Bestuurskunde P3
Basisboek IV-hoofdstuk 4
4.1 inleiding
Het behoort bij het vak van de integrale veiligheidskundige om verschillende actoren te
overbruggen en zo de samenwerking te bevorderen.
4.2 de integrale veiligheidskundige en de actorbenadering
Veel vraagstukken kunnen niet door één actor worden opgelost, maar vragen om
samenwerking tussen actoren uit verschillende disciplines: een integrale aanpak. Het
benutten van wederzijdse afhankelijkheden tussen de actoren vormt hierbij een
uitgangspunt. Probleemsituaties:
Verschillende perspectieven meerduidigheid
Verschillende actoren moeten met elkaar samenwerken wederzijdse
afhankelijkheid of interdependentie
De IVK’er is op zoek naar duurzame oplossingen voor weerbarstige veiligheidsproblemen
waarbij het niet mogelijk is één oorzaak aan te wijzen. Generalist actief binnen de
schakels concentreert op samenhang tussen de schakels. Dit is van belang, omdat in elk
aandachtsgebied andere actoren betrokken zijn, terwijl van hen een gezamenlijke prestatie
of realisatie van een gemeenschappelijk doel wordt verwacht. Deze opereert dus in een
zogenoemde multi-actoromgeving. Een middel om partijen te verbinden is de
actorbenadering, deze richt zich op onderliggende patronen in een probleemsituatie en de
relatie tussen de betrokken partijen. Een ‘actor’ is een persoon of organisatie die invloed kan
uitoefenen op een besluit. Voordelen van deze actorbenadering zijn:
Bijdrage aan de kwaliteit van besluitvorming
Een gemeenschappelijk beeld creëren
Bijdrage aan het draagvlak
Participatie van alle betrokken partijen stimuleren, en daarmee de legitimiteit
versterken
Bijdragen aan het ontwikkelen van strategieën voor het oplossen of aanpakken van
problemen.
Om te bepalen wie gewicht in de schaal legt, kijkt de veiligheidskundige naar wie beschikt
over belangrijke hulpbronnen. Hen probeert hij vervolgens te mobiliseren in een netwerk.
4.3 beleid
Beleid: alle voornemens, keuzes en acties van min of meer bestuurlijke instanties gericht op
de sturing van een bepaalde maatschappelijke ontwikkeling. Neutrale positie of dat niet
altijd het gewenste effect heeft. Beleid is ook wel een poging tot het uitoefenen van invloed.
Beleidsprocesmodel: besluiten worden genomen in een reeks opeenvolgende stappen, van
het analyseren van een probleem of vraagstuk op de beleidsagenda, via het ontwikkelen en
vaststellen van beleid, tot en met de invoering van concrete maatregelen om het probleem
op te lossen. Vroeger voornamelijk gezien als rationeel proces. Tegenwoordig gaan we ervan
uit dat er in de beleidsvorming ook sprake is van strijd om beleid. Hierbij speelt de invloed
van belangengroepen op het beleid een belangrijke rol. Het rationele beleidsprocesmodel
staat ver van de werkelijkheid. Het uitgangspunt nu is dat machtsstructuren bepalend zijn
, voor politieke besluitvorming. Actoren, belangen en machtsposities zijn dan kernelementen
van de politieke besluitvorming.
4.4 draagvlak en draagvlak creëren
Draagvlak: welke personen en groepen zullen het beleid steunen of bestrijden? Hoe groot is
hun achterban?
Draagvlak creëren: steun zoeken bij personen of instanties voor een voorgenomen besluit.
Het veronderstelt dat je vooraf inschat op hoeveel steun je kan rekenen bij het nemen van
een besluit. Draagvlak creëren veronderstelt in het algemeen:
Participatie bij de voorbereiding van een besluit
Een beroep doen op het eigen belang van anderen
Het overbruggen van temperen van tegenstellingen.
4.5 beleidsnetwerken
Een beleidsnetwerk is een netwerk waarin diverse actoren trachten de koer op een bepaald
beleidsveld te beïnvloeden, zonder dat een van die actoren kan optreden als centrale actor
waarvan alle andere partijen afhankelijk zijn. Er kunnen wel machtsverschillen zijn maar er
bestaat tussen allen een zekere mate van wederzijdse afhankelijkheid. Als de partijen
trachten een beleidsveld gezamenlijk te besturen, met een groot gemeenschappelijk doel
voor ogen, en hun krachten bundelen om dat te bereiken, kunnen we spreken van een min
of meer stabiele verhouding of stabiel relatiepatroon in een beleidsnetwerk. Er treedt hier
altijd een zekere spanning op tussen relatievorming en autonomie. De onderlinge
betrekkingen in een netwerk zijn ‘loosely coupled’, dat wil zeggen tamelijk los, horizontaal
en niet hiërarchisch.
De besluit- of standpuntvorming in een beleidsnetwerk verloopt onregelmatig en er is geen
duidelijke opeenvolging van activiteiten besluitvormingsronden. Probleempercepties
veranderen vaak gaandeweg. Het is dus geen uitgemaakte zaak dat draagvlak kan worden
gevormd door het benutten van wederzijdse afhankelijkheden in een stabiel relatiepatroon.
Per besluitvormingsronde kunnen de onderliggende verhoudingen anders liggen en is de
kans groot dat er opnieuw draagvlak zal moeten worden gecreëerd. Dit kan in een
consortium: een tijdelijk samenwerkingsverband van ten minste twee actoren die hun
krachten bundelen in een gemeenschappelijk project.
4.6 verantwoording afleggen
De overheid legt over haar doen en laten verantwoording af aan organen die bestaan uit
vertegenwoordigers van het volk. Als het gaat om beleidsnetwerken is er geen democratisch
orgaan waaraan zij verantwoording afleggen. Het ontbreekt de politiek aan overzicht over
wat zich in die netwerken allemaal afspeelt en wie welke rol daarbij heeft, en gezien de
complexiteit van veel veiligheidsproblemen is dat ook geen wonder. Lang niet altijd zijn de
bestaande democratische organen in staat tot een dergelijke brede uitwisseling van feiten
en argumenten.
Basisboek IV-hoofdstuk 4
4.1 inleiding
Het behoort bij het vak van de integrale veiligheidskundige om verschillende actoren te
overbruggen en zo de samenwerking te bevorderen.
4.2 de integrale veiligheidskundige en de actorbenadering
Veel vraagstukken kunnen niet door één actor worden opgelost, maar vragen om
samenwerking tussen actoren uit verschillende disciplines: een integrale aanpak. Het
benutten van wederzijdse afhankelijkheden tussen de actoren vormt hierbij een
uitgangspunt. Probleemsituaties:
Verschillende perspectieven meerduidigheid
Verschillende actoren moeten met elkaar samenwerken wederzijdse
afhankelijkheid of interdependentie
De IVK’er is op zoek naar duurzame oplossingen voor weerbarstige veiligheidsproblemen
waarbij het niet mogelijk is één oorzaak aan te wijzen. Generalist actief binnen de
schakels concentreert op samenhang tussen de schakels. Dit is van belang, omdat in elk
aandachtsgebied andere actoren betrokken zijn, terwijl van hen een gezamenlijke prestatie
of realisatie van een gemeenschappelijk doel wordt verwacht. Deze opereert dus in een
zogenoemde multi-actoromgeving. Een middel om partijen te verbinden is de
actorbenadering, deze richt zich op onderliggende patronen in een probleemsituatie en de
relatie tussen de betrokken partijen. Een ‘actor’ is een persoon of organisatie die invloed kan
uitoefenen op een besluit. Voordelen van deze actorbenadering zijn:
Bijdrage aan de kwaliteit van besluitvorming
Een gemeenschappelijk beeld creëren
Bijdrage aan het draagvlak
Participatie van alle betrokken partijen stimuleren, en daarmee de legitimiteit
versterken
Bijdragen aan het ontwikkelen van strategieën voor het oplossen of aanpakken van
problemen.
Om te bepalen wie gewicht in de schaal legt, kijkt de veiligheidskundige naar wie beschikt
over belangrijke hulpbronnen. Hen probeert hij vervolgens te mobiliseren in een netwerk.
4.3 beleid
Beleid: alle voornemens, keuzes en acties van min of meer bestuurlijke instanties gericht op
de sturing van een bepaalde maatschappelijke ontwikkeling. Neutrale positie of dat niet
altijd het gewenste effect heeft. Beleid is ook wel een poging tot het uitoefenen van invloed.
Beleidsprocesmodel: besluiten worden genomen in een reeks opeenvolgende stappen, van
het analyseren van een probleem of vraagstuk op de beleidsagenda, via het ontwikkelen en
vaststellen van beleid, tot en met de invoering van concrete maatregelen om het probleem
op te lossen. Vroeger voornamelijk gezien als rationeel proces. Tegenwoordig gaan we ervan
uit dat er in de beleidsvorming ook sprake is van strijd om beleid. Hierbij speelt de invloed
van belangengroepen op het beleid een belangrijke rol. Het rationele beleidsprocesmodel
staat ver van de werkelijkheid. Het uitgangspunt nu is dat machtsstructuren bepalend zijn
, voor politieke besluitvorming. Actoren, belangen en machtsposities zijn dan kernelementen
van de politieke besluitvorming.
4.4 draagvlak en draagvlak creëren
Draagvlak: welke personen en groepen zullen het beleid steunen of bestrijden? Hoe groot is
hun achterban?
Draagvlak creëren: steun zoeken bij personen of instanties voor een voorgenomen besluit.
Het veronderstelt dat je vooraf inschat op hoeveel steun je kan rekenen bij het nemen van
een besluit. Draagvlak creëren veronderstelt in het algemeen:
Participatie bij de voorbereiding van een besluit
Een beroep doen op het eigen belang van anderen
Het overbruggen van temperen van tegenstellingen.
4.5 beleidsnetwerken
Een beleidsnetwerk is een netwerk waarin diverse actoren trachten de koer op een bepaald
beleidsveld te beïnvloeden, zonder dat een van die actoren kan optreden als centrale actor
waarvan alle andere partijen afhankelijk zijn. Er kunnen wel machtsverschillen zijn maar er
bestaat tussen allen een zekere mate van wederzijdse afhankelijkheid. Als de partijen
trachten een beleidsveld gezamenlijk te besturen, met een groot gemeenschappelijk doel
voor ogen, en hun krachten bundelen om dat te bereiken, kunnen we spreken van een min
of meer stabiele verhouding of stabiel relatiepatroon in een beleidsnetwerk. Er treedt hier
altijd een zekere spanning op tussen relatievorming en autonomie. De onderlinge
betrekkingen in een netwerk zijn ‘loosely coupled’, dat wil zeggen tamelijk los, horizontaal
en niet hiërarchisch.
De besluit- of standpuntvorming in een beleidsnetwerk verloopt onregelmatig en er is geen
duidelijke opeenvolging van activiteiten besluitvormingsronden. Probleempercepties
veranderen vaak gaandeweg. Het is dus geen uitgemaakte zaak dat draagvlak kan worden
gevormd door het benutten van wederzijdse afhankelijkheden in een stabiel relatiepatroon.
Per besluitvormingsronde kunnen de onderliggende verhoudingen anders liggen en is de
kans groot dat er opnieuw draagvlak zal moeten worden gecreëerd. Dit kan in een
consortium: een tijdelijk samenwerkingsverband van ten minste twee actoren die hun
krachten bundelen in een gemeenschappelijk project.
4.6 verantwoording afleggen
De overheid legt over haar doen en laten verantwoording af aan organen die bestaan uit
vertegenwoordigers van het volk. Als het gaat om beleidsnetwerken is er geen democratisch
orgaan waaraan zij verantwoording afleggen. Het ontbreekt de politiek aan overzicht over
wat zich in die netwerken allemaal afspeelt en wie welke rol daarbij heeft, en gezien de
complexiteit van veel veiligheidsproblemen is dat ook geen wonder. Lang niet altijd zijn de
bestaande democratische organen in staat tot een dergelijke brede uitwisseling van feiten
en argumenten.
