Samenvatting Europees Recht –
Algemeen Deel
Hoofdstuk 4 – Interne markt
Recht van de markt> centrale plaats in het doctrine van het Europees recht> geleid tot de
ontwikkeling van non-discriminatie, proportionaliteit, rule of reason en leerstuk van wederzijdse
erkenning.
Leidende motief van ontwikkeling:
o Enerzijds: marktvrijheden (vrij verkeer van goederen, diensten, personen, kapitaal)
o Anderzijds: de niet-economische belangen die worden behartigd door nationale
overheden en door de Europese overheid> publieke belangen.
De markt is een groot gebied van inhoudelijke integratie
- Integratie = het bijeenbrengen van afzonderlijke delen onder een gemeenschappelijke
noemer. Onderscheid tussen
o Negatieve integratie (passief): doormiddel van primair aan lidstaten gerichte
verbodsbepalingen. Opgenomen in primair recht, de Verdragen.
o Positieve integratie (actief): uitvaardigen van Europese regels van afgeleid recht.
1. De verdragsrechtelijke basis
Art 3 lid 3 VEU: eis dat de Unie een interne markt tot stand brengt
Art 26 lid 1 en 2 VWEU: eis van interne markt uitgebreider omschreven en definitie van het begrip.
Noodzakelijk voor het creëren van een interne markt:
- Opruimen van barrières/ belemmeringen voor het verkeer van goederen, personen, diensten
en kapitaal.
o HvJ: afschaffing van de belemmeringen teneinde de nationale markten te verenigen
tot één enkele markt die de omstandigheden van een binnenlandse markt zoveel
mogelijk benadert.
- Geen aanzienlijke concurrentieverschillen binnen de interne markt
o Noodzakelijk om nationale wetgevingen die van invloed zijn op de
concurrentiepositie van bedrijven af te stemmen.
Belangrijk! naast de interne markt moet de Unie ook de andere doelstellingen uit art 3 VEU blijven
verdisconteren (voornamelijk lid 3).
2. Vrije verkeer in verdrag, wetgeving en bestuur
Werkingsverdrag (VWEU) verbiedt allerlei nationale regels die handelsbelemmeringen veroorzaken.
Het werkingsverdrag en HvJ geven uitzonderingen op de verboden> belemmerende nationale regels
ter bescherming van een publiek belang mogen voortbestaan als dit publieke belang niet via
Europese wetgeving is beschermd.
Europese wetgeving voor het normeren van de publieke belangen die nationale en
bestuursrechtelijke regels van lidstaten gelijk trekt voor de totstandkoming van een interne
markt> Harmonisatie van wetgeving> voornamelijk door richtlijnen.
o Bepaalt zo grotendeels de materiële inhoud van het interne marktrecht.
2 vormen van harmonisatie:
- Minimumharmonisatie: harmonisatieregel laat toe dat lidstaten strengere normen mogen
stellen dan Europese.
- Volledige/ uitputtende harmonisatie: harmonisatie geeft geen enkele speelruimte aan de
lidstaten. Afwijken van de inhoud of doelstelling van de regel is niet toegestaan.
, o Hoeveelheid beleidsruimte lidstaten krijgen bij de toepassing van de
harmonisatieregel moet uit de regel zelf worden opgemaakt.
Grenzen van het verdrag moeten gerespecteerd worden bij de invulling van de beleidsruimte.
Is de nationale wetgeving in overeenstemming met de interne markt bepaling?
1. Zijn er Europese regels op het terrein van de nationale wetgeving?
Zo nee, nationale wetgeving moet getoetst worden aan het verdrag
Zo ja, nationale wetgeving dient getoetst te worden aan die Europese regels en dan:
2. Geven de Europese regels beleidsruimte aan de lidstaten om de betreffende nationale wetgeving
uit te vaardigen?
Zo nee, de Europese regels vormen het toetsingskader voor de nationale wetgeving
Zo ja, nationale wetgeving moet getoetst worden aan het verdrag
Belangrijk! Beleidsruimte die aan lidstaten blijft na harmonisatie is niet vrij van toetsing.
- Nationale regels ter invulling van beleidsruimte toetsen aan de algemene verdragsregels
- Indien harmonisatie het toelaat: strengere regels moeten ook het Handvest van de
grondrechten van de EU respecteren.
3. De vier marktvrijheden
- Goederen: art 26 t/m 37 VWEU
Enige met een eigen Titel in het Werkingsverdrag
- Personen: art 45 t/m 55 VWEU
- Diensten: art 56 t/m 62 VWEU
- Kapitaal: art 63 t/m 66 VWEU
3.1 Goederen
Hoofdregel: het werkingsverdrag is van toepassing op alle producten die voorwerp (kunnen) zijn van
commerciële transacties.
- Italiaanse kunstschatten: Vallen kunstschatten onder het vrije verkeer van goederen?
HvJ stelde dat onder goederen moeten worden verstaan de waren die op geld
waarneembaar zijn en als zodanig het voorwerp van handelstransacties kunnen vormen.
- Waalse afvalstoffen: vallen producten zonder handelswaarde ook onder het
goederenbegrip?
HvJ stelde dat voorwerpen binnen het kader van handelstransacties over een grens worden
vervoerd binnen de werkingssfeer van het goederenverkeer vallen, ongeacht de aard van de
transacties.
Uitzondering: in verdrag zelf enkele uitzonderingen en HvJ bepaalde dat producten waarvoor geen
legale handel mogelijk is, niet vallen onder de regels van het vrije verkeer van goederen.
- Josemans: ook al heeft Nederland een gedoogbeleid voor persoonlijk gebruik, toch kan een
lokale coffeeshopeigenaar niet het vrije verkeer van goederen in stelling brengen tegen een
verbod van handel aan buitenlandse klanten van de burgemeester. Gedoogbeleid legaliseert
illegale handel niet.
3.2 Werknemers, zelfstandigen en rechtspersonen
Personenverkeer omvat vrij verkeer van (economisch niet-actieve) EU-burgers en het verkeer van
‘derdelanders’ op grond van secundair recht.
Geformuleerde recht van EU-burgers om vrij te reizen en te verblijven op het grondgebied van de
lidstaten.
Richtlijn 2004/38 (Burgerschapsrichtlijn/ Verblijfsrichtlijn)> regelt het reis- en verblijfsrecht van alle
EU-burgers, of ze nu wel of niet economisch actief zijn.
Vrijheid van personenverkeer binnen de markt in twee groepen verdeeld in het Werkingsverdrag:
- Vrijheid voor werknemers: art 45-48 VWEU
Algemeen Deel
Hoofdstuk 4 – Interne markt
Recht van de markt> centrale plaats in het doctrine van het Europees recht> geleid tot de
ontwikkeling van non-discriminatie, proportionaliteit, rule of reason en leerstuk van wederzijdse
erkenning.
Leidende motief van ontwikkeling:
o Enerzijds: marktvrijheden (vrij verkeer van goederen, diensten, personen, kapitaal)
o Anderzijds: de niet-economische belangen die worden behartigd door nationale
overheden en door de Europese overheid> publieke belangen.
De markt is een groot gebied van inhoudelijke integratie
- Integratie = het bijeenbrengen van afzonderlijke delen onder een gemeenschappelijke
noemer. Onderscheid tussen
o Negatieve integratie (passief): doormiddel van primair aan lidstaten gerichte
verbodsbepalingen. Opgenomen in primair recht, de Verdragen.
o Positieve integratie (actief): uitvaardigen van Europese regels van afgeleid recht.
1. De verdragsrechtelijke basis
Art 3 lid 3 VEU: eis dat de Unie een interne markt tot stand brengt
Art 26 lid 1 en 2 VWEU: eis van interne markt uitgebreider omschreven en definitie van het begrip.
Noodzakelijk voor het creëren van een interne markt:
- Opruimen van barrières/ belemmeringen voor het verkeer van goederen, personen, diensten
en kapitaal.
o HvJ: afschaffing van de belemmeringen teneinde de nationale markten te verenigen
tot één enkele markt die de omstandigheden van een binnenlandse markt zoveel
mogelijk benadert.
- Geen aanzienlijke concurrentieverschillen binnen de interne markt
o Noodzakelijk om nationale wetgevingen die van invloed zijn op de
concurrentiepositie van bedrijven af te stemmen.
Belangrijk! naast de interne markt moet de Unie ook de andere doelstellingen uit art 3 VEU blijven
verdisconteren (voornamelijk lid 3).
2. Vrije verkeer in verdrag, wetgeving en bestuur
Werkingsverdrag (VWEU) verbiedt allerlei nationale regels die handelsbelemmeringen veroorzaken.
Het werkingsverdrag en HvJ geven uitzonderingen op de verboden> belemmerende nationale regels
ter bescherming van een publiek belang mogen voortbestaan als dit publieke belang niet via
Europese wetgeving is beschermd.
Europese wetgeving voor het normeren van de publieke belangen die nationale en
bestuursrechtelijke regels van lidstaten gelijk trekt voor de totstandkoming van een interne
markt> Harmonisatie van wetgeving> voornamelijk door richtlijnen.
o Bepaalt zo grotendeels de materiële inhoud van het interne marktrecht.
2 vormen van harmonisatie:
- Minimumharmonisatie: harmonisatieregel laat toe dat lidstaten strengere normen mogen
stellen dan Europese.
- Volledige/ uitputtende harmonisatie: harmonisatie geeft geen enkele speelruimte aan de
lidstaten. Afwijken van de inhoud of doelstelling van de regel is niet toegestaan.
, o Hoeveelheid beleidsruimte lidstaten krijgen bij de toepassing van de
harmonisatieregel moet uit de regel zelf worden opgemaakt.
Grenzen van het verdrag moeten gerespecteerd worden bij de invulling van de beleidsruimte.
Is de nationale wetgeving in overeenstemming met de interne markt bepaling?
1. Zijn er Europese regels op het terrein van de nationale wetgeving?
Zo nee, nationale wetgeving moet getoetst worden aan het verdrag
Zo ja, nationale wetgeving dient getoetst te worden aan die Europese regels en dan:
2. Geven de Europese regels beleidsruimte aan de lidstaten om de betreffende nationale wetgeving
uit te vaardigen?
Zo nee, de Europese regels vormen het toetsingskader voor de nationale wetgeving
Zo ja, nationale wetgeving moet getoetst worden aan het verdrag
Belangrijk! Beleidsruimte die aan lidstaten blijft na harmonisatie is niet vrij van toetsing.
- Nationale regels ter invulling van beleidsruimte toetsen aan de algemene verdragsregels
- Indien harmonisatie het toelaat: strengere regels moeten ook het Handvest van de
grondrechten van de EU respecteren.
3. De vier marktvrijheden
- Goederen: art 26 t/m 37 VWEU
Enige met een eigen Titel in het Werkingsverdrag
- Personen: art 45 t/m 55 VWEU
- Diensten: art 56 t/m 62 VWEU
- Kapitaal: art 63 t/m 66 VWEU
3.1 Goederen
Hoofdregel: het werkingsverdrag is van toepassing op alle producten die voorwerp (kunnen) zijn van
commerciële transacties.
- Italiaanse kunstschatten: Vallen kunstschatten onder het vrije verkeer van goederen?
HvJ stelde dat onder goederen moeten worden verstaan de waren die op geld
waarneembaar zijn en als zodanig het voorwerp van handelstransacties kunnen vormen.
- Waalse afvalstoffen: vallen producten zonder handelswaarde ook onder het
goederenbegrip?
HvJ stelde dat voorwerpen binnen het kader van handelstransacties over een grens worden
vervoerd binnen de werkingssfeer van het goederenverkeer vallen, ongeacht de aard van de
transacties.
Uitzondering: in verdrag zelf enkele uitzonderingen en HvJ bepaalde dat producten waarvoor geen
legale handel mogelijk is, niet vallen onder de regels van het vrije verkeer van goederen.
- Josemans: ook al heeft Nederland een gedoogbeleid voor persoonlijk gebruik, toch kan een
lokale coffeeshopeigenaar niet het vrije verkeer van goederen in stelling brengen tegen een
verbod van handel aan buitenlandse klanten van de burgemeester. Gedoogbeleid legaliseert
illegale handel niet.
3.2 Werknemers, zelfstandigen en rechtspersonen
Personenverkeer omvat vrij verkeer van (economisch niet-actieve) EU-burgers en het verkeer van
‘derdelanders’ op grond van secundair recht.
Geformuleerde recht van EU-burgers om vrij te reizen en te verblijven op het grondgebied van de
lidstaten.
Richtlijn 2004/38 (Burgerschapsrichtlijn/ Verblijfsrichtlijn)> regelt het reis- en verblijfsrecht van alle
EU-burgers, of ze nu wel of niet economisch actief zijn.
Vrijheid van personenverkeer binnen de markt in twee groepen verdeeld in het Werkingsverdrag:
- Vrijheid voor werknemers: art 45-48 VWEU
