Samenvatting Wondzorg
1 Indeling van wonden
Wonden komen voor in allerlei soorten en maten. Wonden kunnen op verschillende manieren
ontstaan :
- Door mechanisch scherp geweld (schaafwond, snijwond, steekwond, scheurwond,
schotwond, beet, insectenbeet/-steek).
- Door mechanisch stomp geweld (contusie, fractuur, luxatie, orgaanruptuur).
- Door niet-vaste voorwerpen (chemische wonden, elektrisch letsel, stralingsletsel, thermisch
letsel).
- Infectiewonden (letsel veroorzaakt door micro-organismen).
- Oncologische wonden (huidkanker, ver doorgegroeide borstkanker, uitzaaiingen in de huid).
- Wonden door circulatiestoornissen (weefselversterf door onvoldoende toevoer van zuurstof
en/of voedingsstoffen, zoals gangreen).
2 Wondgenezing
Bij een verwonding stroomt het bloed uit de verscheurde vaten in de wondspleet. Het bloed stolt en
met blootstelling aan lucht ontstaat er een korst. Als de korst verdwijnt wordt de wond opgevuld met
jong bloedvatrijk bindweefsel. Het bindweefsel is roze en korrelig en bloedt makkelijk
(granulatieweefsel). In het begin is het een beetje dik en rood en als het granulatieweefsel dan
verdwijnt wordt het litteken wit en plat. Er zijn twee soorten wondgenezing :
- Primaire wondgenezing
Als een wond schoon is en zonder problemen geneest. Vanuit de intacte huid groeit nieuw
huidweefsel in de wondspleet. Als de wond genezen is kun je nauwelijks een litteken zien.
- Secundaire wondgenezing
De wonden zijn niet direct schoon. Het vindt plaats als een wond niet direct gesloten kan
worden. De wondgenezing kan maanden duren. Na secundaire genezing ontstaat altijd een
breed litteken en de genezing duurt lang. De huid blijft hierna kwetsbaar.
2.1 Factoren van wondgenezing
Fasen van wondgenezing :
1. Reactiefase
De wondverzorging is erop gericht om uitbreiding van de verwonding te voorkomen, en er
treedt een ontstekingsreactie op (roodheid, warmte, zwelling, pijn).
2. Regeneratiefase
Er worden nieuwe bloedvaatjes en een dun laagje huid gevormd. De wond wordt gesloten.
3. Rijpingsfase
Het granulatieweefsel dat de dermis heeft vervangen moet uitrijpen tot een dun, soepel en
wit bindweefsellitteken. In de rijpingsfase ontstaat het uiteindelijke litteken.
, 2.2 Factoren die invloed hebben op wondgenezing
Plaatselijke factoren :
- Soort en plaats van de wond.
- Verontreiniging van de wond met vreemde voorwerpen.
- Doorbloeding van het wondgebied.
Algemene factoren :
- Algemene conditie van de zorgvrager.
- Leeftijd.
- Mate van bloedverlies.
3 Wondclassificatiesysteem
Wondclassificatiesystemen kun je gebruiken om structuur aan te brengen in een wondbehandeling.
Bijvoorbeeld WCS-classificatie en het TIME-model.
3.1 WCS-classificatie
Het woundcare consultant society classificatiemodel. Het gaat uit van een stadia-indeling volgens de
kleuren zwart-geel-rood en is daardoor makkelijk toepasbaar.
3.2 TIME-model
In het TIME-model wordt specifiek naar de factoren gekeken die bij het genezingsproces van een
wond een rol spelen. Het kan gebruikt worden bij het diagnosticeren van een wond (anamnese) en
het bepalen en evalueren van de wondbehandeling. Stappen TIME-model :
T = Tissue, Wat is de kleur van het weefsel (rood, geel, zwart)
I = Infection, Is er sprake van een wondinfectie?
M = Moisture, Produceert de wond veel vocht? Oedeem?
E = Edge, Wat is de toestand van de wondranden en wondomgeving?
3.3 Wondbehandelplan
Op basis van een wonddiagnose kan met behulp van een wondclassificatiesysteem een
verantwoorde keuze voor bepaald wondverzorgingsmateriaal gemaakt worden en een
wondbehandelplan opgesteld worden. Dit behandelplan is leidend voor de dagelijkse wondzorg.
1 Indeling van wonden
Wonden komen voor in allerlei soorten en maten. Wonden kunnen op verschillende manieren
ontstaan :
- Door mechanisch scherp geweld (schaafwond, snijwond, steekwond, scheurwond,
schotwond, beet, insectenbeet/-steek).
- Door mechanisch stomp geweld (contusie, fractuur, luxatie, orgaanruptuur).
- Door niet-vaste voorwerpen (chemische wonden, elektrisch letsel, stralingsletsel, thermisch
letsel).
- Infectiewonden (letsel veroorzaakt door micro-organismen).
- Oncologische wonden (huidkanker, ver doorgegroeide borstkanker, uitzaaiingen in de huid).
- Wonden door circulatiestoornissen (weefselversterf door onvoldoende toevoer van zuurstof
en/of voedingsstoffen, zoals gangreen).
2 Wondgenezing
Bij een verwonding stroomt het bloed uit de verscheurde vaten in de wondspleet. Het bloed stolt en
met blootstelling aan lucht ontstaat er een korst. Als de korst verdwijnt wordt de wond opgevuld met
jong bloedvatrijk bindweefsel. Het bindweefsel is roze en korrelig en bloedt makkelijk
(granulatieweefsel). In het begin is het een beetje dik en rood en als het granulatieweefsel dan
verdwijnt wordt het litteken wit en plat. Er zijn twee soorten wondgenezing :
- Primaire wondgenezing
Als een wond schoon is en zonder problemen geneest. Vanuit de intacte huid groeit nieuw
huidweefsel in de wondspleet. Als de wond genezen is kun je nauwelijks een litteken zien.
- Secundaire wondgenezing
De wonden zijn niet direct schoon. Het vindt plaats als een wond niet direct gesloten kan
worden. De wondgenezing kan maanden duren. Na secundaire genezing ontstaat altijd een
breed litteken en de genezing duurt lang. De huid blijft hierna kwetsbaar.
2.1 Factoren van wondgenezing
Fasen van wondgenezing :
1. Reactiefase
De wondverzorging is erop gericht om uitbreiding van de verwonding te voorkomen, en er
treedt een ontstekingsreactie op (roodheid, warmte, zwelling, pijn).
2. Regeneratiefase
Er worden nieuwe bloedvaatjes en een dun laagje huid gevormd. De wond wordt gesloten.
3. Rijpingsfase
Het granulatieweefsel dat de dermis heeft vervangen moet uitrijpen tot een dun, soepel en
wit bindweefsellitteken. In de rijpingsfase ontstaat het uiteindelijke litteken.
, 2.2 Factoren die invloed hebben op wondgenezing
Plaatselijke factoren :
- Soort en plaats van de wond.
- Verontreiniging van de wond met vreemde voorwerpen.
- Doorbloeding van het wondgebied.
Algemene factoren :
- Algemene conditie van de zorgvrager.
- Leeftijd.
- Mate van bloedverlies.
3 Wondclassificatiesysteem
Wondclassificatiesystemen kun je gebruiken om structuur aan te brengen in een wondbehandeling.
Bijvoorbeeld WCS-classificatie en het TIME-model.
3.1 WCS-classificatie
Het woundcare consultant society classificatiemodel. Het gaat uit van een stadia-indeling volgens de
kleuren zwart-geel-rood en is daardoor makkelijk toepasbaar.
3.2 TIME-model
In het TIME-model wordt specifiek naar de factoren gekeken die bij het genezingsproces van een
wond een rol spelen. Het kan gebruikt worden bij het diagnosticeren van een wond (anamnese) en
het bepalen en evalueren van de wondbehandeling. Stappen TIME-model :
T = Tissue, Wat is de kleur van het weefsel (rood, geel, zwart)
I = Infection, Is er sprake van een wondinfectie?
M = Moisture, Produceert de wond veel vocht? Oedeem?
E = Edge, Wat is de toestand van de wondranden en wondomgeving?
3.3 Wondbehandelplan
Op basis van een wonddiagnose kan met behulp van een wondclassificatiesysteem een
verantwoorde keuze voor bepaald wondverzorgingsmateriaal gemaakt worden en een
wondbehandelplan opgesteld worden. Dit behandelplan is leidend voor de dagelijkse wondzorg.
