Volledige samenvatting Gezinspedagogiek (P0L10A)

GEZINSPEDAGOGIEK

1. INTRODUCTIE: VRAAGSTELLING EN IDENTITEIT


Leidende vragen bij dit college:
 Wat is een gezin?
 Wat is de eigenheid van de gezinspedagogiek t.o.v. de algemene pedagogiek?
 Wat bestudeert de gezinspedagogiek als wetenschap?
 Wat is opvoeding? Hoe kunnen we opvoeding bestuderen in onderzoek?


1. HET GEZIN


Eenduidige definitie van het gezin niet evident
 Door maatschappelijke veranderingen heel wat variatie
 Loskoppeling partnerschap en huwelijk
 Loskoppeling partnerschap en ouderschap
 Bloedband ouder en kind niet noodzakelijk
o DUS er is een diversiteit aan gezinnen: veranderingen in samenstelling en grootte
 Toename eenoudergezinnen en éénpersoonshuishoudens, kleinere gezinnen
 Het gezin: een soort uitgestorven soort


DEFINITIES

Luyten, Van Crombrugge & Emmery (2017)
 Een gezin is een huishouden met als essentiële kenmerken de combinatie van meer dan één
generatie en tussen deze generaties een zorgafhankelijkheid
 Ouderschap en veelal partnerschap zijn samenstellende elementen van een gezin
 In een gezin is er sprake van minstens één ouder en één kind
 Gezinsrelaties zijn solidair en niet-vrijblijvend
 Een gezin kan verschillende vormen aannemen
 Iemand kan opeenvolgend of zelfs gelijktijdig lid zijn van verschillende gezinnen



Demografisch onderzoek:
 Huishouden bestaat uit ofwel één persoon die gewoonlijk alleen leeft, ofwel uit twee of meer
personen die al dan niet foor familiebanden verbonden, gewoonlijk eenzelfde woning betrekken
en ermee samenleven (Nationaal Instituut voor Statistiek)
 Verschil tussen particulier en collectief huishouden!
o Collectief : rust- en verzorgingstehuis, strafinrichting, weeshuizen, verpleeginstellingen,
studenten- en arbeidershomes


1

,  Gebaseerd op geregistreerde en administratieve cijfers afkomstig van officiële databronnen
o MAAR zijn deze een weerspiegeling van de reële werkelijkheid?
 Bv. Vrouw en man hebben relatie maar wonen niet officieel samen en zijn dus
niet geregistreerd
 DUS realiteit is vaak ingewikkelder dan de gekende cijfers

Levine (1990)
 Meer dan het vroegere wettelijke, biologische en economische kader
 Subjectief fenomeen
 Er moet sprake zijn van solidariteitsrelaties tussen individuen met diepe persoonlijke bindingen
en reciprociteit
o Is een brede definitie: want bestaat niet noodzakelijk uit een ouder en een kind!


 In wetenschappelijk onderzoek:
o Samenlevingsvorm van enkele mensen
o Contextbepaald: hoe gezin omschreven wordt, hangt af van wat men onderzoekt (zie ook
bijvoorbeeld het gebruik van de term family, kan ook vertaald worden als gezin of naar
bredere familiebanden)




VAN GEZIN NAAR SAMENLEVINGSVORM


= een verband waar mensen met elkaar samenleven en voor de buitenwereld als zodanig herkenbaar
 Er zijn verschillende samenlevingsvormen:
o Kerngezin (nuclear family)
o Grootfamilie (extended family)
 heeft minstens drie generaties (ook tantes/ooms)
o Klassiek uitgebreid gezin
 extra familielid zoals bijvoorbeeld nonkel hoort bij het gezin
 letterlijk bij de mensen samenwonen
o Gemodificeerd uitgebreid gezin
 extra familielid dat veel contact heeft met de familie
 nauw betrokken maar niet per se in het huis woont, maar wel dagelijks contact
via skype
o Eenoudergezin
o Alleenwonende
o Ongehuwd samenwonenden
o LAT-relatie
 Apart-together



2

,  Ze vormen een koppel, maar wonen appart
o Nieuw-samengesteld gezin
 Blended family
 een familie die kinderen bevat van één of van beide partners
 Mikado gezin
 ouders hebben gezamenlijk ook een kind (+ kinderen uit vorige relatie)
 vanuit verschillende partners kinderen die een nieuw gezin vormen
o Holebi-gezin


 Ook verschillende soorten ouders:
o Biologische (natuurlijke) ouder  sociale ouder (niet-biologisch maar wel de rol van
ouder op zich neemt)
o Wettige of juridische ouder
 Voogdtij over kind (wettelijk geregeld)
o Pleegouder
 Zorgen voor kinderen als ze uit huis geplaats worden (permanent/ tijdelijk)
o Adoptieouder, afstandsouder (ouder dat kind afstaat ter adoptie)
o Stiefouder, plusouder, Zorgouder, meeouder, Bonusouder
 Niet-biologische ouder die partner mee ondersteunen in opvoeding van gezin
o Duo-moeders/vaders, holebi-ouders
o Draagmoeder, wensouder
o Buikmama
 persoon die kind in de buik heeft gedragen vb adoprie of lesbis: 1 mama draagt
het kind), leenmoeder (vb gaan voor draagmoederschap; lenen van iemands
baarmoeder/ celdonatie)
o Bio-vader, viking-vader (Donor uit scandinavische landen, grotere markt  daar
wettelijk mogelijk)
 Spermadonors
o Donor-plusvader
 Vader die zijn zaad heeft afgestaan voor het vaderschap en nog betrokken wilt
zijn voor het opvoeding van het kind
o Bom (bewust ongehuwde moeder) en Bam (bewust alleenstaande moeder)
o Solo-ouder
 Bewust / niet bewust  niet altijd eigen keuze


 Het kerngezin is aan het uitsterven!




3

, 2. GEZINSPEDAGOGIEK IN RELATIE TOT DE ALGEMENE PEDAGOGIE


2.1 RELATIE TOT DE ALGEMENE PEDAGOGIEK


Gezinspedagogiek = de studie van opvoeding (en onderwijs en vorming) in gezinssituaties
 Opvoeding: de relationele en materiële omgeving die opvoeders creëren met het oog op het
welzijn en het volwassen worden van de opvoedeling (= kinderen)
o Ouder-kindrelatie in interactie
 Wederzijdse interactie = opvoeding
 Evenveel betrokken in de opvoeding van het kind
o Opvoedingsvraag en opvoedingsaanbod
 Opvoedingsvraag: aandeel van het kind
 Opvoedingsaanbod: aandeel van de ouder
 Veronderstellen elkaar, zijn complementair!
o ‘parenting’ = opvoeding
o omvat ‘socialiseren’: kinderen opvoeden tot leden van de samenleving
 het inlijven van het kind in de my door het aanleren van normen en waarden
 leren hun kind gedragsregels aan (vb: beleefd zijn, niet stelen, …)


Veronderstellingen bij (gezins)opvoeding:
 Essentieel voor het welzijn en grootworden van het kind
 Ouderfiguren stemmen hun handelen af op dit welzijn en grootworden




PRAXIS


In de algemene pedagogiek karakteriseert men dit met de term PRAXIS dat drie elementen behelst:
(zie reader!!)


Praxis = praktijk binnen gezinsopvoeding en –onderwijs
1. De ervaring dat de mens zelf aan het bestaan vorm en zin moet geven (vanuit een existentiële
nood)
- wij zijn wezens met een existentiele nood  zin geven aan het leven
- Met ouder worden merken wij dat we betekenis moeten geven aan ons leven  hoe gaan
we dat doen?
- Omgeving kan daarbij helpen = relationeel gebeuren (in samenspraak met anderen +
rekening houd met anderen/omgeving)
2. Deze vorm- en zingeving is steeds een relationeel gebeuren
3. De zingeving die een antwoord is op deze existentiële nood is nooit definitief



4