Geschiedenis samenvatting/tijdlijn hs2: op weg naar democratie – a3d 2021
2,1 de grondwetswijziging van 1848
-in 1798 was een belangrijke wet tot stand gekomen, de staatsregeling. Alle burgers zijn voor de wet gelijk
-om in Nederland de grondwet te veranderen moet je, 1 een meerderheid van twee derde van de leden van de
eerste en tweede kamer samen. en 2 het wetvoorstel moet twee keer door de kamers worden goedgekeurd
-de grondwet van 1814 betekende nog niet meteen dat nl een democratie werd, hoewel koning Willem I
gebonden was aan de grondwet. Had hij in de praktijk nog veel macht.
-de volksvertegenwoordiging (het parlement), verdeeld in de 1 e en 2de kamer, bezat te weinig invloed om de
koning goed te kunnen controleren. Koning Willem I nam zelf de leden van de eerste kamer aan en kon naar eigen
wens ministers benoemen en ontslaan. Ook had hij zich omringd met vriendjes die hem niet durfde tegen te
spreken.
-conservatieven= groep mensen (pro-koning), zij vonden dat politieke besluitvorming een zaak van de koning was.
conservatieven waren tegen een te grote invloed van het volk op het bestuur, ook waren zij het niet eens met het
grootste deel van de idealen van de Franse revolutie.
-in 1840 trad Willem I af en werd door zijn zoon Willem II opgevolgd, bij Willem II verliep het bestuur hetzelfde op
1ding na hij kreeg te maken met grote onverwachte problemen (aardappeloogst was mislukt). (zie aantekening!)
-met de nieuwe grondwet werden er belangrijke stappen gezet op weg naar parlementaire democratie, maar om
drie redenen was Nederland nog niet echt democratisch:
1. slechts een klein deel van de mannelijke bevolking had kiesrecht, kwam door het censuskiesrecht. Alleen zij die
een minimumbedrag aan belasting betaalden mochten stemmen. Dit was 2,5% v.d. bevolking.
2. er waren geen politieke partijen, dit kwam door het districtenstelsel.
3. het systeem van Thorbecke werkte nog niet goed, Willem II overlijdt plotseling na de grondwetswijziging. Zijn
weinig populaire zoon Willem III volgde hem op, hij had een grote afkeer van deze grondwet.
-tussen 1848 en 1868 waren er regelmatig conflicten tussen de koning en de Tweede Kamer, de grondwet: dat de
ministers verantwoording zouden afleggen aan het parlement. De koning vond dat dit niet gold bij buitenlandse
zaken en koloniën. De tweede kamer wilde daarover de eindbeslissing, bij een conflict koos de koning gesteund
door de conservatieve krachten ervoor om met zijn recht de tweede kamer te ontbinden en nieuwe verkiezingen
uit te schrijven. Er werden telkens nieuwe Kamerleden gekozen die het oneens waren met de koning.
-in 1868 gaf koning Willem III de moed op en accepteerde hij dat de tweede kamer de hoogste baas in nl was.
vanaf dat jaar is het ook de gewoonte dat bij een onoverbrugbaar conflict tussen het parlement en het kabinet de
ministers hun ontslag aanbieden. Er volgden dan verkiezingen, volksverkiezing macht bij het volk.
2,2 het ontstaan van de verzuiling
-in de grondwet van 1848 is de basis gelegd voor de democratische rechtsstaat in Nederland rechten en plichten.
De overheid mag de vrijheid niet beperken, tot 1848 nam het Nederlands-hervormde volksdeel in de Nederlandse
samenleving een vooraanstaande positie in.
-de schoolstrijd zorgde ervoor dat de liberalen en de confessionelen een tijdlang erg vijandig tegenover elkaar
stonden. De confessionelen vonden dat er in het openbare onderwijs te weinig aandacht werd besteed aan het
geloof. Daarom gingen zij eigen scholen stichtten: bijzonder onderwijs. Openbare scholen werden uit de staatskas
betaald maar bijzondere scholen moesten het geld zelf bij elkaar zien te krijgen. gelijke behandeling van het
openbaar en het bijzonder onderwijs grondwetswijziging van 1917 schoolstrijd beëindigd
-de Kamerleden, gekozen uit de elite van Nederland hadden helemaal geen oog voor de arbeidersnoden. Er werd
geen rekening gehouden met het algemeen belang. vanaf 1870 waren er tal van verenigingen actief die het
verbeteren van de ellendige woon- en werkomstandigheden van de arbeiders nastreefden. (belangrijkste
woordvoerder was Ferdinand Domela Nieuwenhuis).
-in 1882 werd de politiek partij de sociaal democratische bond opgericht. Zes jaar later werd Domela Nieuwenhuis
als eerste socialist in de tweede kamer gekozen. Ze namen zijn inbreng niet serieus, daardoor verloor hij het
vertrouwen in het parlementaire stelsel en werd anarchist. Hij wilde met een revolutie de verstaande orde
omwerpen en daarna een socialistische heilstaat opbouwen.
2,1 de grondwetswijziging van 1848
-in 1798 was een belangrijke wet tot stand gekomen, de staatsregeling. Alle burgers zijn voor de wet gelijk
-om in Nederland de grondwet te veranderen moet je, 1 een meerderheid van twee derde van de leden van de
eerste en tweede kamer samen. en 2 het wetvoorstel moet twee keer door de kamers worden goedgekeurd
-de grondwet van 1814 betekende nog niet meteen dat nl een democratie werd, hoewel koning Willem I
gebonden was aan de grondwet. Had hij in de praktijk nog veel macht.
-de volksvertegenwoordiging (het parlement), verdeeld in de 1 e en 2de kamer, bezat te weinig invloed om de
koning goed te kunnen controleren. Koning Willem I nam zelf de leden van de eerste kamer aan en kon naar eigen
wens ministers benoemen en ontslaan. Ook had hij zich omringd met vriendjes die hem niet durfde tegen te
spreken.
-conservatieven= groep mensen (pro-koning), zij vonden dat politieke besluitvorming een zaak van de koning was.
conservatieven waren tegen een te grote invloed van het volk op het bestuur, ook waren zij het niet eens met het
grootste deel van de idealen van de Franse revolutie.
-in 1840 trad Willem I af en werd door zijn zoon Willem II opgevolgd, bij Willem II verliep het bestuur hetzelfde op
1ding na hij kreeg te maken met grote onverwachte problemen (aardappeloogst was mislukt). (zie aantekening!)
-met de nieuwe grondwet werden er belangrijke stappen gezet op weg naar parlementaire democratie, maar om
drie redenen was Nederland nog niet echt democratisch:
1. slechts een klein deel van de mannelijke bevolking had kiesrecht, kwam door het censuskiesrecht. Alleen zij die
een minimumbedrag aan belasting betaalden mochten stemmen. Dit was 2,5% v.d. bevolking.
2. er waren geen politieke partijen, dit kwam door het districtenstelsel.
3. het systeem van Thorbecke werkte nog niet goed, Willem II overlijdt plotseling na de grondwetswijziging. Zijn
weinig populaire zoon Willem III volgde hem op, hij had een grote afkeer van deze grondwet.
-tussen 1848 en 1868 waren er regelmatig conflicten tussen de koning en de Tweede Kamer, de grondwet: dat de
ministers verantwoording zouden afleggen aan het parlement. De koning vond dat dit niet gold bij buitenlandse
zaken en koloniën. De tweede kamer wilde daarover de eindbeslissing, bij een conflict koos de koning gesteund
door de conservatieve krachten ervoor om met zijn recht de tweede kamer te ontbinden en nieuwe verkiezingen
uit te schrijven. Er werden telkens nieuwe Kamerleden gekozen die het oneens waren met de koning.
-in 1868 gaf koning Willem III de moed op en accepteerde hij dat de tweede kamer de hoogste baas in nl was.
vanaf dat jaar is het ook de gewoonte dat bij een onoverbrugbaar conflict tussen het parlement en het kabinet de
ministers hun ontslag aanbieden. Er volgden dan verkiezingen, volksverkiezing macht bij het volk.
2,2 het ontstaan van de verzuiling
-in de grondwet van 1848 is de basis gelegd voor de democratische rechtsstaat in Nederland rechten en plichten.
De overheid mag de vrijheid niet beperken, tot 1848 nam het Nederlands-hervormde volksdeel in de Nederlandse
samenleving een vooraanstaande positie in.
-de schoolstrijd zorgde ervoor dat de liberalen en de confessionelen een tijdlang erg vijandig tegenover elkaar
stonden. De confessionelen vonden dat er in het openbare onderwijs te weinig aandacht werd besteed aan het
geloof. Daarom gingen zij eigen scholen stichtten: bijzonder onderwijs. Openbare scholen werden uit de staatskas
betaald maar bijzondere scholen moesten het geld zelf bij elkaar zien te krijgen. gelijke behandeling van het
openbaar en het bijzonder onderwijs grondwetswijziging van 1917 schoolstrijd beëindigd
-de Kamerleden, gekozen uit de elite van Nederland hadden helemaal geen oog voor de arbeidersnoden. Er werd
geen rekening gehouden met het algemeen belang. vanaf 1870 waren er tal van verenigingen actief die het
verbeteren van de ellendige woon- en werkomstandigheden van de arbeiders nastreefden. (belangrijkste
woordvoerder was Ferdinand Domela Nieuwenhuis).
-in 1882 werd de politiek partij de sociaal democratische bond opgericht. Zes jaar later werd Domela Nieuwenhuis
als eerste socialist in de tweede kamer gekozen. Ze namen zijn inbreng niet serieus, daardoor verloor hij het
vertrouwen in het parlementaire stelsel en werd anarchist. Hij wilde met een revolutie de verstaande orde
omwerpen en daarna een socialistische heilstaat opbouwen.
