Mediarecht en deontologie
Inhoud
Inleiding.....................................................................................................................................................................6
indeling van het recht............................................................................................................................................6
Europees recht....................................................................................................................................... 6
privaatrecht........................................................................................................................................... 6
Volkenrecht............................................................................................................................................ 6
Privaatrecht........................................................................................................................................... 6
Publiek recht.......................................................................................................................................... 7
Rechtsbronnen......................................................................................................................................................7
Decreten................................................................................................................................................ 8
Ordonnatie............................................................................................................................................. 8
Koninklijk besluit (KB)............................................................................................................................. 8
Ministrieel besluit (MS).......................................................................................................................... 8
Provenciaal regelement.......................................................................................................................... 8
Gemeentelijk regelement....................................................................................................................... 8
Algemene rechtsbeginselen..................................................................................................................................8
Situering van het mediarecht................................................................................................................................9
Gerechtelijke organisatie..........................................................................................................................................9
Internationaal rechtscollege.................................................................................................................................9
Europees gerecht van eerste aanleg........................................................................................................ 9
Europees hof van justitie........................................................................................................................ 9
Europees hof voor Rechten van de mens................................................................................................ 9
Internationaal gerechtshof..................................................................................................................... 9
Internationaal strafgerechtshof............................................................................................................ 10
Belgisch Gerechtelijke organisatie..........................................................................................................................10
Algemene beginselen..............................................................................................................................................10
De eenheid van de rechtsspraak.........................................................................................................................10
Rechtscolleges piramidaal opgebouwd:................................................................................................ 10
Dubbele aanleg....................................................................................................................................................10
De actoren...............................................................................................................................................................11
De particulieren..................................................................................................................................................11
Burgelijke procedure............................................................................................................................ 11
strafrechtelijke procedure.................................................................................................................... 11
Gerechtsdeurwaarder.........................................................................................................................................12
Advocaat..............................................................................................................................................................12
1
, Griffier.................................................................................................................................................................12
Openbaar minesterie..........................................................................................................................................12
Politie...................................................................................................................................................................13
Administratieve functie........................................................................................................................ 13
gerechtelijke functie............................................................................................................................. 13
structuur.............................................................................................................................................. 13
Operationele bevoegdheden................................................................................................................ 13
bijzondere politie- en inspectiediensten................................................................................................ 14
Zittend magistratuur...........................................................................................................................................14
Rechtbank en gerechtshoven..................................................................................................................................14
Inleiding...............................................................................................................................................................14
Bespreking van verschillende rechtbanken........................................................................................................15
vrederechter........................................................................................................................................ 15
politierechtbank................................................................................................................................... 15
Rechtbank van eerste aanleg................................................................................................................ 15
Arbeidsrechtbank................................................................................................................................. 16
Ondernemingsrechtbank...................................................................................................................... 16
Hof van beroep..................................................................................................................................... 16
Arbeidshof........................................................................................................................................... 16
Hof van assissen................................................................................................................................... 17
Hof van Cassatie................................................................................................................................... 17
Burgerrechtelijke procedure...................................................................................................................................17
Rechtsingang.......................................................................................................................................................17
Dagvaarding......................................................................................................................................... 17
Verzoeksschrift..................................................................................................................................... 17
proces verbaal van vrijwillige verschijning............................................................................................ 18
de inleidende zitting............................................................................................................................................18
Conlusies.............................................................................................................................................................18
instaat stelling.....................................................................................................................................................18
terechtzitting.......................................................................................................................................................18
Het vonnis............................................................................................................................................................18
Rechtsmiddelen...................................................................................................................................................19
Strafrechtelijke procedure......................................................................................................................................19
begin van strafprocedure....................................................................................................................................19
opsporingsonderzoek..........................................................................................................................................19
gerechtelijk onderzoek........................................................................................................................................20
onderzoeksgerechten..........................................................................................................................................20
2
, taak tijdens het gerechtelijk onderzoek................................................................................................ 20
taak aan het einde van het strafrechtelijk onderzoek............................................................................20
het strafproces....................................................................................................................................................21
begin.................................................................................................................................................... 21
verloop................................................................................................................................................. 21
einde van het strafproces..................................................................................................................... 22
beroepsmiddelen................................................................................................................................. 22
kort geding........................................................................................................................................... 22
bijzondere instellingen........................................................................................................................................22
het grondwettelijk hof.......................................................................................................................... 22
raad van state...................................................................................................................................... 23
Vrijheid van expressie en informatie......................................................................................................................23
Grondwettelijke bescherming.............................................................................................................................23
Algemene situering............................................................................................................................... 23
kenmerken........................................................................................................................................... 23
aanvullende waarborgen...................................................................................................................... 23
andere relevante bepalingen in de grondwet........................................................................................24
andere bepalingen inzake de bescherming van vrije meningsuiting.......................................................24
Andere aan de vrijheid van meningsuiting gerelateerde bepalingen......................................................24
bescherming door artikel 10 EVRM.....................................................................................................................24
Algemene situering............................................................................................................................... 24
Artikel 10 EVRM................................................................................................................................... 25
de draagwijdte van de grondwettelijke waarborgen..........................................................................................25
verbod van preventie maatregelen....................................................................................................... 25
mogelijkheid tot in beslagname van een boek of tijdschrift...................................................................25
vergunningstelsel voor audiovisuele mediadiensten.............................................................................25
Bevel tot staking................................................................................................................................... 26
de kortgeding rechtspraak: verspreidingsverbod of uitzendverbod.......................................................26
de bestraffing a posteriori in geval van bij wet strafbaar gesteld misbruik van de vrijheid van
meningsuiting....................................................................................................................................... 26
bevoegdheid van het Hof van Assisen inzake drukpersmisdrijven..........................................................26
de getrapte verantwoordelijkheid........................................................................................................ 27
vrijemeningsuiting aanzet tot discriminatie, haat of geweld .............................................................................27
antracismewet..................................................................................................................................... 27
Algemene antidiscriminatiewet............................................................................................................ 28
Genderwet........................................................................................................................................... 29
antinegationismewet............................................................................................................................ 29
3
, Vrijheid van meningsuiting zn goede zeden.......................................................................................................29
Strafbaarstelling van de openbare zedenschennis.................................................................................29
Wat is “schending van de goede zeden”?.............................................................................................. 29
Geen reclame voor prostitutie, ontucht en seksuele diensten...............................................................30
bescherming minderjarigen en jongeren...............................................................................................30
bescherming van slachtoffers van seksuele misdrijven tegen mediatisering..........................................30
Vrije meningsuiting en aansprakelijkheid...........................................................................................................30
strafrechtelijke aansprakelijkheid......................................................................................................... 30
burgerlijke aansprakelijkheid................................................................................................................ 31
recht van antwoord.............................................................................................................................................34
inleiding............................................................................................................................................... 34
het recht op antwoord in de gedrukte media (wet van 23 juni 1961).....................................................34
recht tot antwoord in de audiovisuele media........................................................................................35
recht van mededeling..........................................................................................................................................36
media en justitie..................................................................................................................................................36
openbaarheid van terechtzitting........................................................................................................... 36
mogelijke beperkingen inzake openbaarheid en gerechtsverslaggeving.................................................36
geheim van vooronderzoek.................................................................................................................. 37
de gerechtelijke voorlichting: basisprincipes en richtlijnen....................................................................37
Gerechtsverslaggeving en de civielrechtelijke verslaggeving van de journalist.......................................37
Media en overheid..............................................................................................................................................38
het mediadecreet....................................................................................................................................................38
inleiding...............................................................................................................................................................38
maken geen deel uit van de bevoegdheid van de gemeenschappen.................................................................38
definities..............................................................................................................................................................38
omroepactiviteit................................................................................................................................... 38
omroepdienst....................................................................................................................................... 38
drielagenmodel...................................................................................................................................................38
omroeporganisaties.............................................................................................................................. 39
dienstverleners.................................................................................................................................... 39
netwerkoperator.................................................................................................................................. 39
basisprincipe: een gereglementeerde markt......................................................................................................39
basisnormen voor alle omroepdiensten.............................................................................................................39
omroepactiviteiten............................................................................................................................... 39
omroepdiensten................................................................................................................................... 39
commerciële communicatie................................................................................................................................40
definities.............................................................................................................................................. 40
4
Inhoud
Inleiding.....................................................................................................................................................................6
indeling van het recht............................................................................................................................................6
Europees recht....................................................................................................................................... 6
privaatrecht........................................................................................................................................... 6
Volkenrecht............................................................................................................................................ 6
Privaatrecht........................................................................................................................................... 6
Publiek recht.......................................................................................................................................... 7
Rechtsbronnen......................................................................................................................................................7
Decreten................................................................................................................................................ 8
Ordonnatie............................................................................................................................................. 8
Koninklijk besluit (KB)............................................................................................................................. 8
Ministrieel besluit (MS).......................................................................................................................... 8
Provenciaal regelement.......................................................................................................................... 8
Gemeentelijk regelement....................................................................................................................... 8
Algemene rechtsbeginselen..................................................................................................................................8
Situering van het mediarecht................................................................................................................................9
Gerechtelijke organisatie..........................................................................................................................................9
Internationaal rechtscollege.................................................................................................................................9
Europees gerecht van eerste aanleg........................................................................................................ 9
Europees hof van justitie........................................................................................................................ 9
Europees hof voor Rechten van de mens................................................................................................ 9
Internationaal gerechtshof..................................................................................................................... 9
Internationaal strafgerechtshof............................................................................................................ 10
Belgisch Gerechtelijke organisatie..........................................................................................................................10
Algemene beginselen..............................................................................................................................................10
De eenheid van de rechtsspraak.........................................................................................................................10
Rechtscolleges piramidaal opgebouwd:................................................................................................ 10
Dubbele aanleg....................................................................................................................................................10
De actoren...............................................................................................................................................................11
De particulieren..................................................................................................................................................11
Burgelijke procedure............................................................................................................................ 11
strafrechtelijke procedure.................................................................................................................... 11
Gerechtsdeurwaarder.........................................................................................................................................12
Advocaat..............................................................................................................................................................12
1
, Griffier.................................................................................................................................................................12
Openbaar minesterie..........................................................................................................................................12
Politie...................................................................................................................................................................13
Administratieve functie........................................................................................................................ 13
gerechtelijke functie............................................................................................................................. 13
structuur.............................................................................................................................................. 13
Operationele bevoegdheden................................................................................................................ 13
bijzondere politie- en inspectiediensten................................................................................................ 14
Zittend magistratuur...........................................................................................................................................14
Rechtbank en gerechtshoven..................................................................................................................................14
Inleiding...............................................................................................................................................................14
Bespreking van verschillende rechtbanken........................................................................................................15
vrederechter........................................................................................................................................ 15
politierechtbank................................................................................................................................... 15
Rechtbank van eerste aanleg................................................................................................................ 15
Arbeidsrechtbank................................................................................................................................. 16
Ondernemingsrechtbank...................................................................................................................... 16
Hof van beroep..................................................................................................................................... 16
Arbeidshof........................................................................................................................................... 16
Hof van assissen................................................................................................................................... 17
Hof van Cassatie................................................................................................................................... 17
Burgerrechtelijke procedure...................................................................................................................................17
Rechtsingang.......................................................................................................................................................17
Dagvaarding......................................................................................................................................... 17
Verzoeksschrift..................................................................................................................................... 17
proces verbaal van vrijwillige verschijning............................................................................................ 18
de inleidende zitting............................................................................................................................................18
Conlusies.............................................................................................................................................................18
instaat stelling.....................................................................................................................................................18
terechtzitting.......................................................................................................................................................18
Het vonnis............................................................................................................................................................18
Rechtsmiddelen...................................................................................................................................................19
Strafrechtelijke procedure......................................................................................................................................19
begin van strafprocedure....................................................................................................................................19
opsporingsonderzoek..........................................................................................................................................19
gerechtelijk onderzoek........................................................................................................................................20
onderzoeksgerechten..........................................................................................................................................20
2
, taak tijdens het gerechtelijk onderzoek................................................................................................ 20
taak aan het einde van het strafrechtelijk onderzoek............................................................................20
het strafproces....................................................................................................................................................21
begin.................................................................................................................................................... 21
verloop................................................................................................................................................. 21
einde van het strafproces..................................................................................................................... 22
beroepsmiddelen................................................................................................................................. 22
kort geding........................................................................................................................................... 22
bijzondere instellingen........................................................................................................................................22
het grondwettelijk hof.......................................................................................................................... 22
raad van state...................................................................................................................................... 23
Vrijheid van expressie en informatie......................................................................................................................23
Grondwettelijke bescherming.............................................................................................................................23
Algemene situering............................................................................................................................... 23
kenmerken........................................................................................................................................... 23
aanvullende waarborgen...................................................................................................................... 23
andere relevante bepalingen in de grondwet........................................................................................24
andere bepalingen inzake de bescherming van vrije meningsuiting.......................................................24
Andere aan de vrijheid van meningsuiting gerelateerde bepalingen......................................................24
bescherming door artikel 10 EVRM.....................................................................................................................24
Algemene situering............................................................................................................................... 24
Artikel 10 EVRM................................................................................................................................... 25
de draagwijdte van de grondwettelijke waarborgen..........................................................................................25
verbod van preventie maatregelen....................................................................................................... 25
mogelijkheid tot in beslagname van een boek of tijdschrift...................................................................25
vergunningstelsel voor audiovisuele mediadiensten.............................................................................25
Bevel tot staking................................................................................................................................... 26
de kortgeding rechtspraak: verspreidingsverbod of uitzendverbod.......................................................26
de bestraffing a posteriori in geval van bij wet strafbaar gesteld misbruik van de vrijheid van
meningsuiting....................................................................................................................................... 26
bevoegdheid van het Hof van Assisen inzake drukpersmisdrijven..........................................................26
de getrapte verantwoordelijkheid........................................................................................................ 27
vrijemeningsuiting aanzet tot discriminatie, haat of geweld .............................................................................27
antracismewet..................................................................................................................................... 27
Algemene antidiscriminatiewet............................................................................................................ 28
Genderwet........................................................................................................................................... 29
antinegationismewet............................................................................................................................ 29
3
, Vrijheid van meningsuiting zn goede zeden.......................................................................................................29
Strafbaarstelling van de openbare zedenschennis.................................................................................29
Wat is “schending van de goede zeden”?.............................................................................................. 29
Geen reclame voor prostitutie, ontucht en seksuele diensten...............................................................30
bescherming minderjarigen en jongeren...............................................................................................30
bescherming van slachtoffers van seksuele misdrijven tegen mediatisering..........................................30
Vrije meningsuiting en aansprakelijkheid...........................................................................................................30
strafrechtelijke aansprakelijkheid......................................................................................................... 30
burgerlijke aansprakelijkheid................................................................................................................ 31
recht van antwoord.............................................................................................................................................34
inleiding............................................................................................................................................... 34
het recht op antwoord in de gedrukte media (wet van 23 juni 1961).....................................................34
recht tot antwoord in de audiovisuele media........................................................................................35
recht van mededeling..........................................................................................................................................36
media en justitie..................................................................................................................................................36
openbaarheid van terechtzitting........................................................................................................... 36
mogelijke beperkingen inzake openbaarheid en gerechtsverslaggeving.................................................36
geheim van vooronderzoek.................................................................................................................. 37
de gerechtelijke voorlichting: basisprincipes en richtlijnen....................................................................37
Gerechtsverslaggeving en de civielrechtelijke verslaggeving van de journalist.......................................37
Media en overheid..............................................................................................................................................38
het mediadecreet....................................................................................................................................................38
inleiding...............................................................................................................................................................38
maken geen deel uit van de bevoegdheid van de gemeenschappen.................................................................38
definities..............................................................................................................................................................38
omroepactiviteit................................................................................................................................... 38
omroepdienst....................................................................................................................................... 38
drielagenmodel...................................................................................................................................................38
omroeporganisaties.............................................................................................................................. 39
dienstverleners.................................................................................................................................... 39
netwerkoperator.................................................................................................................................. 39
basisprincipe: een gereglementeerde markt......................................................................................................39
basisnormen voor alle omroepdiensten.............................................................................................................39
omroepactiviteiten............................................................................................................................... 39
omroepdiensten................................................................................................................................... 39
commerciële communicatie................................................................................................................................40
definities.............................................................................................................................................. 40
4