Interculturele competenties
Mens en samenleving
1 Dynamische definitie van cultuur
,1.2 Cultuur is van een groep
- Mensen zijn altijd onderdeel van diverse groepen, die allemaal hun eigen cultuur
hebben.
- Behalve dat je je identificeert met een land, hoor je als individu bij allerlei culturele
groepen.
- Subculturen = een cultuur die binnen een andere, grotere cultuur bestaat.
- De meeste subculturen gaan gewoon samen, maar sommige subculturen kunnen
waarden hebben die onderling niet goed samengaan.
- Culturele identiteit: je persoonlijke culturele identiteit is altijd afkomstig van een
groep.
1.3 Cultuur is aangeleerd
- Alle mensen voelen dezelfde dingen, maar hoe mensen deze gevoelens uiten
verschilt per cultuur.
- Eerste instantie: door opvoeding
- Tweede instantie: door socialisatie (omgang met anderen)
- Culturele programmering = hoe mensen zich uiten, alles wat ze doen, communiceren
en denken, welke mening ze hebben (door Geert Hofstede).
Cultuur = ‘operating system’ van de hersenen
‘Software of the mind’ zorgt ervoor dat mensen zich gedragen volgens de normen
van de culturele groepen waarin ze leven.
1.4 Cultuur is relatief
- De dynamiek van cultuur zit hem erin dat iedereen altijd tot meerdere groepen
behoort.
- Waarmee je je identificeert hangt af van de relatieve positie ten opzichte van de
groep die je inneemt.
- In confrontatie met een andere cultuur verdwijnen de onderlinge culturele
verschillen naar de achtergrond en komt het culturele verschil met de andere cultuur
naar voren > de culturele dynamiek verandert.
- Cultuur is afhankelijk van de rol en positie die iemand inneemt.
1.5 Cultuur is betekenisgeving
- ‘Cultuur’ is de verzameling van afspraken die stilzwijgend gemaakt is over hoe
mensen hun wereld zien.
- Referentiekader = het geheel van waarden en normen binnen een bepaalde groep.
- In andere culturen kunnen zaken een compleet andere betekenis hebben omdat
mensen uit die andere cultuur een ander referentiekader hebben.
1.6 Betekenisgeving door context
, - Context = de omgeving waarin iets zich bevindt, veel zaken krijgen hun
betekenis/andere betekenis door hun context.
- Wanneer mensen iets gezien hebben, dan refereren ze dit aan de dingen die zijn
opgeslagen in hun geheugen.
1.7 Cultuur is een comfortzone
- Cultuur is een soort bril waarmee je naar de wereld kijkt.
- In interculturele communicatie is het beter om te wachten met het interpreteren van
de ander tot je meer over zijn/haar cultuur weet.
- De comfortzone bestaat uit jouw vertrouwde dagelijkse dingen, patronen en
routines.
- De culturele comfortzone geeft houvast aan een chaotische wereld en dat is
noodzakelijk, want als je continu moet twijfelen aan wat iets betekent dan wordt de
wereld onleefbaar.
1.8 Buiten de comfortzone: zo hoort het niet
- Ook al groei je op in een omgeving met twee culturen, de cultuur van het land waarin
je opgroeit, is jouw geprogrammeerde cultuur.
2 Waar komt cultuur vandaan?
2.1 Inleiding
- De hoeveelheid culturen is ontstaan uit universele dilemma’s = problemen waar elke
groep mensen mee geconfronteerd werd en waar een manier gevonden moest
worden om ermee om te gaan.
2.2 Universele dilemma’s en basisaannames
- De gekozen oplossingen voor universele dilemma’s zijn voor de betreffende cultuur
uiteindelijk basisaannames.
- Een basisaanname is wat de mensen in een cultuur geloven dat ‘waar’ is.
- Basisaanname = belangrijke onderliggende waarde voor een cultuur.
- Feminiene landen zijn landen waar de rollen tussen mannen en vrouwen in elkaar
overlopen en masculiene landen zijn landen waarbij de rollen strikt gescheiden zijn.
2.3 De evolutie van culturen
Hoe komt het dat niet elke groep voor dezelfde aanname heeft gekozen?
Migreren en keuzes maken
, - Elk stukje werelddeel presenteerde unieke omstandigheden waardoor elke groep
mensen zich genoodzaakt zag om steeds weer andere keuzes te maken uit
beschikbare opties.
- De natuurlijke omstandigheden waarin mensen moesten overleven, vormden en
bepaalden de basisaannames in de leefregels, gewoonten en normen van groepen.
Gastvrijheid
- In woestijnlanden is gastvrijheid belangrijk om te overleven, in het westen betekent
gastvrijheid heel wat anders.
Omgaan met tijd
- In Afrika is tijd en plannen onbelangrijk omdat er geen seizoenen zijn, in Noord-
Europa is het plannen (van de seizoenen) erg belangrijk zodat er voedsel gemaakt
kon worden.
2.4 Hoe uit de universele dilemma’s een cultuur ontstaat
Zes universele dilemma’s
- Een basisaanname is een overtuiging, het geloof dat deze keuze de beste keuze is.
- Als kind krijg je de basisaannames mee van je ouders = mentale programmering
(Hofstede)
- Het model van Hofstede is gebaseerd op zes universele dilemma’s:
Hiërarchie
Het dilemma hoe om te gaan met het probleem dat mensen ongelijk zijn.
Identiteit
Het dilemma waar individualistische of juist collectivistische samenlevingen uit
voortkomen. Waar identificeert een individu zich mee?Individualistische
samenleving: losse verbanden collectivistische samenleving: sterke verbanden.
Rol van man en vrouw
Het universele dilemma welke rol en welk gedrag bij mannen of bij vrouwen
horen. Masculiene en feminiene landen
Alles wat anders is, is gevaarlijk
Het universele dilemma hoe we omgaan met spanning en onzekerheid.
Wat is een goed leven?
Het universele dilemma: wat is een deugdelijk leven? /Wat is etnisch
verantwoord leven?
Genieten of niet?
Het universele dilemma in hoeverre je mag genieten van het leven.
Basisaannames en cultuurtype
- Het model van Lewis (zie h6). De onderliggende basisaannames voor de indeling in
drie cultuurgroepen zijn:
1. Taakgerichtheid, basisaanname: de cultuur vindt het uitvoeren van taken het
belangrijkst.
2. Relatie, basisaanname: de cultuur vindt de onderlinge relatie het belangrijkst.
3. Respect, basisaanname: de cultuur vindt respectvol omgaan met elkaar het
belangrijkst.
- De basisaannames leiden tot waarden in de samenleving.
Mens en samenleving
1 Dynamische definitie van cultuur
,1.2 Cultuur is van een groep
- Mensen zijn altijd onderdeel van diverse groepen, die allemaal hun eigen cultuur
hebben.
- Behalve dat je je identificeert met een land, hoor je als individu bij allerlei culturele
groepen.
- Subculturen = een cultuur die binnen een andere, grotere cultuur bestaat.
- De meeste subculturen gaan gewoon samen, maar sommige subculturen kunnen
waarden hebben die onderling niet goed samengaan.
- Culturele identiteit: je persoonlijke culturele identiteit is altijd afkomstig van een
groep.
1.3 Cultuur is aangeleerd
- Alle mensen voelen dezelfde dingen, maar hoe mensen deze gevoelens uiten
verschilt per cultuur.
- Eerste instantie: door opvoeding
- Tweede instantie: door socialisatie (omgang met anderen)
- Culturele programmering = hoe mensen zich uiten, alles wat ze doen, communiceren
en denken, welke mening ze hebben (door Geert Hofstede).
Cultuur = ‘operating system’ van de hersenen
‘Software of the mind’ zorgt ervoor dat mensen zich gedragen volgens de normen
van de culturele groepen waarin ze leven.
1.4 Cultuur is relatief
- De dynamiek van cultuur zit hem erin dat iedereen altijd tot meerdere groepen
behoort.
- Waarmee je je identificeert hangt af van de relatieve positie ten opzichte van de
groep die je inneemt.
- In confrontatie met een andere cultuur verdwijnen de onderlinge culturele
verschillen naar de achtergrond en komt het culturele verschil met de andere cultuur
naar voren > de culturele dynamiek verandert.
- Cultuur is afhankelijk van de rol en positie die iemand inneemt.
1.5 Cultuur is betekenisgeving
- ‘Cultuur’ is de verzameling van afspraken die stilzwijgend gemaakt is over hoe
mensen hun wereld zien.
- Referentiekader = het geheel van waarden en normen binnen een bepaalde groep.
- In andere culturen kunnen zaken een compleet andere betekenis hebben omdat
mensen uit die andere cultuur een ander referentiekader hebben.
1.6 Betekenisgeving door context
, - Context = de omgeving waarin iets zich bevindt, veel zaken krijgen hun
betekenis/andere betekenis door hun context.
- Wanneer mensen iets gezien hebben, dan refereren ze dit aan de dingen die zijn
opgeslagen in hun geheugen.
1.7 Cultuur is een comfortzone
- Cultuur is een soort bril waarmee je naar de wereld kijkt.
- In interculturele communicatie is het beter om te wachten met het interpreteren van
de ander tot je meer over zijn/haar cultuur weet.
- De comfortzone bestaat uit jouw vertrouwde dagelijkse dingen, patronen en
routines.
- De culturele comfortzone geeft houvast aan een chaotische wereld en dat is
noodzakelijk, want als je continu moet twijfelen aan wat iets betekent dan wordt de
wereld onleefbaar.
1.8 Buiten de comfortzone: zo hoort het niet
- Ook al groei je op in een omgeving met twee culturen, de cultuur van het land waarin
je opgroeit, is jouw geprogrammeerde cultuur.
2 Waar komt cultuur vandaan?
2.1 Inleiding
- De hoeveelheid culturen is ontstaan uit universele dilemma’s = problemen waar elke
groep mensen mee geconfronteerd werd en waar een manier gevonden moest
worden om ermee om te gaan.
2.2 Universele dilemma’s en basisaannames
- De gekozen oplossingen voor universele dilemma’s zijn voor de betreffende cultuur
uiteindelijk basisaannames.
- Een basisaanname is wat de mensen in een cultuur geloven dat ‘waar’ is.
- Basisaanname = belangrijke onderliggende waarde voor een cultuur.
- Feminiene landen zijn landen waar de rollen tussen mannen en vrouwen in elkaar
overlopen en masculiene landen zijn landen waarbij de rollen strikt gescheiden zijn.
2.3 De evolutie van culturen
Hoe komt het dat niet elke groep voor dezelfde aanname heeft gekozen?
Migreren en keuzes maken
, - Elk stukje werelddeel presenteerde unieke omstandigheden waardoor elke groep
mensen zich genoodzaakt zag om steeds weer andere keuzes te maken uit
beschikbare opties.
- De natuurlijke omstandigheden waarin mensen moesten overleven, vormden en
bepaalden de basisaannames in de leefregels, gewoonten en normen van groepen.
Gastvrijheid
- In woestijnlanden is gastvrijheid belangrijk om te overleven, in het westen betekent
gastvrijheid heel wat anders.
Omgaan met tijd
- In Afrika is tijd en plannen onbelangrijk omdat er geen seizoenen zijn, in Noord-
Europa is het plannen (van de seizoenen) erg belangrijk zodat er voedsel gemaakt
kon worden.
2.4 Hoe uit de universele dilemma’s een cultuur ontstaat
Zes universele dilemma’s
- Een basisaanname is een overtuiging, het geloof dat deze keuze de beste keuze is.
- Als kind krijg je de basisaannames mee van je ouders = mentale programmering
(Hofstede)
- Het model van Hofstede is gebaseerd op zes universele dilemma’s:
Hiërarchie
Het dilemma hoe om te gaan met het probleem dat mensen ongelijk zijn.
Identiteit
Het dilemma waar individualistische of juist collectivistische samenlevingen uit
voortkomen. Waar identificeert een individu zich mee?Individualistische
samenleving: losse verbanden collectivistische samenleving: sterke verbanden.
Rol van man en vrouw
Het universele dilemma welke rol en welk gedrag bij mannen of bij vrouwen
horen. Masculiene en feminiene landen
Alles wat anders is, is gevaarlijk
Het universele dilemma hoe we omgaan met spanning en onzekerheid.
Wat is een goed leven?
Het universele dilemma: wat is een deugdelijk leven? /Wat is etnisch
verantwoord leven?
Genieten of niet?
Het universele dilemma in hoeverre je mag genieten van het leven.
Basisaannames en cultuurtype
- Het model van Lewis (zie h6). De onderliggende basisaannames voor de indeling in
drie cultuurgroepen zijn:
1. Taakgerichtheid, basisaanname: de cultuur vindt het uitvoeren van taken het
belangrijkst.
2. Relatie, basisaanname: de cultuur vindt de onderlinge relatie het belangrijkst.
3. Respect, basisaanname: de cultuur vindt respectvol omgaan met elkaar het
belangrijkst.
- De basisaannames leiden tot waarden in de samenleving.
