Hoorcollege ethiek periode 3
Week 1
Ethiek en recht zijn beide manieren om het menselijke handelen een kader te bieden maar
vanuit ander perspectief:
- Recht: meer accent op wat ten minste zou moeten, wat is ondergrens van het
handelen?
- Ethiek is meer gericht op maximale invulling van goed mens zijn. geeft ruimte wat
breder is dan het recht. Hier zijn de waarden die richtinggevend zijn, je probeert ze
na te streven.
Beide zijn gericht op problemen hanteerbaar maken en daarbij is recht minder vrijblijvend.
De wet formuleert normen met een verplichtend karakter. Norm negeren kan leiden tot
juridische sancties.
Kun je dingen doen die wettelijk niet verboden zijn maar toch moreel verwerpelijk zijn?
Dingen wel mogen volgens recht, maar moreel niet mogen.
3 voorbeelden:
- Banken ontwikkelen met opzet ingewikkelde financiële constructies die, voor leken
zeker maar ook voor deskundigen, niet transparant zijn. mensen nemen risico’s die
ze niet kunnen overzien. Het is niet wettelijk verboden de constructies te bedenken
maar het is wel moreel verwerpelijk want… ?
- Een vriendin vraag of je bij haar op de bank komt chillen en een serie kijken. Ze zit
niet zo lekker in haar vel. Dan belt die leuke jongen of je zin hebt mee te gaan salsa
dansen. Met een smoes zeg je je vriendin af. het is niet verboden, maar is dit goed?
- Actueel: filmen van ongelukken op de snelweg?
Normatieve professionaliteit
- Ethiek als onderdeel van de verpleegkundige professionaliteit.
- Vraagt van de verpleegkundige voortdurend reflectie op het eigen handelen in relatie
tot het goede.
- Normatieve professionaliteit kan opgevat worden als het kunnen verduidelijken van
je normatieve handelingskader, daarop kritisch te reflecteren en argumentatief
kunnen verantwoorden.
- Bewustwording van het krachtenveld tussen micro-, meso en macro niveau van de
zorg.
Kader van de CanMed rollen:
- Rol 1: zorgverlener
- Rol 4: reflectieve EBP professional
- Rol 7: professional en kwaliteitsbevorderaar
HOORCOLLEGES ETHIEK PERIODE 3 2022 ILSE DRAGT
,Rol 1: zorgverlener
Kernbegrip: uitvoeren van zorg
- Uitvoeren van zorg met in achtneming van geldende wet-en regelgeving en vanuit
een holistisch perspectief.
- Kan afwijken van standaarden wanneer de eigen of professionele of morele
afwegingen daartoe aanleiding geven.
- Kent moreel ethische context van de zorgverlening
- Kan eigen functioneren en de eigen motieven, normen en emoties herkennen kritisch
onderzoeken en bespreekbaar maken.
- Kan beroepscode en beroepswaarde uitdragen.
Rol 4: reflectieve EBP professional
Kernbegrip: professionele reflectie
- Kent moreel ethische context van de zorgverlening
- Kan eigen functioneren en de eigen motieven, normen en emoties herkennen,
kritisch onderzoeken en bespreekbaar maken.
- Kan beroepscode en beroepswaarde uitdragen.
nadenken en uitleggen waarom je zo hebt gehandeld. Hier kan je gebruik maken van je
beroepscode
Kernbegrip: morele sensitiviteit
- Kent moreel ethische context van de zorgverlening
- Kan passend reageren op emoties van zorgvrager met explorerende en erkennende
responsen
- Is zich bewust van eigen morele en ethische waarden.
- Ziet en erkent de professioneel zorg als morele praktijk.
Rol 7: professional en kwaliteitsbevorderaar
Kernbegrip: kwaliteit van zorg leveren
- Kent het verschil tussen kwaliteit van zorg en kwaliteitszorg
- Kan haar visie op kwaliteit in de zorg in begrijpelijke bewoording naar voren brengen.
Kernbegrip: professioneel gedrag
- Kent de eigen waarden en normen en die van de beroepsgroep (beroepscode)
- Kan de verpleegkundige deskundigheid en verantwoordelijkheid plaatsen binnen de
ontwikkelingen van het verpleegkundige beroep in de tijd
- Kent de actualiteit en de te verwachten ontwikkelingspassende reageren op emoties
van zorgvrager met explorerende en erkennende responsen.
Ethiek
In de ethiek denkt men over het menselijke handelen vanuit het gezichtspunt van goed en
kwaad, juist en onjuist, etc.
Het gaat in de ethiek om vragen als:
- Hoe behoren wij met elkaar om te gaan?
- Wat mag men doen en wat moet men laten?
- Wat is het goede leven, een goed leven voor een mens?
HOORCOLLEGES ETHIEK PERIODE 3 2022 ILSE DRAGT
, Dat goede is meer dan ‘nuttig’, ‘efficiënt’, of ‘aangenaam’. Het is moreel van aard: het heeft
te maken met een goed leven, met en voor anderen, in rechtvaardige instituties.
- Wat is goede zorg?
- Hoe behoren verpleegkundigen in allerlei praktijksituaties te handelen?
Ethiek, oriëntatie op het goede
GOED
Een mens kan als mens goed genoemd worden wanneer hij/zij goed leeft en handelt.
- Een goed mens is een mens die beantwoordt aan zijn ethische opdracht en daarom
als mens ‘geslaagd’ mag heten.
- Een slecht mens is een mens die juist als mens onder de maat blijft, tekortschiet.
Het gaat niet om als een deelaspect van de mens maar betreft zijn mens-zijn, zijn waarde als
mens, zijn humaniteit.
Het criterium voor de goedheid van een mens als mens is zijn gedrag ten aanzien van
anderen.
Ethiek: wanneer kan een mens als mens goed genoemd worden?
- Dus: oriëntatie op het goede, op wat we verstaan onder goed mens zijn en het goed
samenleven met anderen (relationeel)
- Ethiek is altijd aanwezig in het menselijke leven maar wel telkens aan verandering
onderhevig: tijd en plaatsgebonden. Bijvoorbeeld waarde eer vroeger en nu.
- Ethiek geeft geen eenduidige antwoorden en handelingsaanwijzingen die voor eens
en altijd geldig zijn maar is veeleer reflectie op en overleg over wat goed of slecht is.
- onderscheidt zich hierdoor van het recht.
- Ethiek kent verschillende benaderingswijzen, bijvoorbeeld:
Beginsel ethiek
Gevolgen ethiek
Deugdenethiek
Zorgethiek
Waarden zijn niet altijd aanwezig, bestaan alleen als ze in praktijk gebracht worden. Als je
hier bepaalde handelingen aan koppelt.
Ethiek hoort bij het mens zijn, typisch menselijke activiteit
En het laat zien dat wij als mens de enige zijn die kunnen zeggen of iets goed is of slecht.
Mensen handelen, dat wil zeggen dat hun gedrag niet instinctmatig is maar dat ze erover
moeten nadenken en keuzes kunnen maken en dingen kunnen afvragen. Een koe kan niet
handelen, die kan geen keuzes maken.
In de ethiek denkt men over het menselijke handelen vanuit het gezichtspunt van ethische
normen en waarden.
Dus bij de ethiek gaat het over het goede in het menselijk handelen en word gevormd door
de normen en waarden. Woorden zoals moeten, behoren en mogen verwijzen naar
bepaalde normen en waarden.
HOORCOLLEGES ETHIEK PERIODE 3 2022 ILSE DRAGT
Week 1
Ethiek en recht zijn beide manieren om het menselijke handelen een kader te bieden maar
vanuit ander perspectief:
- Recht: meer accent op wat ten minste zou moeten, wat is ondergrens van het
handelen?
- Ethiek is meer gericht op maximale invulling van goed mens zijn. geeft ruimte wat
breder is dan het recht. Hier zijn de waarden die richtinggevend zijn, je probeert ze
na te streven.
Beide zijn gericht op problemen hanteerbaar maken en daarbij is recht minder vrijblijvend.
De wet formuleert normen met een verplichtend karakter. Norm negeren kan leiden tot
juridische sancties.
Kun je dingen doen die wettelijk niet verboden zijn maar toch moreel verwerpelijk zijn?
Dingen wel mogen volgens recht, maar moreel niet mogen.
3 voorbeelden:
- Banken ontwikkelen met opzet ingewikkelde financiële constructies die, voor leken
zeker maar ook voor deskundigen, niet transparant zijn. mensen nemen risico’s die
ze niet kunnen overzien. Het is niet wettelijk verboden de constructies te bedenken
maar het is wel moreel verwerpelijk want… ?
- Een vriendin vraag of je bij haar op de bank komt chillen en een serie kijken. Ze zit
niet zo lekker in haar vel. Dan belt die leuke jongen of je zin hebt mee te gaan salsa
dansen. Met een smoes zeg je je vriendin af. het is niet verboden, maar is dit goed?
- Actueel: filmen van ongelukken op de snelweg?
Normatieve professionaliteit
- Ethiek als onderdeel van de verpleegkundige professionaliteit.
- Vraagt van de verpleegkundige voortdurend reflectie op het eigen handelen in relatie
tot het goede.
- Normatieve professionaliteit kan opgevat worden als het kunnen verduidelijken van
je normatieve handelingskader, daarop kritisch te reflecteren en argumentatief
kunnen verantwoorden.
- Bewustwording van het krachtenveld tussen micro-, meso en macro niveau van de
zorg.
Kader van de CanMed rollen:
- Rol 1: zorgverlener
- Rol 4: reflectieve EBP professional
- Rol 7: professional en kwaliteitsbevorderaar
HOORCOLLEGES ETHIEK PERIODE 3 2022 ILSE DRAGT
,Rol 1: zorgverlener
Kernbegrip: uitvoeren van zorg
- Uitvoeren van zorg met in achtneming van geldende wet-en regelgeving en vanuit
een holistisch perspectief.
- Kan afwijken van standaarden wanneer de eigen of professionele of morele
afwegingen daartoe aanleiding geven.
- Kent moreel ethische context van de zorgverlening
- Kan eigen functioneren en de eigen motieven, normen en emoties herkennen kritisch
onderzoeken en bespreekbaar maken.
- Kan beroepscode en beroepswaarde uitdragen.
Rol 4: reflectieve EBP professional
Kernbegrip: professionele reflectie
- Kent moreel ethische context van de zorgverlening
- Kan eigen functioneren en de eigen motieven, normen en emoties herkennen,
kritisch onderzoeken en bespreekbaar maken.
- Kan beroepscode en beroepswaarde uitdragen.
nadenken en uitleggen waarom je zo hebt gehandeld. Hier kan je gebruik maken van je
beroepscode
Kernbegrip: morele sensitiviteit
- Kent moreel ethische context van de zorgverlening
- Kan passend reageren op emoties van zorgvrager met explorerende en erkennende
responsen
- Is zich bewust van eigen morele en ethische waarden.
- Ziet en erkent de professioneel zorg als morele praktijk.
Rol 7: professional en kwaliteitsbevorderaar
Kernbegrip: kwaliteit van zorg leveren
- Kent het verschil tussen kwaliteit van zorg en kwaliteitszorg
- Kan haar visie op kwaliteit in de zorg in begrijpelijke bewoording naar voren brengen.
Kernbegrip: professioneel gedrag
- Kent de eigen waarden en normen en die van de beroepsgroep (beroepscode)
- Kan de verpleegkundige deskundigheid en verantwoordelijkheid plaatsen binnen de
ontwikkelingen van het verpleegkundige beroep in de tijd
- Kent de actualiteit en de te verwachten ontwikkelingspassende reageren op emoties
van zorgvrager met explorerende en erkennende responsen.
Ethiek
In de ethiek denkt men over het menselijke handelen vanuit het gezichtspunt van goed en
kwaad, juist en onjuist, etc.
Het gaat in de ethiek om vragen als:
- Hoe behoren wij met elkaar om te gaan?
- Wat mag men doen en wat moet men laten?
- Wat is het goede leven, een goed leven voor een mens?
HOORCOLLEGES ETHIEK PERIODE 3 2022 ILSE DRAGT
, Dat goede is meer dan ‘nuttig’, ‘efficiënt’, of ‘aangenaam’. Het is moreel van aard: het heeft
te maken met een goed leven, met en voor anderen, in rechtvaardige instituties.
- Wat is goede zorg?
- Hoe behoren verpleegkundigen in allerlei praktijksituaties te handelen?
Ethiek, oriëntatie op het goede
GOED
Een mens kan als mens goed genoemd worden wanneer hij/zij goed leeft en handelt.
- Een goed mens is een mens die beantwoordt aan zijn ethische opdracht en daarom
als mens ‘geslaagd’ mag heten.
- Een slecht mens is een mens die juist als mens onder de maat blijft, tekortschiet.
Het gaat niet om als een deelaspect van de mens maar betreft zijn mens-zijn, zijn waarde als
mens, zijn humaniteit.
Het criterium voor de goedheid van een mens als mens is zijn gedrag ten aanzien van
anderen.
Ethiek: wanneer kan een mens als mens goed genoemd worden?
- Dus: oriëntatie op het goede, op wat we verstaan onder goed mens zijn en het goed
samenleven met anderen (relationeel)
- Ethiek is altijd aanwezig in het menselijke leven maar wel telkens aan verandering
onderhevig: tijd en plaatsgebonden. Bijvoorbeeld waarde eer vroeger en nu.
- Ethiek geeft geen eenduidige antwoorden en handelingsaanwijzingen die voor eens
en altijd geldig zijn maar is veeleer reflectie op en overleg over wat goed of slecht is.
- onderscheidt zich hierdoor van het recht.
- Ethiek kent verschillende benaderingswijzen, bijvoorbeeld:
Beginsel ethiek
Gevolgen ethiek
Deugdenethiek
Zorgethiek
Waarden zijn niet altijd aanwezig, bestaan alleen als ze in praktijk gebracht worden. Als je
hier bepaalde handelingen aan koppelt.
Ethiek hoort bij het mens zijn, typisch menselijke activiteit
En het laat zien dat wij als mens de enige zijn die kunnen zeggen of iets goed is of slecht.
Mensen handelen, dat wil zeggen dat hun gedrag niet instinctmatig is maar dat ze erover
moeten nadenken en keuzes kunnen maken en dingen kunnen afvragen. Een koe kan niet
handelen, die kan geen keuzes maken.
In de ethiek denkt men over het menselijke handelen vanuit het gezichtspunt van ethische
normen en waarden.
Dus bij de ethiek gaat het over het goede in het menselijk handelen en word gevormd door
de normen en waarden. Woorden zoals moeten, behoren en mogen verwijzen naar
bepaalde normen en waarden.
HOORCOLLEGES ETHIEK PERIODE 3 2022 ILSE DRAGT
