Geriatrie
HOORCOLLEGE 1 KUNI : HERSENLETSEL: INLEIDING
Kan worden onderverdeeld in 2 grote groepen
(NIET-) AANGEBOREN HERSENLETSEL (NAH)
AANGEBOREN HERSENLETSEL
Ontstaan:
• tijdens ontwikkeling van de foetus
• tijdens de geboorte
• binnen de 6 maanden na de geboorte
o bv: cerebrale parese
oorzaak:
• genetische afwijkingen
• zuurstoftekort (asfyxie)
NIET- AANGEBOREN HERSENLETSEL = CVA
Ontstaan:
• ten minste 6 maanden na de geboorte
oorzaak:
• niet traumatisch → NAH
o CVA, tumor, waterhoofd (hydrocefalie)
• traumatisch
o ontstaat door een slag, stoot of schok tegen het hoofd
o verstoort de normale werking van de hersenen
o niet elk trauma veroorzaakt een hersenletsel
▪ variëren van mild (hersenschudding) – ernstig
o verkeersongeval
• progressieve neurologische aandoening
o parkinson, ziekte van huntington,…
1
,2.1 CEREBROVASCULAIR ACCIDENT (CVA)
DEFINITIE CVA
= Er ontstaat een probleem (accident) in de hersenen (cerebro) ten gevolgen van een
onderbreking in de bloedsomloop (vasculair).
Cerebro = hersenen
Vasculair= bloedvaten
Accident
definitie WHO:
“Snel evoluerende klinische tekenen van focale (= zeer gelokaliseerd) (of globale=
meerdere hersengebieden ) verstoringen van hersenfunctie met neurologische
uitvalsverschijnselen die 24 uur of langer duren of de dood tot gevolg hebben en geen
andere oorzaak hebben dan een stoornis in de hersencirculatie.”
= DUS er is een stoornis van de bloedvaten in de hersenen.
VORMEN CVA
Beide zorgen voor een zuurstoftekort waardoor de hersencellen zullen afsterven.
Ischemisch (infarct)
80% (grootste groep)
blokkade van de bloedvaten
• trobosis cerebri = vernauwing
• embolia cerebri = afgeschoten klonter, kan een luchtbel zijn
➔ Er kan geen zuurstofrijk bloed worden getransporteerd tot aan de hersengebieden
waardoor er hersenvellen zullen afsterven.
Hemorragisch (bloeding)
20%
ruptuur bloedvat
•Interacerebraal = in de hersenen
•subarachnoïdaal = in het subarachnoïdale ruimte
o tussen de pia mater (= zacht hersenvlies) of arachnoïdea (= spinnenwebvlies)
➔ Er kan geen zuurstofrijk bloed worden getransporteerd tot aan de hersengebieden
waardoor er hersenvellen zullen afsterven.
➔ Afhankelijk van het soort beroerte, plaats en de omvang, zal de patiënt neurologische
uitvalsverschijnselen vertonen.
2
,2.2 RISICOFACTOREN CVA
Hypertensie (= hoge bloeddruk)
• 1 gemeenschappelijke risicofactor (ischemische, hemorragisch)
• kan een vernauwing van de bloedvaten veroorzaken (ischemisch)
• beschadiging van de bloedvatwand (hemorragisch)
Ischemisch CVA Hemorragisch CVA
Artherosclerose Anticoagulantia = bloedverdunners
Roken Stollingsstoornis
Diabetes Bloedvatanomalie zoals een aneurysma
Hyperlipidemie Vasculitis = ontsteking in de bloedvaten
Familiale belastingen met hart- en bloeding in een aanwezige hersentumor
vaatzieken
Overgewicht Cocaïnegebruik
Sedentaire levensstijl Cerebrale amyloïd angiopathie
Cardiale oorzaken Venzeuze sinustrombose
/ Roken
/ Diabetes
2.3 SOORTEN BEROERTES
Binnen de ischemische en hemorragische heb je nog 4 types van CVA beschreven:
COMPLETED STROKE
Kenmerken:
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
o geen zuurstofrijk meer in hersengebieden
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• 24 uur aanwezig of langer aanwezig
o komt overeen met de definitie van WHO
• niet meer progressief na 1 uur
o niet meer erger worden dan de schade aanwezig is
3
, TRANSIENT ISCHEMIC ATTACK (TIA)
Kenmerken:
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
o geen zuurstofrijk bloed in hersengebieden
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• verdwijnen binnen 24 uur
o behoort niet tot term beroerte (WHO def), maar wordt beschouwd als een
dreigend herseninfarct
• gemiddelde duur: 2- 20 minuten
• kunnen een voorboden zijn van een groter infarct dat er aan komt
o Eerste weken een verhoogd risico
• Neurologische diagnostiek/behandeling (gericht op preventie) zijn cruciaal
• De klonter heeft zich opgelost waardoor niet neurologische uitvalsverschijnselen
weggaan.
REVERSIBLE ISCHEMIC NEUROLOGICAL DEFICIT (RIND)
Kenmerken:
• zelfde ontstaan als een completed stroke
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• langer dan 24 uur aanwezig
• verdwijnen na een paar weken
o cliënt keert meestal terug naar het premorbide niveau van functioneren en
geen tot beperkt restletsels overhoudt
• ischemisch van aard, maar in tegenstellig tot een completed stroke dus omkeerbaar
(reversible)
STROKE IN EVOLUTION
Kenmerken:
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• progressieve toename
o neurologische uitvalsverschijnselen kunnen verergeren over enkele uren tot
zelfs dagen
4
HOORCOLLEGE 1 KUNI : HERSENLETSEL: INLEIDING
Kan worden onderverdeeld in 2 grote groepen
(NIET-) AANGEBOREN HERSENLETSEL (NAH)
AANGEBOREN HERSENLETSEL
Ontstaan:
• tijdens ontwikkeling van de foetus
• tijdens de geboorte
• binnen de 6 maanden na de geboorte
o bv: cerebrale parese
oorzaak:
• genetische afwijkingen
• zuurstoftekort (asfyxie)
NIET- AANGEBOREN HERSENLETSEL = CVA
Ontstaan:
• ten minste 6 maanden na de geboorte
oorzaak:
• niet traumatisch → NAH
o CVA, tumor, waterhoofd (hydrocefalie)
• traumatisch
o ontstaat door een slag, stoot of schok tegen het hoofd
o verstoort de normale werking van de hersenen
o niet elk trauma veroorzaakt een hersenletsel
▪ variëren van mild (hersenschudding) – ernstig
o verkeersongeval
• progressieve neurologische aandoening
o parkinson, ziekte van huntington,…
1
,2.1 CEREBROVASCULAIR ACCIDENT (CVA)
DEFINITIE CVA
= Er ontstaat een probleem (accident) in de hersenen (cerebro) ten gevolgen van een
onderbreking in de bloedsomloop (vasculair).
Cerebro = hersenen
Vasculair= bloedvaten
Accident
definitie WHO:
“Snel evoluerende klinische tekenen van focale (= zeer gelokaliseerd) (of globale=
meerdere hersengebieden ) verstoringen van hersenfunctie met neurologische
uitvalsverschijnselen die 24 uur of langer duren of de dood tot gevolg hebben en geen
andere oorzaak hebben dan een stoornis in de hersencirculatie.”
= DUS er is een stoornis van de bloedvaten in de hersenen.
VORMEN CVA
Beide zorgen voor een zuurstoftekort waardoor de hersencellen zullen afsterven.
Ischemisch (infarct)
80% (grootste groep)
blokkade van de bloedvaten
• trobosis cerebri = vernauwing
• embolia cerebri = afgeschoten klonter, kan een luchtbel zijn
➔ Er kan geen zuurstofrijk bloed worden getransporteerd tot aan de hersengebieden
waardoor er hersenvellen zullen afsterven.
Hemorragisch (bloeding)
20%
ruptuur bloedvat
•Interacerebraal = in de hersenen
•subarachnoïdaal = in het subarachnoïdale ruimte
o tussen de pia mater (= zacht hersenvlies) of arachnoïdea (= spinnenwebvlies)
➔ Er kan geen zuurstofrijk bloed worden getransporteerd tot aan de hersengebieden
waardoor er hersenvellen zullen afsterven.
➔ Afhankelijk van het soort beroerte, plaats en de omvang, zal de patiënt neurologische
uitvalsverschijnselen vertonen.
2
,2.2 RISICOFACTOREN CVA
Hypertensie (= hoge bloeddruk)
• 1 gemeenschappelijke risicofactor (ischemische, hemorragisch)
• kan een vernauwing van de bloedvaten veroorzaken (ischemisch)
• beschadiging van de bloedvatwand (hemorragisch)
Ischemisch CVA Hemorragisch CVA
Artherosclerose Anticoagulantia = bloedverdunners
Roken Stollingsstoornis
Diabetes Bloedvatanomalie zoals een aneurysma
Hyperlipidemie Vasculitis = ontsteking in de bloedvaten
Familiale belastingen met hart- en bloeding in een aanwezige hersentumor
vaatzieken
Overgewicht Cocaïnegebruik
Sedentaire levensstijl Cerebrale amyloïd angiopathie
Cardiale oorzaken Venzeuze sinustrombose
/ Roken
/ Diabetes
2.3 SOORTEN BEROERTES
Binnen de ischemische en hemorragische heb je nog 4 types van CVA beschreven:
COMPLETED STROKE
Kenmerken:
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
o geen zuurstofrijk meer in hersengebieden
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• 24 uur aanwezig of langer aanwezig
o komt overeen met de definitie van WHO
• niet meer progressief na 1 uur
o niet meer erger worden dan de schade aanwezig is
3
, TRANSIENT ISCHEMIC ATTACK (TIA)
Kenmerken:
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
o geen zuurstofrijk bloed in hersengebieden
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• verdwijnen binnen 24 uur
o behoort niet tot term beroerte (WHO def), maar wordt beschouwd als een
dreigend herseninfarct
• gemiddelde duur: 2- 20 minuten
• kunnen een voorboden zijn van een groter infarct dat er aan komt
o Eerste weken een verhoogd risico
• Neurologische diagnostiek/behandeling (gericht op preventie) zijn cruciaal
• De klonter heeft zich opgelost waardoor niet neurologische uitvalsverschijnselen
weggaan.
REVERSIBLE ISCHEMIC NEUROLOGICAL DEFICIT (RIND)
Kenmerken:
• zelfde ontstaan als een completed stroke
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• langer dan 24 uur aanwezig
• verdwijnen na een paar weken
o cliënt keert meestal terug naar het premorbide niveau van functioneren en
geen tot beperkt restletsels overhoudt
• ischemisch van aard, maar in tegenstellig tot een completed stroke dus omkeerbaar
(reversible)
STROKE IN EVOLUTION
Kenmerken:
• verstoring bloedtoevoer hersencirculatie
• verstoring hersenfunctie
• neurologische uitvalsverschijnselen
• progressieve toename
o neurologische uitvalsverschijnselen kunnen verergeren over enkele uren tot
zelfs dagen
4
