OWP Hoorcollege 1a
Waarom?
1. Voorspellen van ons volwassen functioneren: temperament is de
hoeksteen van latere persoonlijkheid (zelfcontrole Marshmallow test)
2. Begrijpen van onze menselijke natuur (bijvoorbeeld altruïsme)
3. Begrijpen hoe we gezond functioneren kunnen bevorderen (klassiek
onderzoek Deviancy training: afwijkende jongeren bij elkaar zetten heeft
vaak juist een negatief effect, ze nemen elkaars gedrag over)
De praktijk van de k&j psycholoog (hoorcollege 50 min.) = tentamenstof
Deeltentamens: 10 maart en 15 april
Onderzoeksverslag inleiding & discussie tellen mee voor OWP
Ontwikkelingspsychologie = de studie van verandering
3 brede domeinen:
1. Fysiologische ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling
3. Sociale en emotionele ontwikkeling
Stappen van ontwikkelingspsychologisch onderzoek:
1. Beschrijven van ontwikkeling: systematisch in kaart brengen van stabiliteit
en verandering over tijd
2. Begrijpen van ontwikkeling: waarom en hoe vindt ontwikkeling plaats?
Waarom en hoe voorspelt factor x verschijnsel Y?
3. Optimaliseren van ontwikkeling: hoe kunnen we de ontwikkeling van
kinderen zo goed mogelijk ondersteunen?
Stereotype threat: onderliggend gevoel dat stereotype over jouw groep wel
eens waar zou kunnen zijn, dat anderen jou zien in het licht van dat stereotype,
en de onzekerheid die daar vaak uit volgt onderpresteren
Kortdurende interventie die leerlingen focust op belangrijke individuele
kenmerken vermindert de achievement gap
3 grote thema’s:
1. Nature (ontwikkeling bepaald door genetische aanleg, nativisme) vs.
Nurture (ontwikkeling bepaald door omgeving, empiricisme) achterhaald
debat, vaak interactie. Twee soorten interactie: cross-over interactie en
schaarvormige interactie
2. Continue ontwikkeling (vindt geleidelijk plaats, zonder abrupte
veranderingen, gradueel) vs. Discontinue ontwikkeling (is een
opeenvolging van abrupte veranderingen, ontwikkeling verloopt in stadia)
3. Doorlopen kinderen dezelfde ontwikkeling? Tegenwoordig wordt vaker
erkend dat kinderen individuele ontwikkelingspaden doorlopen, afhankelijk
van hun specifieke omgeving en genetische aanleg. gehechtheids-stijlen
(Mary Ainsworth)
,De praktijk van de kinder- en jeugdpsycholoog (kennisclip)
-Is er een probleem?; is probleemgedrag echt afwijkend/problematisch?
Leeftijdsadequaat gedrag?
Mate van , frequentie, duur
Hardnekkigheid
Verstoring functioneren?
o Sociale beperkingen (gezin, vriendschappen)
o Schoolprestaties
o Belemmering/verstoring ontwikkeling
Situatie gebonden of algemeen?
Voor wie en hoezeer is het een probleem?
o Kind
o Gezin
o Maatschappij
(bizar) gedrag alleen voorkomend bij bepaalde stoornis?
Dus: als K&J psycholoog moet je heel goed weten wat ‘normaal’ is voor welke
leeftijd en wanneer gezonde ontwikkeling bedreigd wordt
-Is er sprake van een stoornis? DSM-5
-Onderkennende hypothese; probleemclusters x en y wijzen op … (DSM-5
stoornis) hypothese onderzoeken
-Symptomen van een stoornis verschillen per leeftijdsfase
-Als K&J psycholoog moet je de uitingsvormingen van stoornissen op
verschillende leeftijden kennen en moet je onderzoeksmiddelen kiezen
-Wanneer er geen sprake is van een DSM-5 stoornis is hoeft dit niet te betekenen
dat er geen hulpverlening nodig is
-Veel problemen ontstaan in periodes van relatief snelle veranderingen
-Bepaalde problemen ontstaan vaker in een bepaalde ontwikkelingsfase
-Risico op probleemgedrag is soms afhankelijk van de sekse
Negatieve attributie = snel denken dat anderen afwijzen, negatieve
gebeurtenissen op jezelf betrekken en zien als bewijs van er niet bij horen.
Verklarende analyse:
Hypotheses opstellen voor deze cliënt
Onderzoeken of van deze verklarende factoren sprake is bij de cliënt
Er zijn vaak meerdere factoren aanwezig waardoor een stoornis is ontstaan
Behandelmethode moet passen bij vermeende oorzaken of in stand
houdende factoren
, OWP Hoorcollege 1b
Waarom hebben we theorie nodig?
Om kennis te kunnen integreren en zo tot een samenhangend begrip te komen
van hoe kinderen zich ontwikkelen.
Om toekomstig onderzoek te sturen
Goede vragen
Goede hypotheses
Aanleg en omgeving
Vier interactionistische theorieën
1. Ecologische theorie van Bronfenbrenner: 6 verschillende systemen
1. Kind aanleg, persoonlijkheid, biologische en
genetische factoren
2. Microsysteem directe omgeving van het kind
3. Mesosysteem connecties tussen de microsystemen
4. Exosysteem indirecte omgevingen (bijv.
werkomstandigheden van ouders, kwaliteit van
ziekenhuis in de buurt)
5. Macrosysteem culturele context
6. Chronosysteem tijd (systemen veranderen over tijd)
2. Psycho-sociale ontwikkelingstheorie van Erikson ontwikkeling
wordt bepaald door 3 systemen: biologie, psychologie & cultuur. Erikson
breidde de ontwikkelingstheorie van Freud uit met 3 extra stadia. Ieder
stadium bestaat uit een conflict tussen twee uitersten (positief vs.
Negatief). Ieder conflict vormt de basis van een ontwikkelingstaak die
moet worden opgelost. De succesvolle oplossing van een psycho-sociaal
conflict leidde tot de opbouw van ‘deugden’. Het niet oplossen leidt
daarentegen tot pathologie.
3. Evolutionaire psychologie van Darwin en co. twee manieren hoe
evolutie de ontwikkeling heeft gevormd:
1. Universeel verloop van stadia en groei (maturation
approach mensen groeien automatisch naar een
bepaald uitpunt) Life history theory
2. Vastlegging van adaptieve conditionele
ontwikkelingspaden. Principe: richting van de
ontwikkeling wordt pas bepaald na blootstelling aan
omgevingsprikkels. Hiermee verwant:
kritische/sensitieve periode, imprinting
4. Zelf-determinatie theorie van Edward Deci en Richard en Ryan
1. Kinderen zijn van nature gedreven om te leren en zich
te ontwikkelen = organismisch perspectief op
ontwikkeling
2. Omgeving kan die natuurlijke ontwikkeling stimuleren
of juist dwarsbomen, basale behoeften: competentie,
autonomie & verbondenheid.
Veel gebruikte meetmethoden:
Waarom?
1. Voorspellen van ons volwassen functioneren: temperament is de
hoeksteen van latere persoonlijkheid (zelfcontrole Marshmallow test)
2. Begrijpen van onze menselijke natuur (bijvoorbeeld altruïsme)
3. Begrijpen hoe we gezond functioneren kunnen bevorderen (klassiek
onderzoek Deviancy training: afwijkende jongeren bij elkaar zetten heeft
vaak juist een negatief effect, ze nemen elkaars gedrag over)
De praktijk van de k&j psycholoog (hoorcollege 50 min.) = tentamenstof
Deeltentamens: 10 maart en 15 april
Onderzoeksverslag inleiding & discussie tellen mee voor OWP
Ontwikkelingspsychologie = de studie van verandering
3 brede domeinen:
1. Fysiologische ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling
3. Sociale en emotionele ontwikkeling
Stappen van ontwikkelingspsychologisch onderzoek:
1. Beschrijven van ontwikkeling: systematisch in kaart brengen van stabiliteit
en verandering over tijd
2. Begrijpen van ontwikkeling: waarom en hoe vindt ontwikkeling plaats?
Waarom en hoe voorspelt factor x verschijnsel Y?
3. Optimaliseren van ontwikkeling: hoe kunnen we de ontwikkeling van
kinderen zo goed mogelijk ondersteunen?
Stereotype threat: onderliggend gevoel dat stereotype over jouw groep wel
eens waar zou kunnen zijn, dat anderen jou zien in het licht van dat stereotype,
en de onzekerheid die daar vaak uit volgt onderpresteren
Kortdurende interventie die leerlingen focust op belangrijke individuele
kenmerken vermindert de achievement gap
3 grote thema’s:
1. Nature (ontwikkeling bepaald door genetische aanleg, nativisme) vs.
Nurture (ontwikkeling bepaald door omgeving, empiricisme) achterhaald
debat, vaak interactie. Twee soorten interactie: cross-over interactie en
schaarvormige interactie
2. Continue ontwikkeling (vindt geleidelijk plaats, zonder abrupte
veranderingen, gradueel) vs. Discontinue ontwikkeling (is een
opeenvolging van abrupte veranderingen, ontwikkeling verloopt in stadia)
3. Doorlopen kinderen dezelfde ontwikkeling? Tegenwoordig wordt vaker
erkend dat kinderen individuele ontwikkelingspaden doorlopen, afhankelijk
van hun specifieke omgeving en genetische aanleg. gehechtheids-stijlen
(Mary Ainsworth)
,De praktijk van de kinder- en jeugdpsycholoog (kennisclip)
-Is er een probleem?; is probleemgedrag echt afwijkend/problematisch?
Leeftijdsadequaat gedrag?
Mate van , frequentie, duur
Hardnekkigheid
Verstoring functioneren?
o Sociale beperkingen (gezin, vriendschappen)
o Schoolprestaties
o Belemmering/verstoring ontwikkeling
Situatie gebonden of algemeen?
Voor wie en hoezeer is het een probleem?
o Kind
o Gezin
o Maatschappij
(bizar) gedrag alleen voorkomend bij bepaalde stoornis?
Dus: als K&J psycholoog moet je heel goed weten wat ‘normaal’ is voor welke
leeftijd en wanneer gezonde ontwikkeling bedreigd wordt
-Is er sprake van een stoornis? DSM-5
-Onderkennende hypothese; probleemclusters x en y wijzen op … (DSM-5
stoornis) hypothese onderzoeken
-Symptomen van een stoornis verschillen per leeftijdsfase
-Als K&J psycholoog moet je de uitingsvormingen van stoornissen op
verschillende leeftijden kennen en moet je onderzoeksmiddelen kiezen
-Wanneer er geen sprake is van een DSM-5 stoornis is hoeft dit niet te betekenen
dat er geen hulpverlening nodig is
-Veel problemen ontstaan in periodes van relatief snelle veranderingen
-Bepaalde problemen ontstaan vaker in een bepaalde ontwikkelingsfase
-Risico op probleemgedrag is soms afhankelijk van de sekse
Negatieve attributie = snel denken dat anderen afwijzen, negatieve
gebeurtenissen op jezelf betrekken en zien als bewijs van er niet bij horen.
Verklarende analyse:
Hypotheses opstellen voor deze cliënt
Onderzoeken of van deze verklarende factoren sprake is bij de cliënt
Er zijn vaak meerdere factoren aanwezig waardoor een stoornis is ontstaan
Behandelmethode moet passen bij vermeende oorzaken of in stand
houdende factoren
, OWP Hoorcollege 1b
Waarom hebben we theorie nodig?
Om kennis te kunnen integreren en zo tot een samenhangend begrip te komen
van hoe kinderen zich ontwikkelen.
Om toekomstig onderzoek te sturen
Goede vragen
Goede hypotheses
Aanleg en omgeving
Vier interactionistische theorieën
1. Ecologische theorie van Bronfenbrenner: 6 verschillende systemen
1. Kind aanleg, persoonlijkheid, biologische en
genetische factoren
2. Microsysteem directe omgeving van het kind
3. Mesosysteem connecties tussen de microsystemen
4. Exosysteem indirecte omgevingen (bijv.
werkomstandigheden van ouders, kwaliteit van
ziekenhuis in de buurt)
5. Macrosysteem culturele context
6. Chronosysteem tijd (systemen veranderen over tijd)
2. Psycho-sociale ontwikkelingstheorie van Erikson ontwikkeling
wordt bepaald door 3 systemen: biologie, psychologie & cultuur. Erikson
breidde de ontwikkelingstheorie van Freud uit met 3 extra stadia. Ieder
stadium bestaat uit een conflict tussen twee uitersten (positief vs.
Negatief). Ieder conflict vormt de basis van een ontwikkelingstaak die
moet worden opgelost. De succesvolle oplossing van een psycho-sociaal
conflict leidde tot de opbouw van ‘deugden’. Het niet oplossen leidt
daarentegen tot pathologie.
3. Evolutionaire psychologie van Darwin en co. twee manieren hoe
evolutie de ontwikkeling heeft gevormd:
1. Universeel verloop van stadia en groei (maturation
approach mensen groeien automatisch naar een
bepaald uitpunt) Life history theory
2. Vastlegging van adaptieve conditionele
ontwikkelingspaden. Principe: richting van de
ontwikkeling wordt pas bepaald na blootstelling aan
omgevingsprikkels. Hiermee verwant:
kritische/sensitieve periode, imprinting
4. Zelf-determinatie theorie van Edward Deci en Richard en Ryan
1. Kinderen zijn van nature gedreven om te leren en zich
te ontwikkelen = organismisch perspectief op
ontwikkeling
2. Omgeving kan die natuurlijke ontwikkeling stimuleren
of juist dwarsbomen, basale behoeften: competentie,
autonomie & verbondenheid.
Veel gebruikte meetmethoden:
