ONDERWIJSLEERPROBLEMEN SAMENVATTING
COLLEGE 1 LEERPROBLEMEN, MOTIVATIE EN ANGST
Leren
Leren wordt als volgt gedefinieerd: Een actief proces in het verkrijgen en behouden van kennis, zodat het
toegepast kan worden in toekomstige situaties.
Kinderen met speciale onderwijsbehoeften zijn kinderen die met speciale onderwijsleerproblemen
gediagnosticeerd zijn, kinderen die aanvullende instructies of ondersteuning krijgen om basisvaardigheden
te verbeteren en kinderen die problemen ervaren met leren.
➔ Passend Onderwijs is een oplossing voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften.
- Passend Onderwijs is als volgt vormgegeven:
1. Alle kinderen krijgen een plek die aansluit bij hun ondersteuningsbehoeften.
2. Er wordt geprobeerd om elk kind naar een ‘gewone’ school te laten gaan.
3. Scholen hebben mogelijkheden voor onderwijsondersteuning op maat.
4. De kwaliteiten en onderwijsbehoeften van het kind zijn bepalend.
Twee modellen die iets zeggen over ondersteuning in het onderwijs zijn:
1. Multi-Tiered System of Support (MTSS) waarbij er uitgegaan wordt van drie niveaus:
1. Research-Based Core Instruction, dit is het basis curriculum
2. Targeted intervention waarbij een leerling extra instructie of een interventie krijgt om
bepaalde vaardigheden uit het basis curriculum te verbeteren.
3. Intensive intervention waarbij een leerling intensieve individuele begeleiding krijgt.
- Voorbeelden van MTSS modellen zijn Response-To-Intervention (RTI) en SchoolWide Positive
Behavior Support (SWPBS).
2. Handelingsgericht werken waarbij er een cyclus doorlopen wordt bij het geven van ondersteuning
aan een leerling, deze cyclus bestaat uit vier onderdelen:
1. Waarnemen waarbij kinderen met specifieke onderwijsbehoeften gesignaleerd worden door
eerst gegevens van de leerlingen te verzamelen.
2. Begrijpen waarbij deze specifieke onderwijsbehoeften benoemd worden.
3. Plannen waarbij kinderen met vergelijkbare onderwijsbehoeften geclusterd worden en het
groepsplan van deze groep kinderen opgesteld wordt.
4. Realiseren waarbij het groepsplan uitgevoerd wordt.
,Motivatie
Motivatie wordt als volgt gedefinieerd: Het verlangen van een individu om deel te nemen aan het eigen
leerproces; de redenen of doelen die ten grondslag liggen aan het wel of niet deelnemen aan leeractiviteiten.
- Er is een significante relatie tussen motivatie en academische prestaties; hoe groter de motivatie
van een leerling, hoe hoger de academische prestaties van deze leerling.
- Bij motivatie zijn er een aantal kernbegrippen te noemen:
1. Self-efficacy is het geloof in de eigen vaardigheid om een specifieke taak uit te voeren.
2. Intrinsieke vs. extrinsieke motivatie geeft de bron van de motivatie aan.
3. Interne vs. externe attributie geeft de controle voor gebeurtenissen aan:
- Bij interne attributie wordt de controle voor succes en falen bij degene zelf gelegd.
- Bij externe attributie wordt de controle voor succes en falen bij iemand anders gelegd.
- Binnen het onderwijs zijn er een aantal strategieën om de motivatie van leerlingen te verhogen:
1. Het creëren van een bemoedigende en uitdagende omgeving.
2. Het verbinden van wat er geleerd wordt, met de echte wereld.
3. Het evalueren van de taak, niet het evalueren van de leerling.
Twee theorieën die iets zeggen over motivatie zijn:
1. Self-determination theory waarbij ervan uitgegaan wordt dat motivatie uit twee dimensies bestaat:
1. Intensiteit van motivatie
2. Kwaliteit van motivatie is het verschil tussen willen en moeten:
- Autonome motivatie waarbij een leerling zichzelf kan motiveren op twee manieren:
1. Intrinsieke regulatie waarbij een leerling geïnteresseerd is in een taak.
2. Geïdentificeerde regulatie waarbij een leerling zichzelf identificeert met de
waarde van de taak, dit kan gekoppeld worden aan extrinsieke motivatie.
- Gecontroleerde motivatie waarbij een leerling zichzelf niet kan motiveren, ook hier zijn
twee vormen van:
1. Geïntrojecteerde regulatie waarbij een leerling gemotiveerd is vanuit een
drijfveer van het vermijden van schuldgevoel, schaamte of angst.
2. Externe regulatie waarbij een leerling gemotiveerd is vanuit verwachtingen van
beloning of straf.
2. Prestatiedoelentheorie waarbij ervan uitgegaan wordt dat er twee soorten doelen zijn:
1. Taakdoelen zijn gericht op het begrijpen en beheersen van studiemateriaal.
2. Prestatiedoelen zijn gericht op het krijgen van positieve competentiefeedback.
➔ Later is de valentie-dimensie toegevoegd aan de prestatiedoelentheorie, hiermee
wordt er onderscheid gemaakt tussen twee doelen die toegepast kunnen worden op
de taak- en prestatiedoelen:
1. Taaktoenaderingsdoelen zijn gericht op het voldoen aan de vereisten.
2. Taakvermijdingsdoelen zijn gericht op het vermijden van het niet voldoen aan
de vereisten.
3. Prestatietoenaderingsdoelen waarbij de leerling gericht is op positieve feedback
en beter probeert te presteren dan anderen om een goede indruk te maken.
4. Prestatievermijdingsdoelen zijn gericht op het vermijden van falen.
, Emotie
De thalamus is een belangrijk hersengebied bij emoties; de thalamus ontvangt alle inkomende zintuigelijke
signalen en stuurt deze door voor verdere verwerking in de amygdala middels twee routes:
1. Thalamic pathway waarbij signalen direct van de thalamus naar de amygdala gaan.
2. Cortical pathway waarbij signalen op de route verwerkt worden in de cerebrale cortex waarna de
signalen doorgestuurd worden naar de amygdala.
➔ De amygdala reageert op zintuigelijke signalen met emoties.
- De reactie op stress of angst wordt beperkt door een balans tussen de emotie-genererende
amygdala en de emotie-inhiberende frontale cortex.
Ook het limbisch gebied en de frontaalkwab zijn belangrijk bij emoties.
- De frontale cortex van de linker hersenhelft is gelinkt aan positieve emoties, schade hieraan leidt tot
gevoelens van hulpeloosheid en depressie.
- De frontale cortex van de rechter hersenhelft is gelinkt aan negatieve emoties, schade hieraan leidt
tot ongepaste vrolijkheid.
Het brein zorgt er eerst voor dat het individu overleeft, daarna worden pas emoties en andere signalen
verwerkt. In de schoolcontext houdt dit in dat leerlingen hun aandacht niet bij de leerstof hebben als zij zich
niet fysiek en emotioneel veilig voelen.
Er zijn een aantal emotie-gelinkte stoornissen die samenhangen met schoolprestaties:
1. Een depressie kan het gedrag en de schoolprestaties van een leerling beïnvloeden:
1. Een depressieve leerling heeft vaak minder interesse en plezier in bepaalde dingen, dit kan
ervoor zorgen dat de leerling de leerstof minder goed benaderd.
2. Een depressieve leerling kan vaak minder goed nadenken en concentreren waardoor
schoolprestaties negatief beïnvloed worden.
2. Angststoornissen waarbij een leerling angsten heeft die langer dan zes maanden aanhouden,
constant zijn en steeds erger worden.
- Er is een verband tussen angststoornissen en ‘school refusal’ en spijbelen.
- Er zijn verschillende vormen van angststoornissen:
1. Sociale angststoornis (SAS) waarbij kinderen last hebben van angsten, schaamte of
verlegenheid hebben wanneer zij met leeftijdsgenoten zijn.
2. Gegeneraliseerde angststoornis (GAS) waarbij kinderen een patroon van overmatige
en onnodige angst vertonen waarbij zij onnodig het ergste verwachten.
3. Paniekstoornis waarbij kinderen herhaaldelijke episodes van paniekaanvallen ervaren.
- Wanneer de paniekaanvallen zo erg worden dat de aanvallen het leven van het
individu overneemt, wordt de stoornis agorafobie genoemd.
4. Obsessive-compulsive disorder (OCD) waarbij kinderen patronen van herhaaldelijke
gedachten en gedragingen vertonen, hiermee kunnen zij niet stoppen.
5. Post-traumatic stress disorder (PTSD) waarbij kinderen flashbacks ervaren van een
traumatische ervaring.
- Schade aan de hersengebieden die gelinkt zijn aan emotie (zie hierboven) kan leiden tot
problemen met angst, ook het constant gebruiken van de thalamic pathway is ongunstig.
3. Faalangst waarbij een leerling bang is voor een negatieve (competentie)beoordeling.
- Bij een leerling met faalangst kan er sprake zijn van cognitieve interferentie waarbij de
zorggedachten van de leerling de capaciteit van het werkgeheugen innemen.
- Rekenangst is een specifieke faalangst op het gebied van rekenen.
COLLEGE 1 LEERPROBLEMEN, MOTIVATIE EN ANGST
Leren
Leren wordt als volgt gedefinieerd: Een actief proces in het verkrijgen en behouden van kennis, zodat het
toegepast kan worden in toekomstige situaties.
Kinderen met speciale onderwijsbehoeften zijn kinderen die met speciale onderwijsleerproblemen
gediagnosticeerd zijn, kinderen die aanvullende instructies of ondersteuning krijgen om basisvaardigheden
te verbeteren en kinderen die problemen ervaren met leren.
➔ Passend Onderwijs is een oplossing voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften.
- Passend Onderwijs is als volgt vormgegeven:
1. Alle kinderen krijgen een plek die aansluit bij hun ondersteuningsbehoeften.
2. Er wordt geprobeerd om elk kind naar een ‘gewone’ school te laten gaan.
3. Scholen hebben mogelijkheden voor onderwijsondersteuning op maat.
4. De kwaliteiten en onderwijsbehoeften van het kind zijn bepalend.
Twee modellen die iets zeggen over ondersteuning in het onderwijs zijn:
1. Multi-Tiered System of Support (MTSS) waarbij er uitgegaan wordt van drie niveaus:
1. Research-Based Core Instruction, dit is het basis curriculum
2. Targeted intervention waarbij een leerling extra instructie of een interventie krijgt om
bepaalde vaardigheden uit het basis curriculum te verbeteren.
3. Intensive intervention waarbij een leerling intensieve individuele begeleiding krijgt.
- Voorbeelden van MTSS modellen zijn Response-To-Intervention (RTI) en SchoolWide Positive
Behavior Support (SWPBS).
2. Handelingsgericht werken waarbij er een cyclus doorlopen wordt bij het geven van ondersteuning
aan een leerling, deze cyclus bestaat uit vier onderdelen:
1. Waarnemen waarbij kinderen met specifieke onderwijsbehoeften gesignaleerd worden door
eerst gegevens van de leerlingen te verzamelen.
2. Begrijpen waarbij deze specifieke onderwijsbehoeften benoemd worden.
3. Plannen waarbij kinderen met vergelijkbare onderwijsbehoeften geclusterd worden en het
groepsplan van deze groep kinderen opgesteld wordt.
4. Realiseren waarbij het groepsplan uitgevoerd wordt.
,Motivatie
Motivatie wordt als volgt gedefinieerd: Het verlangen van een individu om deel te nemen aan het eigen
leerproces; de redenen of doelen die ten grondslag liggen aan het wel of niet deelnemen aan leeractiviteiten.
- Er is een significante relatie tussen motivatie en academische prestaties; hoe groter de motivatie
van een leerling, hoe hoger de academische prestaties van deze leerling.
- Bij motivatie zijn er een aantal kernbegrippen te noemen:
1. Self-efficacy is het geloof in de eigen vaardigheid om een specifieke taak uit te voeren.
2. Intrinsieke vs. extrinsieke motivatie geeft de bron van de motivatie aan.
3. Interne vs. externe attributie geeft de controle voor gebeurtenissen aan:
- Bij interne attributie wordt de controle voor succes en falen bij degene zelf gelegd.
- Bij externe attributie wordt de controle voor succes en falen bij iemand anders gelegd.
- Binnen het onderwijs zijn er een aantal strategieën om de motivatie van leerlingen te verhogen:
1. Het creëren van een bemoedigende en uitdagende omgeving.
2. Het verbinden van wat er geleerd wordt, met de echte wereld.
3. Het evalueren van de taak, niet het evalueren van de leerling.
Twee theorieën die iets zeggen over motivatie zijn:
1. Self-determination theory waarbij ervan uitgegaan wordt dat motivatie uit twee dimensies bestaat:
1. Intensiteit van motivatie
2. Kwaliteit van motivatie is het verschil tussen willen en moeten:
- Autonome motivatie waarbij een leerling zichzelf kan motiveren op twee manieren:
1. Intrinsieke regulatie waarbij een leerling geïnteresseerd is in een taak.
2. Geïdentificeerde regulatie waarbij een leerling zichzelf identificeert met de
waarde van de taak, dit kan gekoppeld worden aan extrinsieke motivatie.
- Gecontroleerde motivatie waarbij een leerling zichzelf niet kan motiveren, ook hier zijn
twee vormen van:
1. Geïntrojecteerde regulatie waarbij een leerling gemotiveerd is vanuit een
drijfveer van het vermijden van schuldgevoel, schaamte of angst.
2. Externe regulatie waarbij een leerling gemotiveerd is vanuit verwachtingen van
beloning of straf.
2. Prestatiedoelentheorie waarbij ervan uitgegaan wordt dat er twee soorten doelen zijn:
1. Taakdoelen zijn gericht op het begrijpen en beheersen van studiemateriaal.
2. Prestatiedoelen zijn gericht op het krijgen van positieve competentiefeedback.
➔ Later is de valentie-dimensie toegevoegd aan de prestatiedoelentheorie, hiermee
wordt er onderscheid gemaakt tussen twee doelen die toegepast kunnen worden op
de taak- en prestatiedoelen:
1. Taaktoenaderingsdoelen zijn gericht op het voldoen aan de vereisten.
2. Taakvermijdingsdoelen zijn gericht op het vermijden van het niet voldoen aan
de vereisten.
3. Prestatietoenaderingsdoelen waarbij de leerling gericht is op positieve feedback
en beter probeert te presteren dan anderen om een goede indruk te maken.
4. Prestatievermijdingsdoelen zijn gericht op het vermijden van falen.
, Emotie
De thalamus is een belangrijk hersengebied bij emoties; de thalamus ontvangt alle inkomende zintuigelijke
signalen en stuurt deze door voor verdere verwerking in de amygdala middels twee routes:
1. Thalamic pathway waarbij signalen direct van de thalamus naar de amygdala gaan.
2. Cortical pathway waarbij signalen op de route verwerkt worden in de cerebrale cortex waarna de
signalen doorgestuurd worden naar de amygdala.
➔ De amygdala reageert op zintuigelijke signalen met emoties.
- De reactie op stress of angst wordt beperkt door een balans tussen de emotie-genererende
amygdala en de emotie-inhiberende frontale cortex.
Ook het limbisch gebied en de frontaalkwab zijn belangrijk bij emoties.
- De frontale cortex van de linker hersenhelft is gelinkt aan positieve emoties, schade hieraan leidt tot
gevoelens van hulpeloosheid en depressie.
- De frontale cortex van de rechter hersenhelft is gelinkt aan negatieve emoties, schade hieraan leidt
tot ongepaste vrolijkheid.
Het brein zorgt er eerst voor dat het individu overleeft, daarna worden pas emoties en andere signalen
verwerkt. In de schoolcontext houdt dit in dat leerlingen hun aandacht niet bij de leerstof hebben als zij zich
niet fysiek en emotioneel veilig voelen.
Er zijn een aantal emotie-gelinkte stoornissen die samenhangen met schoolprestaties:
1. Een depressie kan het gedrag en de schoolprestaties van een leerling beïnvloeden:
1. Een depressieve leerling heeft vaak minder interesse en plezier in bepaalde dingen, dit kan
ervoor zorgen dat de leerling de leerstof minder goed benaderd.
2. Een depressieve leerling kan vaak minder goed nadenken en concentreren waardoor
schoolprestaties negatief beïnvloed worden.
2. Angststoornissen waarbij een leerling angsten heeft die langer dan zes maanden aanhouden,
constant zijn en steeds erger worden.
- Er is een verband tussen angststoornissen en ‘school refusal’ en spijbelen.
- Er zijn verschillende vormen van angststoornissen:
1. Sociale angststoornis (SAS) waarbij kinderen last hebben van angsten, schaamte of
verlegenheid hebben wanneer zij met leeftijdsgenoten zijn.
2. Gegeneraliseerde angststoornis (GAS) waarbij kinderen een patroon van overmatige
en onnodige angst vertonen waarbij zij onnodig het ergste verwachten.
3. Paniekstoornis waarbij kinderen herhaaldelijke episodes van paniekaanvallen ervaren.
- Wanneer de paniekaanvallen zo erg worden dat de aanvallen het leven van het
individu overneemt, wordt de stoornis agorafobie genoemd.
4. Obsessive-compulsive disorder (OCD) waarbij kinderen patronen van herhaaldelijke
gedachten en gedragingen vertonen, hiermee kunnen zij niet stoppen.
5. Post-traumatic stress disorder (PTSD) waarbij kinderen flashbacks ervaren van een
traumatische ervaring.
- Schade aan de hersengebieden die gelinkt zijn aan emotie (zie hierboven) kan leiden tot
problemen met angst, ook het constant gebruiken van de thalamic pathway is ongunstig.
3. Faalangst waarbij een leerling bang is voor een negatieve (competentie)beoordeling.
- Bij een leerling met faalangst kan er sprake zijn van cognitieve interferentie waarbij de
zorggedachten van de leerling de capaciteit van het werkgeheugen innemen.
- Rekenangst is een specifieke faalangst op het gebied van rekenen.
