PASSEND ONDERWIJS
INHOUD
PASSEND ONDERWIJS 1
INHOUD 1
HANDELINGSGERICHT WERKEN 2
GEDRAGSPROBLEMEN 5
ADHD - Attention Deficit Hyperactivity Disorder 6
ADD - Attention Deficit Disorder // Aandachtstekort zonder hyperactiviteit 7
AUTISMESPECTRUMSTOORNIS 8
DISRUPTIEVE STOORNISSEN 10
ODD - Oppositional Defiant Disorder // CD - Conduct Disorder 10
HECHTINGSPROBLEMEN 12
PROBLEEMGEDRAG MET SPECIALE OORZAAK 14
ANGSTSTOORNISSEN EN DEPRESSIES BIJ KINDEREN 16
FAALANGST 18
DCD - Developmental Coordination Disorder / 19
,HANDELINGSGERICHT WERKEN
De 7 principes van handelingsgericht werken Passend onderwijs
1. HGW is doelgericht Focust op wat leerlingen wél kunnen en willen en op hun talenten e
2. HGW gaat om wisselwerking en afstemming interesses.
3. Onderwijsbehoeften staan centraal
4. Leerkrachten maken het verschil, ouders doen er evenzeer toe
5. Positieve aspecten van leerlingen, leerkrachten en ouders zijn van
groot belang
6. De betrokkenen werken constructief samen
OPP- ontwikkelingsperspectief
7. De werkwijze is systematisch en transparant Bevat onder andere:
• Beoogd uitstroomprofiel (type voortgezet onderwijs)
• Tussentijdse doelen voor taal, rekenen, werkhouding en gedrag
• Onderwijsaanbod dat nodig is om die doelen te halen.
Effectieve feedback (Hattie, 2013)
1. Feed-up: ‘wat van HGW spreekt ons aan? Welke doelen willen we
ermee bereiken? Wat zien en horen we als we deze doelen be- 3 niveaus van onderwijs en ondersteuning
haald hebben?’
2. Feed-back: ‘Hoe dicht bij onze doelen zijn we al? Wat hebben we
al bereikt?’
3. Feed-forward: ‘Wat kunnen we doen om nog dichter bij onze doe- 3. Externe
len te komen? Ondersteuning:
Enkele leerlingen
5-10%
Multi-disciplinair overleg (MDO)
Hoge, realistische verwachtingen werken 2. Interne ondersteuning:
Doelen zijn zo SMARTI mogelijk: Sommige leerlingen
1. Specifiek: concreet, klein, overzichtelijk; het is duidelijk wat je ziet 10-15%
of hoort als het doel bereikt is, de criteria voor succes zijn helder. Leerlingbespreking
2. Meetbaar: voldoende objectief vast te stellen, zodat bij evaluatie
nagegaan kan worden of het doel daadwerkelijk behaald is. 1. Basisaanbod: goed onderwijs
, HGW hecht belang aan ambitieuze doelen “Het ombuigen van probleemgericht denken n
Steeds evalueer je of de doelen behaald zijn en analyseer je de reden
oplossingsgericht handelen biedt perspectief”
hiervoor. Onderzoek eerst het geboden onderwijs: wat is er goed ge-
gaan en wat moet nog beter?
Van ‘wat een kind heeft of is’ —> ‘wat een kind nodig heeft om..’
• Doelen voor de school zijn noodzakelijk. Te ontlenen aan kerndoe-
len, de referentieniveaus en leerlijnen. Uit te drukken in het percen-
Voor gelijke kansen op het ontplooien van hun mogelijkheden en talent
tage leerlingen dat op een bepaald moment een bepaald niveau be-
hebben leerlingen recht op ongelijke behandeling in onderwijs en opvo
reikt heeft.
ding
• Voor iedere groep formuleert de leerkracht heldere doelen.
• Ook bij groepjes of subgroepen werk je doelgericht.
Leerkracht/leerling relatie Onderwijsbehoeften zijn met hulpzinnen te concretise
Verbetering van deze relatie draagt bij aan: Om het doel te behalen, heeft deze groep/leerling nodig:
• Leeropbrengsten en schoolplezier nemen toe bij de leer- Een bepaald type instructie, taken, leeractiviteiten, materialen, leeromgeving, fee
ling medeleerlingen, leerkrachten of ouders die….
• Het welbevinden van de leerkracht neemt toe
Schoolsucces van leerlingen:
• 20% scholen (1/3 kenmerken van de school, 2/3 kenmerken van de leraar)
Ondersteuning van de leerkracht • 80% kenmerken van de leerling en zijn thuissituatie (onderwijsondersteunend ge
Wat heb ik nodig om: van ouders speelt een grote rol)
• Deze groep passend onderwijs te bieden?
• Af te stemmen op de onderwijsbehoeften van dit groep-
je leerlingen? Onderwijsondersteunend gedrag van ouders
• Deze leerling de pedagogisch-didactische aanpak te • Betrokkenheid van de ouders bij het onderwijs aan hun kind: interesse tonen
bieden die nodig is? leren, helpen met huiswerk, transfer van op school geleerde dingen naar de thu
• De relatie met deze leerling te verbeteren? tie, culturele uitstapjes, voorlezen. Het is ook belangrijk dat de ouders achter h
• Me in te blijven zetten voor deze groep/dit groepje of schoolbeleid staan. Waardering van de leerkracht.
deze leerling? • Supervisie door de ouders: toezicht houden op- en begeleiden van gedrag.
• Verwachting van de ouders: hoge realistische verwachtingen hangen samen m
Bespreek dit met de IB-er. hoge schoolprestaties. Te lage verwachtingen —> demotiverend, te hoge verw
gen —> spanning / faalangst.
INHOUD
PASSEND ONDERWIJS 1
INHOUD 1
HANDELINGSGERICHT WERKEN 2
GEDRAGSPROBLEMEN 5
ADHD - Attention Deficit Hyperactivity Disorder 6
ADD - Attention Deficit Disorder // Aandachtstekort zonder hyperactiviteit 7
AUTISMESPECTRUMSTOORNIS 8
DISRUPTIEVE STOORNISSEN 10
ODD - Oppositional Defiant Disorder // CD - Conduct Disorder 10
HECHTINGSPROBLEMEN 12
PROBLEEMGEDRAG MET SPECIALE OORZAAK 14
ANGSTSTOORNISSEN EN DEPRESSIES BIJ KINDEREN 16
FAALANGST 18
DCD - Developmental Coordination Disorder / 19
,HANDELINGSGERICHT WERKEN
De 7 principes van handelingsgericht werken Passend onderwijs
1. HGW is doelgericht Focust op wat leerlingen wél kunnen en willen en op hun talenten e
2. HGW gaat om wisselwerking en afstemming interesses.
3. Onderwijsbehoeften staan centraal
4. Leerkrachten maken het verschil, ouders doen er evenzeer toe
5. Positieve aspecten van leerlingen, leerkrachten en ouders zijn van
groot belang
6. De betrokkenen werken constructief samen
OPP- ontwikkelingsperspectief
7. De werkwijze is systematisch en transparant Bevat onder andere:
• Beoogd uitstroomprofiel (type voortgezet onderwijs)
• Tussentijdse doelen voor taal, rekenen, werkhouding en gedrag
• Onderwijsaanbod dat nodig is om die doelen te halen.
Effectieve feedback (Hattie, 2013)
1. Feed-up: ‘wat van HGW spreekt ons aan? Welke doelen willen we
ermee bereiken? Wat zien en horen we als we deze doelen be- 3 niveaus van onderwijs en ondersteuning
haald hebben?’
2. Feed-back: ‘Hoe dicht bij onze doelen zijn we al? Wat hebben we
al bereikt?’
3. Feed-forward: ‘Wat kunnen we doen om nog dichter bij onze doe- 3. Externe
len te komen? Ondersteuning:
Enkele leerlingen
5-10%
Multi-disciplinair overleg (MDO)
Hoge, realistische verwachtingen werken 2. Interne ondersteuning:
Doelen zijn zo SMARTI mogelijk: Sommige leerlingen
1. Specifiek: concreet, klein, overzichtelijk; het is duidelijk wat je ziet 10-15%
of hoort als het doel bereikt is, de criteria voor succes zijn helder. Leerlingbespreking
2. Meetbaar: voldoende objectief vast te stellen, zodat bij evaluatie
nagegaan kan worden of het doel daadwerkelijk behaald is. 1. Basisaanbod: goed onderwijs
, HGW hecht belang aan ambitieuze doelen “Het ombuigen van probleemgericht denken n
Steeds evalueer je of de doelen behaald zijn en analyseer je de reden
oplossingsgericht handelen biedt perspectief”
hiervoor. Onderzoek eerst het geboden onderwijs: wat is er goed ge-
gaan en wat moet nog beter?
Van ‘wat een kind heeft of is’ —> ‘wat een kind nodig heeft om..’
• Doelen voor de school zijn noodzakelijk. Te ontlenen aan kerndoe-
len, de referentieniveaus en leerlijnen. Uit te drukken in het percen-
Voor gelijke kansen op het ontplooien van hun mogelijkheden en talent
tage leerlingen dat op een bepaald moment een bepaald niveau be-
hebben leerlingen recht op ongelijke behandeling in onderwijs en opvo
reikt heeft.
ding
• Voor iedere groep formuleert de leerkracht heldere doelen.
• Ook bij groepjes of subgroepen werk je doelgericht.
Leerkracht/leerling relatie Onderwijsbehoeften zijn met hulpzinnen te concretise
Verbetering van deze relatie draagt bij aan: Om het doel te behalen, heeft deze groep/leerling nodig:
• Leeropbrengsten en schoolplezier nemen toe bij de leer- Een bepaald type instructie, taken, leeractiviteiten, materialen, leeromgeving, fee
ling medeleerlingen, leerkrachten of ouders die….
• Het welbevinden van de leerkracht neemt toe
Schoolsucces van leerlingen:
• 20% scholen (1/3 kenmerken van de school, 2/3 kenmerken van de leraar)
Ondersteuning van de leerkracht • 80% kenmerken van de leerling en zijn thuissituatie (onderwijsondersteunend ge
Wat heb ik nodig om: van ouders speelt een grote rol)
• Deze groep passend onderwijs te bieden?
• Af te stemmen op de onderwijsbehoeften van dit groep-
je leerlingen? Onderwijsondersteunend gedrag van ouders
• Deze leerling de pedagogisch-didactische aanpak te • Betrokkenheid van de ouders bij het onderwijs aan hun kind: interesse tonen
bieden die nodig is? leren, helpen met huiswerk, transfer van op school geleerde dingen naar de thu
• De relatie met deze leerling te verbeteren? tie, culturele uitstapjes, voorlezen. Het is ook belangrijk dat de ouders achter h
• Me in te blijven zetten voor deze groep/dit groepje of schoolbeleid staan. Waardering van de leerkracht.
deze leerling? • Supervisie door de ouders: toezicht houden op- en begeleiden van gedrag.
• Verwachting van de ouders: hoge realistische verwachtingen hangen samen m
Bespreek dit met de IB-er. hoge schoolprestaties. Te lage verwachtingen —> demotiverend, te hoge verw
gen —> spanning / faalangst.
