Samenvatting bestuursprocesrecht – week 1
Stelsel rechtsbescherming en bevoegdheid van de bestuursrechter
1. Modellen van de structuur van het proces
2. Bestuursrechters
3. Bijlage 1: Regeling rechtstreeks beroep
4. Bijlage 2: Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak
5. Absolute versus relatieve competentie
6. Stappenplan: bevoegdheid bestuursrechter
7. Rechtsmiddelenvoorlichting
8. Voorbeelden
Modellen van de structuur van het proces
Tentamen: teken altijd voor jezelf uit wat het besluit in primo is, het besluit op bezwaar, de uitspraak
etc.
Model 1 (bip – bezwaar – bob)
Aanvraag Besluit in primo (bip)
LET OP Er hoeft niet per se een aanvraag te
zijn. Het bestuursorgaan kan ook ambtshalve
een beslissing nemen.
Bezwaar Besluit op bezwaar (bob)
Beroep Uitspraak rechtbank
Hoger beroep Uitspraak Hof
Cassatieberoep Uitspraak in cassatie
Model 2 (openbare voorbereidingsprocedure afd. 3.4 Awb)
Aanvraag Ontwerp besluit
Alle belanghebbende van dat besluiten Besluit
hebben de mogelijkheid hun zienswijze naar
voren te brengen
Beroep Uitspraak bestuursrechter
Uit art. 7:1 lid 1 onder d Awb volgt dat
bezwaar niet nodig is als het gaat om een
besluit middels de openbare
voorbereidingsprocedure.
Hoger beroep Uitspraak Hof
Bestuursrechters
Rechtbank sectie Publiekrecht, Bestuursrecht
, Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS)
Centrale Raad van Beroep (CRvB)
College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb)
Gerechtshoven en de Hoge Raad (LET OP: alleen ingeval van belastinggeschillen)
Bijlage 1: Regeling rechtstreeks beroep
Deze bijlage is relevant als we gaan bepalen of er eerst bezwaar moet worden ingediend, voordat
een belanghebbende in beroep kan gaan.
Dit hoort bij stap 2 van het stappenplan.
Uitgangspunt: er dient eerst bezwaar te worden ingediend.
Uitzonderingen: wanneer een belanghebbende direct in beroep mag gaan bij de rechter lees
je in art. 7:1 lid 1 sub a – sub g Awb.
De bijlage rechtstreeks beroep heeft te maken met de uitzondering uit sub g!
Bijlage 2: Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak
De bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak bestaat uit verschillende hoofdstukken. Ieder
hoofdstuk is relevant voor een bepaald onderdeel van het stappenplan.
Hoofdstuk 1
In dit hoofdstuk lees je besluiten waartegen géén beroep kan worden ingesteld bij de rechter. Dan
loop je al stuk bij stap 1 uit het stappenplan.
Dit hoort bij stap 1 van het stappenplan
Hoofdstuk 2
In dit hoofdstuk staan besluiten opgesomd waarvan het beroep in eerste aanleg bij een bijzondere
bestuursrechter moet geschieden.
Dit hoofdstuk hoort bij de absolute competentie: welke instantie is bevoegd?
Dit hoort bij stap 3 van het stappenplan.
Hoofdstuk 3
In dit hoofdstuk staan besluiten opgesomd waarvan het beroep in eerste aanleg bij een andere
rechtbank moet.
Dit hoofdstuk hoort bij de relatieve competentie: welke district is bevoegd?
Dit hoort bij stap 3a van het stappenplan.
Hoofdstuk 4
In dit hoofdstuk lees je besluite waarvan hoger beroep bij een andere bestuursrechter moet worden
ingesteld, dan de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Dit hoort bij stap 5 van het stappenplan.
Absolute versus relatieve competentie
Competentie = bevoegdheid
a) Absolute competentie
Welke instantie is bevoegd?
,b) Relatieve competentie
Welke persoon/district is bevoegd?
Stappenplan: bevoegdheid bestuursrechter
Stap 1) Is beroep mogelijk?
Uitgangspunt: een belanghebbende kán tegen een besluit een beroep instellen bij de
bestuursrechter (art. 8:1 Awb).
Uitzonderingen:
• Feitelijke handelingen
• (Goedkeuring van) rechtshandelingen naar burgerlijk recht
• Art. 8:3 Awb
• Art. 8:4 Awb
• Art. 8:5 Awb
Kijk in Hoofdstuk 1 artikel 1 Geen beroep Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak
(bijlage 2).
Stap 2) Dient er eerst bezwaar te worden gemaakt?
Uitgangspunt: ja, er dient eerst bezwaar te worden gemaakt (art. 7:1 lid 1 aanhef Awb).
Uitzonderingen:
• Sub a – sub f
• Sub g
Kijk in de Regeling rechtstreeks beroep (bijlage 1).
Stap 3) Wie is de bevoegde rechter bij het beroep in eerste aanleg?
Het gaat om de absolute competentie.
Uitgangspunt: de rechtbank (art. 8:6 lid 1 Awb)
Uitzonderingen
Tenzij er een andere bestuursrechter bevoegd is ingevolge:
Hoofdstuk 2 Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak (bijlage 2)
• Art. 2 = Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
• Art. 3 = Centrale Raad van Beroep
• Art. 4 = College van Beroep voor het bedrijfsleven
• Art. 5 = gerechtshof
Het toepasselijk wettelijk voorschrift uit de casus zelf.
Stap 3a) Wat is de relatieve competentie, indien de rechtbank bevoegd is?
Het gaat om de relatieve competentie
LET OP Deze stap hoef je slechts te doorlopen als je bij stap 3 bent uitgekomen op de rechtbank.
De regels volgen uit art. 8:7 Awb:
• Lid 1: als het gaat om een besluit van een bestuursorgaan van een provincie, gemeente of
waterschap, dan is de rechtbank binnen het rechtsgebied waarvan het bestuursorgaan zijn
zetel heeft, bevoegd.
• Lid 2: als het gaat om een besluit van een ander bestuursorgaan, dan is de rechtbank binnen
het rechtsgebied waarvan de indiener van het beroepsschrift zijn woonplaats – in Nederland
– heeft, bevoegd.
, • Lid 3: als het gaat om een besluit als bedoeld in Hoofdstuk 3 Bevoegdheidsregeling
bestuursrechtspraak (bijlage 2), dan is de door dát hoofdstuk aangewezen rechtbank
bevoegd:
o Art. 6 = rechtbank Den Haag
o Art. 7 = rechtbank Rotterdam
o Art. 8 = overige
LET OP Als er meerdere beroepsschriften bij meerdere rechtbanken zijn ingediend, is de rechtbank
die het eerste de beroepsschriften heeft ontvangen degene die alles behandeld (art. 8:8 Awb).
Stap 4) kan er hoger beroep worden ingesteld na de uitspraak in eerste aanleg?
Uitgangspunt: ja, in hoger beroep gaan is in beginsel mogelijk (art. 8:104 Awb)
Uitzonderingen:
• Art. 8:104 lid 2 en lid 4 Awb
• Het toepasselijk wettelijk voorschrift uit de casus zelf
Stap 5) Welke hogere beroepsrechter is bevoegd?
Uitgangspunt: de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is bevoegd (art. 8:105 lid 1
Awb jo 47 RvS).
Uitzonderingen:
Tenzij er een andere bestuursrechter bevoegd is ingevolge:
Hoofdstuk 4 Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak (bijlage 2)
• Art. 9 = Centrale Raad van Beroep met schorsende werking
• Art. 10 = Centrale Raad van Beroep zonder schorsende werking
• Art. 11 = College van Beroep voor het bedrijfsleven
• Art. 12 = gerechtshof
Rechtsmiddelenvoorlichting
Het bestuursorgaan/de rechter dient aan te geven welke rechtsmiddelen iemand ter beschikking
heeft. Dit volgt uit:
Art. 3:45 Awb voor bezwaar
Art. 6:23 Awb voor beroep
Art. 8:77 lid 1 sub f Awb voor hoger beroep
Uit art. 6:15 Awb volgt de doorzendplicht = als een bezwaar- of beroepsschrift bij een
bestuursorgaan/de bestuursrechter wordt ingediend die onbevoegd is, wordt dit zo spoedig mogelijk
doorgezonden naar het wél bevoegde bestuursorgaan/bestuursrechter.
Oók hebben de burgerlijke rechter en de bestuursrechter een verwijsplicht naar elkaar (art. 70 Rv en
8:71 Awb).
Voorbeelden
I. De verlening van een omgevingsvergunning door het College van B&W van de gemeente
Amsterdam aan Jan Zwerk, wonende te Heerlen op grond van art. 2.1 lid 1 sub a Wabo voor de bouw
van een woning.
Antwoord:
Er is sprake van een besluit (een persoonsgerichte beschikking), namelijk het verlenen van
een vergunning aan Jan Zwerk. Jan kan als belanghebbende een beroep instellen tegen dit
Stelsel rechtsbescherming en bevoegdheid van de bestuursrechter
1. Modellen van de structuur van het proces
2. Bestuursrechters
3. Bijlage 1: Regeling rechtstreeks beroep
4. Bijlage 2: Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak
5. Absolute versus relatieve competentie
6. Stappenplan: bevoegdheid bestuursrechter
7. Rechtsmiddelenvoorlichting
8. Voorbeelden
Modellen van de structuur van het proces
Tentamen: teken altijd voor jezelf uit wat het besluit in primo is, het besluit op bezwaar, de uitspraak
etc.
Model 1 (bip – bezwaar – bob)
Aanvraag Besluit in primo (bip)
LET OP Er hoeft niet per se een aanvraag te
zijn. Het bestuursorgaan kan ook ambtshalve
een beslissing nemen.
Bezwaar Besluit op bezwaar (bob)
Beroep Uitspraak rechtbank
Hoger beroep Uitspraak Hof
Cassatieberoep Uitspraak in cassatie
Model 2 (openbare voorbereidingsprocedure afd. 3.4 Awb)
Aanvraag Ontwerp besluit
Alle belanghebbende van dat besluiten Besluit
hebben de mogelijkheid hun zienswijze naar
voren te brengen
Beroep Uitspraak bestuursrechter
Uit art. 7:1 lid 1 onder d Awb volgt dat
bezwaar niet nodig is als het gaat om een
besluit middels de openbare
voorbereidingsprocedure.
Hoger beroep Uitspraak Hof
Bestuursrechters
Rechtbank sectie Publiekrecht, Bestuursrecht
, Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS)
Centrale Raad van Beroep (CRvB)
College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb)
Gerechtshoven en de Hoge Raad (LET OP: alleen ingeval van belastinggeschillen)
Bijlage 1: Regeling rechtstreeks beroep
Deze bijlage is relevant als we gaan bepalen of er eerst bezwaar moet worden ingediend, voordat
een belanghebbende in beroep kan gaan.
Dit hoort bij stap 2 van het stappenplan.
Uitgangspunt: er dient eerst bezwaar te worden ingediend.
Uitzonderingen: wanneer een belanghebbende direct in beroep mag gaan bij de rechter lees
je in art. 7:1 lid 1 sub a – sub g Awb.
De bijlage rechtstreeks beroep heeft te maken met de uitzondering uit sub g!
Bijlage 2: Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak
De bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak bestaat uit verschillende hoofdstukken. Ieder
hoofdstuk is relevant voor een bepaald onderdeel van het stappenplan.
Hoofdstuk 1
In dit hoofdstuk lees je besluiten waartegen géén beroep kan worden ingesteld bij de rechter. Dan
loop je al stuk bij stap 1 uit het stappenplan.
Dit hoort bij stap 1 van het stappenplan
Hoofdstuk 2
In dit hoofdstuk staan besluiten opgesomd waarvan het beroep in eerste aanleg bij een bijzondere
bestuursrechter moet geschieden.
Dit hoofdstuk hoort bij de absolute competentie: welke instantie is bevoegd?
Dit hoort bij stap 3 van het stappenplan.
Hoofdstuk 3
In dit hoofdstuk staan besluiten opgesomd waarvan het beroep in eerste aanleg bij een andere
rechtbank moet.
Dit hoofdstuk hoort bij de relatieve competentie: welke district is bevoegd?
Dit hoort bij stap 3a van het stappenplan.
Hoofdstuk 4
In dit hoofdstuk lees je besluite waarvan hoger beroep bij een andere bestuursrechter moet worden
ingesteld, dan de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Dit hoort bij stap 5 van het stappenplan.
Absolute versus relatieve competentie
Competentie = bevoegdheid
a) Absolute competentie
Welke instantie is bevoegd?
,b) Relatieve competentie
Welke persoon/district is bevoegd?
Stappenplan: bevoegdheid bestuursrechter
Stap 1) Is beroep mogelijk?
Uitgangspunt: een belanghebbende kán tegen een besluit een beroep instellen bij de
bestuursrechter (art. 8:1 Awb).
Uitzonderingen:
• Feitelijke handelingen
• (Goedkeuring van) rechtshandelingen naar burgerlijk recht
• Art. 8:3 Awb
• Art. 8:4 Awb
• Art. 8:5 Awb
Kijk in Hoofdstuk 1 artikel 1 Geen beroep Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak
(bijlage 2).
Stap 2) Dient er eerst bezwaar te worden gemaakt?
Uitgangspunt: ja, er dient eerst bezwaar te worden gemaakt (art. 7:1 lid 1 aanhef Awb).
Uitzonderingen:
• Sub a – sub f
• Sub g
Kijk in de Regeling rechtstreeks beroep (bijlage 1).
Stap 3) Wie is de bevoegde rechter bij het beroep in eerste aanleg?
Het gaat om de absolute competentie.
Uitgangspunt: de rechtbank (art. 8:6 lid 1 Awb)
Uitzonderingen
Tenzij er een andere bestuursrechter bevoegd is ingevolge:
Hoofdstuk 2 Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak (bijlage 2)
• Art. 2 = Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
• Art. 3 = Centrale Raad van Beroep
• Art. 4 = College van Beroep voor het bedrijfsleven
• Art. 5 = gerechtshof
Het toepasselijk wettelijk voorschrift uit de casus zelf.
Stap 3a) Wat is de relatieve competentie, indien de rechtbank bevoegd is?
Het gaat om de relatieve competentie
LET OP Deze stap hoef je slechts te doorlopen als je bij stap 3 bent uitgekomen op de rechtbank.
De regels volgen uit art. 8:7 Awb:
• Lid 1: als het gaat om een besluit van een bestuursorgaan van een provincie, gemeente of
waterschap, dan is de rechtbank binnen het rechtsgebied waarvan het bestuursorgaan zijn
zetel heeft, bevoegd.
• Lid 2: als het gaat om een besluit van een ander bestuursorgaan, dan is de rechtbank binnen
het rechtsgebied waarvan de indiener van het beroepsschrift zijn woonplaats – in Nederland
– heeft, bevoegd.
, • Lid 3: als het gaat om een besluit als bedoeld in Hoofdstuk 3 Bevoegdheidsregeling
bestuursrechtspraak (bijlage 2), dan is de door dát hoofdstuk aangewezen rechtbank
bevoegd:
o Art. 6 = rechtbank Den Haag
o Art. 7 = rechtbank Rotterdam
o Art. 8 = overige
LET OP Als er meerdere beroepsschriften bij meerdere rechtbanken zijn ingediend, is de rechtbank
die het eerste de beroepsschriften heeft ontvangen degene die alles behandeld (art. 8:8 Awb).
Stap 4) kan er hoger beroep worden ingesteld na de uitspraak in eerste aanleg?
Uitgangspunt: ja, in hoger beroep gaan is in beginsel mogelijk (art. 8:104 Awb)
Uitzonderingen:
• Art. 8:104 lid 2 en lid 4 Awb
• Het toepasselijk wettelijk voorschrift uit de casus zelf
Stap 5) Welke hogere beroepsrechter is bevoegd?
Uitgangspunt: de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is bevoegd (art. 8:105 lid 1
Awb jo 47 RvS).
Uitzonderingen:
Tenzij er een andere bestuursrechter bevoegd is ingevolge:
Hoofdstuk 4 Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak (bijlage 2)
• Art. 9 = Centrale Raad van Beroep met schorsende werking
• Art. 10 = Centrale Raad van Beroep zonder schorsende werking
• Art. 11 = College van Beroep voor het bedrijfsleven
• Art. 12 = gerechtshof
Rechtsmiddelenvoorlichting
Het bestuursorgaan/de rechter dient aan te geven welke rechtsmiddelen iemand ter beschikking
heeft. Dit volgt uit:
Art. 3:45 Awb voor bezwaar
Art. 6:23 Awb voor beroep
Art. 8:77 lid 1 sub f Awb voor hoger beroep
Uit art. 6:15 Awb volgt de doorzendplicht = als een bezwaar- of beroepsschrift bij een
bestuursorgaan/de bestuursrechter wordt ingediend die onbevoegd is, wordt dit zo spoedig mogelijk
doorgezonden naar het wél bevoegde bestuursorgaan/bestuursrechter.
Oók hebben de burgerlijke rechter en de bestuursrechter een verwijsplicht naar elkaar (art. 70 Rv en
8:71 Awb).
Voorbeelden
I. De verlening van een omgevingsvergunning door het College van B&W van de gemeente
Amsterdam aan Jan Zwerk, wonende te Heerlen op grond van art. 2.1 lid 1 sub a Wabo voor de bouw
van een woning.
Antwoord:
Er is sprake van een besluit (een persoonsgerichte beschikking), namelijk het verlenen van
een vergunning aan Jan Zwerk. Jan kan als belanghebbende een beroep instellen tegen dit
