden
2. versterken van machtspolitiek; hoe meer koloniaal gebied, hoe meer status.
Westerse mogendheden hadden het lastig in China omdat de keizer de mogelijkheden voor
westerlingen om in China handel te drijven beperkte; dit mocht alleen in havenstand Kanton.
Daarbij was China niet geïnteresseerd in westerse producten door hun sinocentrisme (= het idee
dat China het middelpunt van de wereld vormt en dat de cultuur, economie en politiek superieur
zijn ten opzichte van die van andere landen); westerlingen werden als barbaren beschouwd. China
wordt ook wel Rijk van het Midden genoemd.
Rond 1820 begonnen de Britten met het handelen in opium waardoor veel Chinezen verslaafd
raakten -> opiumverbod door Chinese overheid -> geen effect; de Britten bleven opium het land
binnen smokkelen -> forse winst voor Britten want er werd met zilver betaald.
Door opiumverslaving raakt Chinese samenleving ontwricht -> keizer grijpt in 1839 in en
neemt kisten met opium in beslag -> Britten sturen hierop oorlogsschepen naar Chinese kust -> de
Eerste Opiumoorlog.
2
Kenmerkende aspecten
Tijdvak 8 Burgers en stoommachines
31 De industriële revolutie die (in de westerse wereld) de basis legde voor een industriële
samenleving.
→ In deze context gekoppeld aan tijdvak 10.
33 De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
34 De opkomst van emancipatiebewegingen.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 9.
36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme,
socialisme, confessionalisme en feminisme.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 9.
Tijdvak 9 Wereldoorlogen
37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 10.
38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 10.
44 Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
→ In deze context ook gekoppeld aan tijdvak 8.
Tijdvak 10 Televisie en computers
45 De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
46 De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
48 De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw
aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.
Oriëntatie
De Chinese Droom
De Chinese Droom: de ambitieuze toekomstplannen van president Xi Jinping (in 2013).
Een groot pakket aan maatregelen voor verdere modernisatie en versterking van de positie van
China. Belangrijkste onderdeel: het oplossen van het armoedeprobleem. Uiterlijk in 2049, als de
communisten waarschijnlijk vieren dat ze een eeuw de dienst uitmaken, moet de Chinese Droom
verwezenlijkt zijn. Daarmee wordt dan het definitieve succes van het communisme wordt
aangetoond.
De Chinese Droom is een reactie op de Chinese geschiedenis van de twee voorafgaande eeuwen.
Westerse grootmachten probeerden om invloed in China te krijgen -> veel weerstand onder de
Chinese bevolking. Eind19e eeuw nam ook verzet tegen centrale keizerlijke gezag toe -> diverse
volksopstanden -> revolutie in 1911 -> einde Keizerrijk -> chaos in China -> Communisten en
nationalisten probeerden de macht in handen te krijgen.
In 1949 kregen de communisten o.l.v. Mao Zedong de macht. Zij probeerden met extreme
maatregelen de economische groei van China te versnellen met miljoenen slachtoffers tot gevolg.
Opvolger Deng Xiaoping voegde elementen van het economisch kapitalisme samen met het
Chinese communisme -> succesvol, de economie groeide. In 2001 trad China toe tot de
Wereldhandelsorganisatie. Het land was een economische en politieke wereldmacht geworden.
China houdt vast aan een communistisch bewind dat kapitalistisch denkt, maar niet democratisch
handelt. In 2018 besloot het Nationale Volkscongres om de grondwet te wijzigen. Hierdoor hoeft de
Chinese president niet meer na twee termijnen af te treden en kan hij levenslang aan de macht
blijven. Daarom wordt ook wel gesproken over keizer Xi.
1
, §1 China en het modern imperialisme
33 De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
34 De opkomst van emancipatiebewegingen.
36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme,
socialisme, confessionalisme en feminisme.
44 Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme (in deze context ook
gekoppeld aan tijdvak 8).
Boksers
Non Kaatje Dierckx gaat in 1899 met zes andere nonnen naar China. Dit is een gevaarlijke reis. In
1900 worden ze door Boksers, agressieve rebellen die aanslagen plegen op Europese
imperialisten, opgepakt en onthoofd. In 1901 beëindigde een internationale coalitie de
Bokseropstand met militair ingrijpen en wordt het weer even rustig in China.
De Bokseropstand is een Chinese reactie op het modern imperialisme. Europa, Japan en
de VS breiden hun machtspositie in Azië steeds verder uit -> China verliest zijn positie als
regionale grootmacht en het gezag van de keizer vermindert. Ondanks hervor-mingspogingen door
het hof komt het Keizerrijk ten val.
De Qing-dynastie
Vanaf 17e eeuw regeren keizers van de van de uit Mantsjoerije afkomstige Qing-dynastie (=
opeenvolging van heersers (bijvoorbeeld keizers) die tot dezelfde familie behoren) China.
Het keizerlijk gezag was gebaseerd op het confucianisme (= filosofische stroming, gebaseerd op
de leer van Confucius; de keizer werd door de Hemel aangewezen en regeert als Zoon des
Hemels over het land, gesteund door mandarijnen (ambtenaren).
Mandarijnen waren een bevoorrechte klasse; het examenprogramma was moeilijk.
> 90% van de Chinezen was boer en had nauwelijks rechten maar wel plichten: ze betaalden het
grootste deel van de belasting, produceerden het voedsel en dienden in het leger.
De keizers werden aanvankelijk gesteund door de gezagstrouwe bevolking; volgens het
confucianisme moest men eerbied hebben voor de hiërarchische ordening van de samenleving.
Als iedereen dat had, dan was er sprake van een harmonieuze samenleving. De machtspositie van
de keizer verzwakte echter toch door
1. de economische (hongersnood door sterke bevolkingsgroei)
2. politieke (corruptie aan het hof) problemen. Sommigen zagen dit als teken dat de Qing-
dynastie haar Mandaat van de Hemel dreigde kwijt te raken.
3. het modern imperialisme (= streven van westerse landen in 19e eeuw om hun macht in Azië
en Afrika uit te breiden, door koloniën te veroveren, besturen en exploiteren)
China en het modern imperialisme
Onder invloed van industrialisatie en nationalisme (= sterke voorliefde voor het eigen land of
cultuur. Of het streven naar een eigen, onafhankelijke staat) kwam het modern imperialisme op
met als doelen:
1. versterken economie door het verkrijgen van grondstoffen en afzetgebieden
2. versterken van machtspolitiek; hoe meer koloniaal gebied, hoe meer status.
Westerse mogendheden hadden het lastig in China omdat de keizer de mogelijkheden voor
westerlingen om in China handel te drijven beperkte; dit mocht alleen in havenstand Kanton.
Daarbij was China niet geïnteresseerd in westerse producten door hun sinocentrisme (= het idee
dat China het middelpunt van de wereld vormt en dat de cultuur, economie en politiek superieur
zijn ten opzichte van die van andere landen); westerlingen werden als barbaren beschouwd. China
wordt ook wel Rijk van het Midden genoemd.
Rond 1820 begonnen de Britten met het handelen in opium waardoor veel Chinezen verslaafd
raakten -> opiumverbod door Chinese overheid -> geen effect; de Britten bleven opium het land
binnen smokkelen -> forse winst voor Britten want er werd met zilver betaald.
Door opiumverslaving raakt Chinese samenleving ontwricht -> keizer grijpt in 1839 in en
neemt kisten met opium in beslag -> Britten sturen hierop oorlogsschepen naar Chinese kust -> de
Eerste Opiumoorlog.
2
