Begrippenlijst Middeleeuwen
Week 1 – Bisschoppen in het post-Romeinse westen (300-600)
Augustinus van Hippo (354-430): Zijn belangrijkste werken waren de Confessiones
(intellectuele biografie, waarin hij religie met filosofie verbond) en De civitate dei (reactie op
de plundering van Rome door de Visigothen, waarin hij de geschiedenis van de kerk en de
wereld met elkaar verbond). In De civitate dei verbond hij de geschiedenis van de kerk met
die van de wereld.
Ambrosius van Milaan (333-397): Hij ging op zoek naar de symbolische betekenis van de
Bijbel en schreef een commentaar op het scheppingsverhaal (Exameron). Hij behield nauwe
contacten met het hof en bemoeide zich met de politiek. Hij was de eerste die boetedoening
van de keizer eiste en kwam daarom in conflict met meerdere keizers. Ambrosius maakte het
ambt van bisschop belangrijk en verbond religie en filosofie met elkaar.
Hiëronymus (342-420): Deze kerkvader was retorisch goed geschoold en leefde een
ascetisch leven, dat hij propageerde. Hij kreeg een belangrijk visioen over Cicero en
Christus. Hij leerde zowel Latijn als Hebreeuws en was de auteur van de Vulgaat: de eerste
goede Latijnse vertaling van de Bijbel.
Vulgaat: De eerste goede Latijnse vertaling van de Bijbel.
Gregorius de Grote (540-604): Hij werd bisschop van Rome en van hem is veel
correspondentie bewaard gebleven.
Barbaar: niet-Griekssprekend persoon, die onbeschaafd is en onderworpen moet worden.
Ethnogenese: Germaanse stammen die aan de buitenkant van het Romeinse Rijk woonden,
waren geen eenheid. Ze bestonden uit groepen van verschillende oorsprong die zich voor
een (militair) doeleinde konden verenigen. Uit deze multi-etnische confederatie kon na
verloop van tijd een nieuwe etnische groep ontstaan met een eigen identiteit. Dit proces van
verval en ontstaan van nieuwe stammen noemt men ethnogenese.
Edict van Milaan (313): Na de slag bij de Milvische Brug formuleerde keizer Constantijn dit
edict, waarin hij het christendom als godsdienst toestond. Het startte vrijheid van godsdienst
in het Romeinse Rijk. Dit betekende het einde van de christenvervolgingen.
Concilie van Nicaea (325): Constantijn riep dit concilie bijeen om consensus te bereiken in
de kerk door middel van een vergadering die het hele christendom vertegenwoordigde. Grote
dingen waren de regeling van de christologische kwestie over de aard van Jezus en zijn
relatie tegenover God.
Crisis van de derde eeuw (235-268): Periode van onrust en onderlinge strijd in het
Romeinse Rijk, gekenmerkt door burgeroorlogen en het chaotische zes-keizerjaar. Het rijk
was te groot geworden om te besturen en de Barbaarse invallen braken de verdediging van
het Romeinse leger af. Als oplossing werd het Romeinse Rijk opgedeeld door Constantijn en
Diocletianus en kregen de provincies meer autoriteit.
Arianisme: Stroming binnen het christendom, die is ontstaan in het begin van de 4 e eeuw,
vernoemd naar haar stichter Arius (256-336). Deze stroming wordt vooral aangehangen door
barbaren. Hierin wordt het dogma van de drie-eenheid niet geaccepteerd. Zowel Jezus als
de Heilige geest worden gezien als schepping ven God, die ondergeschikt zijn. Jezus is
alleen ondergeschikt aan god, terwijl de Heilige Geest ondergeschikt is aan zowel Jezus als
God. Het Arianisme spreekt over Jezus als godgelijke.
Week 1 – Bisschoppen in het post-Romeinse westen (300-600)
Augustinus van Hippo (354-430): Zijn belangrijkste werken waren de Confessiones
(intellectuele biografie, waarin hij religie met filosofie verbond) en De civitate dei (reactie op
de plundering van Rome door de Visigothen, waarin hij de geschiedenis van de kerk en de
wereld met elkaar verbond). In De civitate dei verbond hij de geschiedenis van de kerk met
die van de wereld.
Ambrosius van Milaan (333-397): Hij ging op zoek naar de symbolische betekenis van de
Bijbel en schreef een commentaar op het scheppingsverhaal (Exameron). Hij behield nauwe
contacten met het hof en bemoeide zich met de politiek. Hij was de eerste die boetedoening
van de keizer eiste en kwam daarom in conflict met meerdere keizers. Ambrosius maakte het
ambt van bisschop belangrijk en verbond religie en filosofie met elkaar.
Hiëronymus (342-420): Deze kerkvader was retorisch goed geschoold en leefde een
ascetisch leven, dat hij propageerde. Hij kreeg een belangrijk visioen over Cicero en
Christus. Hij leerde zowel Latijn als Hebreeuws en was de auteur van de Vulgaat: de eerste
goede Latijnse vertaling van de Bijbel.
Vulgaat: De eerste goede Latijnse vertaling van de Bijbel.
Gregorius de Grote (540-604): Hij werd bisschop van Rome en van hem is veel
correspondentie bewaard gebleven.
Barbaar: niet-Griekssprekend persoon, die onbeschaafd is en onderworpen moet worden.
Ethnogenese: Germaanse stammen die aan de buitenkant van het Romeinse Rijk woonden,
waren geen eenheid. Ze bestonden uit groepen van verschillende oorsprong die zich voor
een (militair) doeleinde konden verenigen. Uit deze multi-etnische confederatie kon na
verloop van tijd een nieuwe etnische groep ontstaan met een eigen identiteit. Dit proces van
verval en ontstaan van nieuwe stammen noemt men ethnogenese.
Edict van Milaan (313): Na de slag bij de Milvische Brug formuleerde keizer Constantijn dit
edict, waarin hij het christendom als godsdienst toestond. Het startte vrijheid van godsdienst
in het Romeinse Rijk. Dit betekende het einde van de christenvervolgingen.
Concilie van Nicaea (325): Constantijn riep dit concilie bijeen om consensus te bereiken in
de kerk door middel van een vergadering die het hele christendom vertegenwoordigde. Grote
dingen waren de regeling van de christologische kwestie over de aard van Jezus en zijn
relatie tegenover God.
Crisis van de derde eeuw (235-268): Periode van onrust en onderlinge strijd in het
Romeinse Rijk, gekenmerkt door burgeroorlogen en het chaotische zes-keizerjaar. Het rijk
was te groot geworden om te besturen en de Barbaarse invallen braken de verdediging van
het Romeinse leger af. Als oplossing werd het Romeinse Rijk opgedeeld door Constantijn en
Diocletianus en kregen de provincies meer autoriteit.
Arianisme: Stroming binnen het christendom, die is ontstaan in het begin van de 4 e eeuw,
vernoemd naar haar stichter Arius (256-336). Deze stroming wordt vooral aangehangen door
barbaren. Hierin wordt het dogma van de drie-eenheid niet geaccepteerd. Zowel Jezus als
de Heilige geest worden gezien als schepping ven God, die ondergeschikt zijn. Jezus is
alleen ondergeschikt aan god, terwijl de Heilige Geest ondergeschikt is aan zowel Jezus als
God. Het Arianisme spreekt over Jezus als godgelijke.
