PVA
Ondersteunen van zelfmanagement en shared decision making
Sanne van de Weijdeven
475712 Fontys HBO VT
Docent: Mevrouw van de Steeg
Eindhoven, 20 november 2021
,Theoretisch kader
Wat is shared decision making?
Dit is een manier van gesprekvoering waarbij de zorgvrager samen met de zorgverlener besluit welke zorg
het beste bij de zorgvrager past. Hierbij bespreek je de situatie, mogelijkheden en voorkeuren. Op basis van
deze informatie maak je vervolgens samen met de zorgvrager een gezamenlijk besluit over de zorg die
verleend gaat worden.
Shared decision making (SDM) wordt toegepast wanneer er keuzes gemaakt moeten worden over
behandelingen, diagnostiek, begeleidingen en nazorg (VGZ, SD). (VGZ)
Een SDM-gesprek bestaat uit een aantal fases;
1. Ontmoeting
2. Inleiding
3. Bespreking situatie (Aan de hand van het ASE-model)
4. Bespreking mogelijkheden
5. Bespreking voor- en nadelen
6. Bespreking voorkeuren
7. Gezamenlijke besluitvorming
8. Terugkijken op gesprek/evalueren
9. Afscheid
Deze fases zorgen ervoor dat er aan het eind van een gesprek een weloverwogen besluit kan worden
gemaakt, waarbij er aan alle aspecten zijn gedacht.
Voor dit gesprek zijn er een aantal vaardigheden die je moet bezitten, zoals het gebruik van de 5 G-schema,
het ASE-model en het ABCDE-model. Ook moet je actief luisteren, samenvatten, doorvragen, open vragen
stellen, parafraseren, hardop denken en zoveel mogelijk aansluiten bij de zorgvrager.
Daarnaast wordt ook een model gebruikt die motiverend gespreksvoering heet.
Het 5 G-Schema helpt bij het verdiepen en begrijpen van bepaalde handeling en gedrag van de zorgvrager in
een bepaalde situatie. Hierbij ga je kijken naar de 5 G’s van die situatie; Gebeurtenis, Gedachtes, Gevoelens,
Gedrag, Gevolgen.
Het ASE-model staat voor Attitude, Sociale invloed en Eigen effectiviteit. Attitude houdt in de houding
waarmee de zorgvrager tegen de situatie aankijkt.
Sociale invloed betekent dat je omgeving invloed heeft op wat je denkt en voelt waardoor je je gedrag
aanpast.
Eigen effectiviteit heeft betrekking tot het inschatten van wat je zelf allemaal kan. Wanneer de zorgvrager
een negatieve attitude heeft tegenover de situatie zal hij zijn eigen kunnen erg laag inschatten omdat de
situatie negatieve gevoelens naar boven roept.
De ABCDE-methode helpt bij het betrokken zijn en actief voeren van gesprekken. Hierbij staat de A voor
afstemmen en aansluiten, De B staat voor bezorgdheid tonen, De C staat voor confronteren, De D staat voor
doel heroverwegen en de E staat voor evalueren.
Doel heroverwegen houdt in dat zorgvragers vaak een niet realistisch doel hebben opgesteld die niet
haalbaar is of die heel negatief is, terwijl dat niet nodig is.
Motiverende gespreksvoering houdt in dat er systematisch aandacht wordt besteed aan de motivatie om
bepaald gedrag te veranderen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat een zorgvrager wil stoppen me roken maar niet
weet hoe.
, Wat is het effect van shared decision making?
Het samen beslissen helpt de zorgvrager een weloverwogen keuze te laten maken, doordat de zorgvrager
meer bewust is van zijn opties en de daarbij behorende voor- en nadelen. Bovendien wordt de zorgvrager
beter betrokken in het proces van zijn eigen zorg.
Ook zorgt de SDM-methode ervoor dat er een mindere werkdruk is voor de zorgverlener, want een afspraak
loopt veel gemakkelijker doordat het gestructureerd is. Daarnaast zorgt het voor een goed gevoel bij de
zorgverlener, omdat diegene zeker weet dat ze samen met de zorgvrager het best passende besluit voor zijn
of haar situatie hebben genomen.
Hoe is shared decision making ontstaan?
SDM is ontstaan doordat de artsen steeds minder naar zorgvragers keken als ziekte maar als mens die ook
voorkeuren, wensen en verwachtingen heeft. SMD is eigenlijk een toepassing van Evidence Based Practice
in een gespreksvorm. (VIAPERSPECTIEF, 2015)
Shared decision making en het verband met persoonsgerichte zorg
Deze methode is ook samenhangend met persoonsgerichte zorg. Dit komt omdat bij een SDM-gesprek je
echt goed naar een zorgvrager moet luisteren. Wat wil zeggen dat je moet luisteren naar wat de zorgvrager
allemaal vertelt, wat zijn wensen, voorkeuren en waarden en normen zijn. Door dit gesprek wordt de zorg
daardoor automatisch persoonsgericht, omdat het zo voldoet aan alle wensen, behoeftes en waarden en
normen van de zorgvrager.
Ondersteunen van zelfmanagement en shared decision making
Sanne van de Weijdeven
475712 Fontys HBO VT
Docent: Mevrouw van de Steeg
Eindhoven, 20 november 2021
,Theoretisch kader
Wat is shared decision making?
Dit is een manier van gesprekvoering waarbij de zorgvrager samen met de zorgverlener besluit welke zorg
het beste bij de zorgvrager past. Hierbij bespreek je de situatie, mogelijkheden en voorkeuren. Op basis van
deze informatie maak je vervolgens samen met de zorgvrager een gezamenlijk besluit over de zorg die
verleend gaat worden.
Shared decision making (SDM) wordt toegepast wanneer er keuzes gemaakt moeten worden over
behandelingen, diagnostiek, begeleidingen en nazorg (VGZ, SD). (VGZ)
Een SDM-gesprek bestaat uit een aantal fases;
1. Ontmoeting
2. Inleiding
3. Bespreking situatie (Aan de hand van het ASE-model)
4. Bespreking mogelijkheden
5. Bespreking voor- en nadelen
6. Bespreking voorkeuren
7. Gezamenlijke besluitvorming
8. Terugkijken op gesprek/evalueren
9. Afscheid
Deze fases zorgen ervoor dat er aan het eind van een gesprek een weloverwogen besluit kan worden
gemaakt, waarbij er aan alle aspecten zijn gedacht.
Voor dit gesprek zijn er een aantal vaardigheden die je moet bezitten, zoals het gebruik van de 5 G-schema,
het ASE-model en het ABCDE-model. Ook moet je actief luisteren, samenvatten, doorvragen, open vragen
stellen, parafraseren, hardop denken en zoveel mogelijk aansluiten bij de zorgvrager.
Daarnaast wordt ook een model gebruikt die motiverend gespreksvoering heet.
Het 5 G-Schema helpt bij het verdiepen en begrijpen van bepaalde handeling en gedrag van de zorgvrager in
een bepaalde situatie. Hierbij ga je kijken naar de 5 G’s van die situatie; Gebeurtenis, Gedachtes, Gevoelens,
Gedrag, Gevolgen.
Het ASE-model staat voor Attitude, Sociale invloed en Eigen effectiviteit. Attitude houdt in de houding
waarmee de zorgvrager tegen de situatie aankijkt.
Sociale invloed betekent dat je omgeving invloed heeft op wat je denkt en voelt waardoor je je gedrag
aanpast.
Eigen effectiviteit heeft betrekking tot het inschatten van wat je zelf allemaal kan. Wanneer de zorgvrager
een negatieve attitude heeft tegenover de situatie zal hij zijn eigen kunnen erg laag inschatten omdat de
situatie negatieve gevoelens naar boven roept.
De ABCDE-methode helpt bij het betrokken zijn en actief voeren van gesprekken. Hierbij staat de A voor
afstemmen en aansluiten, De B staat voor bezorgdheid tonen, De C staat voor confronteren, De D staat voor
doel heroverwegen en de E staat voor evalueren.
Doel heroverwegen houdt in dat zorgvragers vaak een niet realistisch doel hebben opgesteld die niet
haalbaar is of die heel negatief is, terwijl dat niet nodig is.
Motiverende gespreksvoering houdt in dat er systematisch aandacht wordt besteed aan de motivatie om
bepaald gedrag te veranderen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat een zorgvrager wil stoppen me roken maar niet
weet hoe.
, Wat is het effect van shared decision making?
Het samen beslissen helpt de zorgvrager een weloverwogen keuze te laten maken, doordat de zorgvrager
meer bewust is van zijn opties en de daarbij behorende voor- en nadelen. Bovendien wordt de zorgvrager
beter betrokken in het proces van zijn eigen zorg.
Ook zorgt de SDM-methode ervoor dat er een mindere werkdruk is voor de zorgverlener, want een afspraak
loopt veel gemakkelijker doordat het gestructureerd is. Daarnaast zorgt het voor een goed gevoel bij de
zorgverlener, omdat diegene zeker weet dat ze samen met de zorgvrager het best passende besluit voor zijn
of haar situatie hebben genomen.
Hoe is shared decision making ontstaan?
SDM is ontstaan doordat de artsen steeds minder naar zorgvragers keken als ziekte maar als mens die ook
voorkeuren, wensen en verwachtingen heeft. SMD is eigenlijk een toepassing van Evidence Based Practice
in een gespreksvorm. (VIAPERSPECTIEF, 2015)
Shared decision making en het verband met persoonsgerichte zorg
Deze methode is ook samenhangend met persoonsgerichte zorg. Dit komt omdat bij een SDM-gesprek je
echt goed naar een zorgvrager moet luisteren. Wat wil zeggen dat je moet luisteren naar wat de zorgvrager
allemaal vertelt, wat zijn wensen, voorkeuren en waarden en normen zijn. Door dit gesprek wordt de zorg
daardoor automatisch persoonsgericht, omdat het zo voldoet aan alle wensen, behoeftes en waarden en
normen van de zorgvrager.
