Staat en recht
Op welke wijze regelt het recht de macht van de staat over zijn burgers en de bescherming
van diezelfde burgers?
Wat is een staat en welke plaats nemen rechtsregels in die staat in?
De staat is onderdeel van het publiekrecht (verticale verhouding tussen de overheid en de
burger staat centraal)
- Publiekrecht = staat burger (niets mag, tenzij bevoegdheid
- Privaatrecht = burger burger (alles mag, mits…..)
Kenmerken van de staat; grondgebied, burgers en overheidsgezag
‘ een instituut dat de hoogste macht heeft en dat daardoor de gemeenschap zijn wil kan
opleggen.’ eenzijdigheid
- Soevereiniteit; baas in eigen land
- Erkenning; door andere landen als staat erkend worden
Zonder samenleving (burgers) is er geen recht, maar zonder recht is er ook geen samenleving
denkbaar. Functies voor het recht in de samenleving
- Ordening van de maatschappij; wat mag men van elkaar verwachten?
groepsnorm; het aanreiken van normen
- Handhaving van de regels; hoe zorgen we ervoor dat men zich gedraagt volgens de
norm?
geschildoplossing; het oplossen van conflicten over de (uitleg van) deze normen
Verschillende soorten staten
- Eenheidsstaat
- Gecentraliseerde (centralisatie)
- Gedecentraliseerd (verdeelde macht over bijvoorbeeld gemeenten)
- Deelstaat (staten in bijvoorbeeld Amerika met eigen wetten binnen een land
Wat is recht?
Een geheel van regels dat door een daartoe bevoegde instantie, het gezag is vastgesteld of
erkend.
Week 4 aantekeningen
Hiërarchie van wetgeving;
- Verdragen
- Grondwet
- Wet in formele zin regering + Staten-Generaal
- AMvB (koninklijk besluit) regering (koning en ministers)
- Ministeriële regelingen ministers
- Provinciale verdragen
- Gemeentelijke verordening
,Hoorcollege week 5
Grondrechten; relatie overheid burger (verticaal)
Op welke wijze regelt het recht de macht van de staat over zijn burgers en de bescherming
van diezelfde burgers?
- Democratische rechtsstaat;
- legaliteitsbeginsel
- machtenscheiding
- onafhankelijke rechtspraak
- grondrechten (de basisrechten die onvervreemdbaar zijn je kan ze niet overdragen
en van een individu) = burgers hebben de fundamentele rechten/vrijheden die de
overheid moet eerbiedigen. Die het individu beschermen tegen inbreuken op zijn of
haar privéleven door de overheid.
- Wetgeving, bestuur, rechtspraak
Sinds 1650; emancipatie van burgers, nieuwe opvattingen over politiek, religie, wetenschap.
door de Franse revolutie, uitgangspunt; mensen zijn gelijk aan elkaar
Klassieke grondrechten; waarborgen vrijheden van burgers, die de overheid zo veel als
mogelijk moet respecteren.
vrijheidsrechten
politieke rechten
gelijkheidsrechten
Sociale grondrechten; vormen een opdracht voor de overheid om ervoor te zorgen dat er
sociale gerechtigheid heerst in de samenleving, burger moet zich kunnen ontplooien.
Overheid moet zich bemoeien met de overheid
Verschillen;
- Klassieke grondrechten kunnen bij de rechter worden afgedwongen.
- Bij sociale grondrechten kun je niet naar de rechter stappen.
- Bij sociale grondrechten moet de overheid zich bemoeien met het leven van de
burger terwijl bij klassieke grondrechten de vrijheid van het individu belangrijker is.
Tussen de overheid en de burger spelen afweerrechten (art. 11 GW) voor de burger tegen al
te machtige overheid.
Noodzaak tot beperken van grondrecht individuele burger
beperken bij bijvoorbeeld godsdienstvrijheid er zijn grenzen.
Welk orgaan is bevoegd om deze vrijheid te beperken; de formele wetgever (de wet)
Formele wetgever; regering en Staten-Generaal gezamenlijk
Art. 4 GW kiesrecht
Grondrechten tussen burgers onderling (horizontaal)
De horizontale werking leidt vaak tot een conflict tussen grondrechten
, Horizontale werking wordt ook wel derdenwerking genoemd; de toepassing van
grondrechten op de verhouding tussen burgers (privaatrecht)
Hoorcollege 6
De totstandkoming van een kabinet
De regering moet regeren met een meerderheid.
Uitganspunten;
- De uitoefening van overheidsmacht dient te geschieden door een overheidsorgaan
dat direct of indirect democratisch aan de macht is gekomen
- De uitgeoefende overheidsmacht dient altijd gecontroleerd te kunnen worden door
een overheidsorgaan dat direct of indirect democratisch aan de macht is gekomen.
(Zonder vertegenwoordiging GEEN macht)
Volksvertegenwoordiging
- Staten-Generaal
- Eerste en tweede kamer
- Parlement
de minister president is voorzitter van de ministerraad
art. 43 + 48, 44,46,49 GW
De manier waarop een kabinet tot stand komt, is onderworpen aan regels van het
ongeschreven recht. Staat dus niet in de wet.
De benoeming van de leden van een kabinet en de taakverdeling tussen de ministers vinden
plaats na de tweede Kamerverkiezingen.
Op welke wijze regelt het recht de macht van de staat over zijn burgers en de bescherming
van diezelfde burgers?
Wat is een staat en welke plaats nemen rechtsregels in die staat in?
De staat is onderdeel van het publiekrecht (verticale verhouding tussen de overheid en de
burger staat centraal)
- Publiekrecht = staat burger (niets mag, tenzij bevoegdheid
- Privaatrecht = burger burger (alles mag, mits…..)
Kenmerken van de staat; grondgebied, burgers en overheidsgezag
‘ een instituut dat de hoogste macht heeft en dat daardoor de gemeenschap zijn wil kan
opleggen.’ eenzijdigheid
- Soevereiniteit; baas in eigen land
- Erkenning; door andere landen als staat erkend worden
Zonder samenleving (burgers) is er geen recht, maar zonder recht is er ook geen samenleving
denkbaar. Functies voor het recht in de samenleving
- Ordening van de maatschappij; wat mag men van elkaar verwachten?
groepsnorm; het aanreiken van normen
- Handhaving van de regels; hoe zorgen we ervoor dat men zich gedraagt volgens de
norm?
geschildoplossing; het oplossen van conflicten over de (uitleg van) deze normen
Verschillende soorten staten
- Eenheidsstaat
- Gecentraliseerde (centralisatie)
- Gedecentraliseerd (verdeelde macht over bijvoorbeeld gemeenten)
- Deelstaat (staten in bijvoorbeeld Amerika met eigen wetten binnen een land
Wat is recht?
Een geheel van regels dat door een daartoe bevoegde instantie, het gezag is vastgesteld of
erkend.
Week 4 aantekeningen
Hiërarchie van wetgeving;
- Verdragen
- Grondwet
- Wet in formele zin regering + Staten-Generaal
- AMvB (koninklijk besluit) regering (koning en ministers)
- Ministeriële regelingen ministers
- Provinciale verdragen
- Gemeentelijke verordening
,Hoorcollege week 5
Grondrechten; relatie overheid burger (verticaal)
Op welke wijze regelt het recht de macht van de staat over zijn burgers en de bescherming
van diezelfde burgers?
- Democratische rechtsstaat;
- legaliteitsbeginsel
- machtenscheiding
- onafhankelijke rechtspraak
- grondrechten (de basisrechten die onvervreemdbaar zijn je kan ze niet overdragen
en van een individu) = burgers hebben de fundamentele rechten/vrijheden die de
overheid moet eerbiedigen. Die het individu beschermen tegen inbreuken op zijn of
haar privéleven door de overheid.
- Wetgeving, bestuur, rechtspraak
Sinds 1650; emancipatie van burgers, nieuwe opvattingen over politiek, religie, wetenschap.
door de Franse revolutie, uitgangspunt; mensen zijn gelijk aan elkaar
Klassieke grondrechten; waarborgen vrijheden van burgers, die de overheid zo veel als
mogelijk moet respecteren.
vrijheidsrechten
politieke rechten
gelijkheidsrechten
Sociale grondrechten; vormen een opdracht voor de overheid om ervoor te zorgen dat er
sociale gerechtigheid heerst in de samenleving, burger moet zich kunnen ontplooien.
Overheid moet zich bemoeien met de overheid
Verschillen;
- Klassieke grondrechten kunnen bij de rechter worden afgedwongen.
- Bij sociale grondrechten kun je niet naar de rechter stappen.
- Bij sociale grondrechten moet de overheid zich bemoeien met het leven van de
burger terwijl bij klassieke grondrechten de vrijheid van het individu belangrijker is.
Tussen de overheid en de burger spelen afweerrechten (art. 11 GW) voor de burger tegen al
te machtige overheid.
Noodzaak tot beperken van grondrecht individuele burger
beperken bij bijvoorbeeld godsdienstvrijheid er zijn grenzen.
Welk orgaan is bevoegd om deze vrijheid te beperken; de formele wetgever (de wet)
Formele wetgever; regering en Staten-Generaal gezamenlijk
Art. 4 GW kiesrecht
Grondrechten tussen burgers onderling (horizontaal)
De horizontale werking leidt vaak tot een conflict tussen grondrechten
, Horizontale werking wordt ook wel derdenwerking genoemd; de toepassing van
grondrechten op de verhouding tussen burgers (privaatrecht)
Hoorcollege 6
De totstandkoming van een kabinet
De regering moet regeren met een meerderheid.
Uitganspunten;
- De uitoefening van overheidsmacht dient te geschieden door een overheidsorgaan
dat direct of indirect democratisch aan de macht is gekomen
- De uitgeoefende overheidsmacht dient altijd gecontroleerd te kunnen worden door
een overheidsorgaan dat direct of indirect democratisch aan de macht is gekomen.
(Zonder vertegenwoordiging GEEN macht)
Volksvertegenwoordiging
- Staten-Generaal
- Eerste en tweede kamer
- Parlement
de minister president is voorzitter van de ministerraad
art. 43 + 48, 44,46,49 GW
De manier waarop een kabinet tot stand komt, is onderworpen aan regels van het
ongeschreven recht. Staat dus niet in de wet.
De benoeming van de leden van een kabinet en de taakverdeling tussen de ministers vinden
plaats na de tweede Kamerverkiezingen.
