Samenvatting historische context: de Koude Oorlog

Historische context: De Koude Oorlog (1945-1991)

Par. 1: Tijdelijk bondgenootschap tussen Oost en West valt na WO2 uiteen
 Tijdens de Koude Oorlog stonden de SU en de VS tegenover elkaar. Vanaf het moment dat de
communisten aan de macht kwam in de SU tot aan de Tweede Wereldoorlog, hadden het Westen
en de SU veel redenen om elkaar te wantrouwen:
- Bondgenootschap voelde verraad  Tijdens de Eerste Wereldoorlog stond de SU aan de kant van
Frankrijk, Engeland en de VS. Nadat de SU communistisch werd, sloten ze een bondgenootschap
met Duitsland. Westerse landen voelden zich verraden  sturen troepen om communisme ten val
te brengen.  communisten wonnen de oorlog (1922)
- Westen voelt zich bedreigt door Komintern  Door de oprichting van de Komintern waren de
Westerse landen bedreigd, omdat de Komintern de wereld communistisch wilde maken.
- SU voelde bedreigd door westen  De SU vreesde dat het Westen een einde zou maken aan het
communisme. De SU noemde dit de ‘kapitalistische omsingeling’.
- SU zou geen hulp krijgen van westen  Bij de Conferentie van München trok Stalin de conclusie
dat de SU geen hulp zou krijgen bij een Duitse aanval.
- Hitler en Staling sluiten een niet-aanvalsverdrag
-
- Polen werd aangevallen  in 1939 werd Polen (bondgenoot van Frankrijk en Engeland) door
Duitsland en de SU aangevallen en verdeeld.

 Deze wantrouwen kwam voort, omdat de SU communistisch was en de rest kapitalistisch. De
verschillen:
Sovjet-systeem Westers systeem
Sociale verhoudingen: Klassenloze samenleving Gelaagde samenleving,
gebaseerd op inkomen en bezit
Houding tegenover Nastreven van een Respecteren van andere
andere landen communistische regeringsvormen en dit niet
wereldrevolutie bedreigen
Politieke stelsel Communistische partijdictatuur Parlementaire meer-partijen-
democratie
Staat vs. Individu Totalitaire staat Democratie / individuele
vrijheid
Economie Economische staatscontrole Ondernemers en bedrijven
(met planeconomie) willen zo groot mogelijke winst
(markteconomie)

De SU en VS raakten betrokken bij de WO2, omdat:
- SU raakte betrokken toen Hitler het niet-aanvalsverdrag (Hitler-Stalin-pact) verbrak en Duitsland
in 1941 een grote aanval op de SU lanceerde.
- VS raakte betrokken toen Japan een marinebasis in Pearl Harbor aanviel.

 De Geallieerden hadden 1 gemeenschappelijke vijand  het Derde Rijk van Hitler.

De wantrouwen tussen het oosten en westen werd versterkt, doordat:
- Het Tweede Front  Toen Duitsland SU binnenviel, waren er veel soldaten aan het vechten bij
het oostfront. Stalin wilde hier de soldaten verlichten, dus wilde een invasie bij het Tweede front
van de westerse geallieerden in Frankrijk. Dit duurde ontzettend lang en volgens Stalin stelden de
westerse Geallieerden met opzet de invasie in Frankrijk uit om eigen krachten te sparen en die van
de SU te verzwakken.
- De Poolse kwestie  De Poolse regering eiste dat de oude grenzen van Polen zouden worden
hersteld. Hierdoor zou SU land verliezen. De Russen vermoordden veel Poolse officieren. De SU
hielp in Polen een communistische regering aan de macht. Ook kwam SU niet te hulp toen Polen
werd aangevallen door Duitsland. Het westen meende dat de SU met opzet het niet-
communistische verzet had laten uitmoorden door de nazi’s (omdat SU communisme wilde)

,  1945  conferentie van de Grote Drie in Jalta  de leiders van VS, Engeland en de SU hadden
een conferentie over de voorzetting van de oorlog en de toekomst van Duitsland en Europa.
 Eind juli 1945  conferentie van Potsdam  Dit was na de WO2. Hier werden de
onderhandelingen voort gezet. Het doel was, om:
- SU wilde Duitsland militair zwak houden, hoge herstelbetalingen opleggen en een regering
toestaan die niet tegen de SU was.
- De westerse Geallieerden wilden dat Duitsland eigen behoefte zou kunnen voorzien, een
democratische regering kreeg en geen herstelbetalingen hoefden te betalen.

Besluit na Potsdam:
- Duitsland werd in vier bezettingszones verdeeld (SU, VS, Engeland en Frankrijk)
- Duitsland moest in het oosten gebied aan Polen afstaan.
- Oostenrijk werd gescheiden en ook verdeeld in 4 bezettingszones
- Het politieke leven zou op democratische grondslag worden gereorganiseerd
- Nazisme wordt uitgeroeid en oorlogsmisdadigers worden berecht
- Duitsland wordt helemaal ontwapend en de oorlogsindustrie wordt ontmanteld  zo zouden ze
nooit meer een gevaar voor vrede kunnen worden.
- Aan Duitsland werden vooral ten behoefte van de SU herstelbetalingen opgelegd
- Duitsland zou in de tijd van de bezetting als een economische eenheid worden beschouwd

 Duitsland werd geen economische eenheid, omdat er conflicten waren tussen de 4 bezettingszones
 SU schafte in haar zone het particuliere bezit van grond, fabrieken en banken af en haalde
zoveel mogelijke schadevergoeding uit haar zone
 Westerse Geallieerden handhaafden het particuliere bezit en wilden een economische herstel
in hun zones.

 Deze afspraken waren slecht voor korte termijn  een definitieve vredesconferentie kwam er
eigenlijk nooit  VS en Engeland voegen hun zones aaneen tot een economische eenheid  SU
boos  SU verlaat overlegorgaan dat de toekomst van Duitsland moest regelen.

 Wantrouwen tussen SU en westerse Geallieerden werd groter  Europa werd verdeeld in twee
invloedssferen. Hiervoor waren er verschillende redenen:
- De SU wilde veiligheid door een buffer in Midden-Europa tegen westerse agressie. Die buffer
wilde de SU aanbrengen door met geweld communistische partijen in een aantal Midden-Europese
staten aan de macht te helpen.
- De VS zag het communisme als een bedreiging van de westerse parlementaire democratie.

 Tijdens de Koude Oorlog heerste er een wantrouwen en angst voor de tegenpartij. Deze angst
werd ook nog gevoed door ideologische propaganda. De 2 redenen waarom beide supermachten in
hun propaganda een vijandbeeld ontwikkelden zijn:
- Om hun optreden te verklaren en te verdedigen. Het beeld was om het goede te verdedigen en het
slechte te verslaan.
- Omdat zij geloofden in dit vijandbeeld en de juistheid ervan meenden te kunnen bewijzen.

Vijandbeeld van de VS:
 Zij zagen de SU als een land dat de communistische wereldrevolutie nastreefde
 De VS zag de overheersing door de SU van Oost-Europa als de eerste stap van een
communistische wereldrevolutie.
 In het binnenland leidde dit tot een heksenjacht op echte communisten in de VS

Vijandbeeld van de SU:
 De SU zag de VS als een agressieve mogendheid die het communisme wilde vernietigen
 Dit vijandbeeld kwam tot uiting door in het Westen het communisme op allerlei gebieden te
ondersteunen.