Filosofie
College 2: politieke filosofie
De grenzen van de democratische rechtstaat: wel of geen vrijheid inleveren?
Haviken:
• Krachtdadig optreden
• Democratie behouden door vrijheid te beperken
Duiven:
• Principes en grondrechten van democratie aanhouden
• Oorzaken wegnemen
Vaccinatie plicht tegen corona?
• Als we iedereen verplichten zich te laten vaccineren kan de samenleving weer open
• Artikel 11 van de grondwet: ‘Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen
beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.’
Belangrijke principes van de rechtsstaat
• Vrijheid
• Gelijkheid
• Bescherming tegen macht van regering
• Scheiding van kerk en staat
Trias politica: de scheiding der machten
Universele verklaring van de rechten van de mens
, • Rechten botsen met elkaar
• Paradox: mag je individuele vrijheid inperken om veiligheid van velen te garanderen? Weegt
belang van collectief zwaarder dan dat van het individu?
Klassieke politieke filosofie
Grondleggers van de moderne burgerlijke samenleving
• Filosofen van het sociaal contract: we leven samen met het oog op wederkerig voordeel
(sociaal contract)
Natuurstaat & sociaal contract
• Hoe zou het zijn als er geen regels, wetten, normen, rechten en plichten bestonden.
• Hobbes, Locke en Rousseau hebben verschillende beelden van de natuurstaat
• Natuurstaat kan geen stand houden
• Regel verhoudingen, rechten en plichten tussen burgers onderling en tussen burgers en
overheid
• Natuurrecht is onlosmakelijk verbonden met mens-zijn
• Bescherm vrijheid en gelijkheid – afnemen betekent aantasting van mens-zijn
• Startpunt voor natuurwetten
Hobbes
Natuurstaat
Drie uitgangspunten:
• Iedereen is van nature gelijk
• Mens is een individu
• Relaties uit eigenbelang
• Geluk is eindeloze beweging van verlangen
• Gedreven door wedijver en wantrouwen
• Verlangen naar macht
• Permanente onzekerheid en dreiging
• ‘ Het menselijk bestaan is er eenzaam, armoedig, afstotelijk, beestachtig en kort.’
Sociaal contract
• Streef naar vrede zolang daarop hoop is
• Draag recht op vrijheid over aan soevereine macht
• Autoritair, met straffe hand
• Zelfs als die leider niet perfect is
Linkje van Hobbes
John Locke
Natuurstaat
• Mensen vrij en onderling gelijk
• Een leven in vrede zonder gezag
• Natuurlijke rechten: vrijheid en gelijkheid
• Niemand is onderworpen aan een ander
• Streef belang van hele mensheid na
• Mijn belang is jou belang
• Respecteer het leven, gezondheid, vrijheid en eigendommen van zelf en anderen
• Niet iedereen zal zich eraan houden
• Iedereen speelt voor eigen rechter
, • Onpartijdige rechter nodig
• Macht nodig ter uitvoering
• Recht op eigendom: iets word van jezelf wanneer je de arbeid verricht
• Aarde is bestemd voor ijverige, mag niet worden verspild
• Probleem begint bij geld
Sociaal contract
• Scheiding der machten
• Rechten overdragen om natuurlijke rechten op vrijheid en gelijkheid te bewaken
• Maar volk heeft stem
• Deelnemen aan samenleving is toestemmen
Linkje van Locke
Rousseau
Natuurstaat
• Mensen zijn vrij, onafhankelijk van anderen
• Genoeg aan zichzelf
• Geen besef van goed en kwaad
• Eigenliefde en medelijden
• Geen privé bezit
• Probleem ontstaat bij privé eigendom
• Eigendom vraagt om wetten en regels
• Wederzijdse afhankelijkheid
• Wedijver en rivaliteit
• ‘We worden de slaaf van onze zucht naar rijkdom, macht, aanzien en eerzucht’
Sociaal contract
• Wetten en regels vereist die natuurlijke vrijheid en gelijkheid onherstelbaar vernietigen
• Rechten overdragen aan gemeenschap als geheel
• Algemeen belang is eigen belang. bv. censuur
Linkje Rousseau
Hedendaagse politieke filosofie
Sociale ongelijkheid
• Armoede tast menselijke waardigheid aan
• Maar waarom zorgen voor andere?
John Rawls
• Een theorie van rechtvaardigheid
• Hoe kunnen we beoordelen of iets rechtvaardig is
• Geen natuurstaat maar oorspronkelijke situatie
• Rechtvaardigheid is een principe
Van gedachten wisselen: hoe verdeel je de sociale primaire goederen
• Rechten en vrijheden
College 2: politieke filosofie
De grenzen van de democratische rechtstaat: wel of geen vrijheid inleveren?
Haviken:
• Krachtdadig optreden
• Democratie behouden door vrijheid te beperken
Duiven:
• Principes en grondrechten van democratie aanhouden
• Oorzaken wegnemen
Vaccinatie plicht tegen corona?
• Als we iedereen verplichten zich te laten vaccineren kan de samenleving weer open
• Artikel 11 van de grondwet: ‘Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen
beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.’
Belangrijke principes van de rechtsstaat
• Vrijheid
• Gelijkheid
• Bescherming tegen macht van regering
• Scheiding van kerk en staat
Trias politica: de scheiding der machten
Universele verklaring van de rechten van de mens
, • Rechten botsen met elkaar
• Paradox: mag je individuele vrijheid inperken om veiligheid van velen te garanderen? Weegt
belang van collectief zwaarder dan dat van het individu?
Klassieke politieke filosofie
Grondleggers van de moderne burgerlijke samenleving
• Filosofen van het sociaal contract: we leven samen met het oog op wederkerig voordeel
(sociaal contract)
Natuurstaat & sociaal contract
• Hoe zou het zijn als er geen regels, wetten, normen, rechten en plichten bestonden.
• Hobbes, Locke en Rousseau hebben verschillende beelden van de natuurstaat
• Natuurstaat kan geen stand houden
• Regel verhoudingen, rechten en plichten tussen burgers onderling en tussen burgers en
overheid
• Natuurrecht is onlosmakelijk verbonden met mens-zijn
• Bescherm vrijheid en gelijkheid – afnemen betekent aantasting van mens-zijn
• Startpunt voor natuurwetten
Hobbes
Natuurstaat
Drie uitgangspunten:
• Iedereen is van nature gelijk
• Mens is een individu
• Relaties uit eigenbelang
• Geluk is eindeloze beweging van verlangen
• Gedreven door wedijver en wantrouwen
• Verlangen naar macht
• Permanente onzekerheid en dreiging
• ‘ Het menselijk bestaan is er eenzaam, armoedig, afstotelijk, beestachtig en kort.’
Sociaal contract
• Streef naar vrede zolang daarop hoop is
• Draag recht op vrijheid over aan soevereine macht
• Autoritair, met straffe hand
• Zelfs als die leider niet perfect is
Linkje van Hobbes
John Locke
Natuurstaat
• Mensen vrij en onderling gelijk
• Een leven in vrede zonder gezag
• Natuurlijke rechten: vrijheid en gelijkheid
• Niemand is onderworpen aan een ander
• Streef belang van hele mensheid na
• Mijn belang is jou belang
• Respecteer het leven, gezondheid, vrijheid en eigendommen van zelf en anderen
• Niet iedereen zal zich eraan houden
• Iedereen speelt voor eigen rechter
, • Onpartijdige rechter nodig
• Macht nodig ter uitvoering
• Recht op eigendom: iets word van jezelf wanneer je de arbeid verricht
• Aarde is bestemd voor ijverige, mag niet worden verspild
• Probleem begint bij geld
Sociaal contract
• Scheiding der machten
• Rechten overdragen om natuurlijke rechten op vrijheid en gelijkheid te bewaken
• Maar volk heeft stem
• Deelnemen aan samenleving is toestemmen
Linkje van Locke
Rousseau
Natuurstaat
• Mensen zijn vrij, onafhankelijk van anderen
• Genoeg aan zichzelf
• Geen besef van goed en kwaad
• Eigenliefde en medelijden
• Geen privé bezit
• Probleem ontstaat bij privé eigendom
• Eigendom vraagt om wetten en regels
• Wederzijdse afhankelijkheid
• Wedijver en rivaliteit
• ‘We worden de slaaf van onze zucht naar rijkdom, macht, aanzien en eerzucht’
Sociaal contract
• Wetten en regels vereist die natuurlijke vrijheid en gelijkheid onherstelbaar vernietigen
• Rechten overdragen aan gemeenschap als geheel
• Algemeen belang is eigen belang. bv. censuur
Linkje Rousseau
Hedendaagse politieke filosofie
Sociale ongelijkheid
• Armoede tast menselijke waardigheid aan
• Maar waarom zorgen voor andere?
John Rawls
• Een theorie van rechtvaardigheid
• Hoe kunnen we beoordelen of iets rechtvaardig is
• Geen natuurstaat maar oorspronkelijke situatie
• Rechtvaardigheid is een principe
Van gedachten wisselen: hoe verdeel je de sociale primaire goederen
• Rechten en vrijheden
