Biologie H4
Kleine organismen hebben transport door diffusie op kleine afstand, grote planten en dieren hebben
voor transport een vatenstelsel, dat bestaat uit netwerk van buisjes. Bij dieren in 2 richtingen.
Het vatenstelsel van planten bestaat uit hout en bast vaten, De houtvaten vervoeren water en
mineralen van de wortels via de stengels naar de bladeren anorganische sapstroom (opwaarts).
De bastvaten vervoeren water en assimilatie producten vanuit de bladeren naar alle delen van de
plant organische sapstroom.
Planten nemen via de wortels water en mineralen op, door wortel uiteinden, waar de wortelharen
zitten, deze vergoten het worteloppervlak.
De hout en bastvaten liggen in de centrale cilinder, buitenste laag hiervan heet de endodermis, deze
zorgt voor selectieve opname van mineralen.
Water met opgeloste mineralen wordt via de wortelharen opgenomen uit de bodem en diffundeert
via de schors naar de endodermis, door de celwanden laat water en mineralen door alleen bandje
caspary niet. Deze ligt zijkant, onderkant en bovenkant van celwand. Enige kans om erdoor heen te
komen is door endodermiscellen.
Het celmembraan van deze cellen transporteert mineralen van schors naar centrale cilinder, hierdoor
ontstaat de worteldruk, het water met de opgeloste mineralen stijgt dan in de houtvaten, de caspary
zorgt ervoor dat het water niet terug stroomt in de schors.
Water met opgeloste mineralen gaat van de houtvaten in de centrale cilinder en stengel naar nerven
van bladeren. Houtvaten liggen door het hele blad.
Capillaire werking: stijgt een vloeistof in een smal buisje, is mogelijk doordat de bloedvaten nauw
zijn.
Watermoleculen trekken elkaar aan met cohesiekrachten, een ‘plakken’ aan celwanden door
adhesiekrachten, deze samen zijn groter dan Fz waardoor het water omhoog gaat.
Water verdampt vanuit de lucht holte en cel tussenruimte naar buiten via de luchtmondjes, dit wordt
weer aangevuld door de houtvaten in het blad, stengels en wortels. Door de verdamping ontstaat er
een onderdruk en word het water door e houtvaten om hoog gezogen.
Planten kunnen hun waterbehoefte regelen door de huidmondjes te sluiten of openen. Worteldruk
kan maar enkele meters omhoog dus daarna wordt het vooral gedaan door verdamping.
Bastvaten transporteren organische producten van fotosynthese door de hele plant, sap in de
bastvaten is voornamelijk suiker maar ook mineralen, aminozuren en hormonen. Heet gaat de
richting op die suikers nodig hebben of opslaan(bladeren en stengels). Suikers gemaakt door
Kleine organismen hebben transport door diffusie op kleine afstand, grote planten en dieren hebben
voor transport een vatenstelsel, dat bestaat uit netwerk van buisjes. Bij dieren in 2 richtingen.
Het vatenstelsel van planten bestaat uit hout en bast vaten, De houtvaten vervoeren water en
mineralen van de wortels via de stengels naar de bladeren anorganische sapstroom (opwaarts).
De bastvaten vervoeren water en assimilatie producten vanuit de bladeren naar alle delen van de
plant organische sapstroom.
Planten nemen via de wortels water en mineralen op, door wortel uiteinden, waar de wortelharen
zitten, deze vergoten het worteloppervlak.
De hout en bastvaten liggen in de centrale cilinder, buitenste laag hiervan heet de endodermis, deze
zorgt voor selectieve opname van mineralen.
Water met opgeloste mineralen wordt via de wortelharen opgenomen uit de bodem en diffundeert
via de schors naar de endodermis, door de celwanden laat water en mineralen door alleen bandje
caspary niet. Deze ligt zijkant, onderkant en bovenkant van celwand. Enige kans om erdoor heen te
komen is door endodermiscellen.
Het celmembraan van deze cellen transporteert mineralen van schors naar centrale cilinder, hierdoor
ontstaat de worteldruk, het water met de opgeloste mineralen stijgt dan in de houtvaten, de caspary
zorgt ervoor dat het water niet terug stroomt in de schors.
Water met opgeloste mineralen gaat van de houtvaten in de centrale cilinder en stengel naar nerven
van bladeren. Houtvaten liggen door het hele blad.
Capillaire werking: stijgt een vloeistof in een smal buisje, is mogelijk doordat de bloedvaten nauw
zijn.
Watermoleculen trekken elkaar aan met cohesiekrachten, een ‘plakken’ aan celwanden door
adhesiekrachten, deze samen zijn groter dan Fz waardoor het water omhoog gaat.
Water verdampt vanuit de lucht holte en cel tussenruimte naar buiten via de luchtmondjes, dit wordt
weer aangevuld door de houtvaten in het blad, stengels en wortels. Door de verdamping ontstaat er
een onderdruk en word het water door e houtvaten om hoog gezogen.
Planten kunnen hun waterbehoefte regelen door de huidmondjes te sluiten of openen. Worteldruk
kan maar enkele meters omhoog dus daarna wordt het vooral gedaan door verdamping.
Bastvaten transporteren organische producten van fotosynthese door de hele plant, sap in de
bastvaten is voornamelijk suiker maar ook mineralen, aminozuren en hormonen. Heet gaat de
richting op die suikers nodig hebben of opslaan(bladeren en stengels). Suikers gemaakt door
