ZWANGERSCHAP 1 CARDIOVASCULAIRSTELSEL
CARDIOVASCULAIR STELSEL
1. Algemeen
Het woord cardio komt van “Kardia” uit oud grieks. Het staat voor het woord hart.
Alle medische termen die dus te maken hebben met hart beginnen met cardio, bv.:
- ECG = elektrocardiogram voor hartfilmpje
- CTG = cardiotocogram voor foetle hartonen
- Cardioloog = arts-specialist in leer van hart
Het woord vasculair heeft dan weer als betekenis: met betrekking tot de bloedvaten.
In de bloedvaten zelf wordt er onderscheid gemaakt tussen:
- Aders / venen
o Bloedvaten NAAR het hart = afferente bloedvaten
- Slagaders / arteria
o Bloedvaten WEG van het hart = efferente bloedvaten
- Haarvaten / capillairen
o Bloedvaten met kleinste diameter (zoals een haar)
o Hier vindt de gasuitwisseling, uitwisseling van voedingsstoffen en afvalstoffen
plaats
Het cardiovasculair systeem is dus een gesloten systeem waarbij bloed doorheen het
lichaam wordt gepompt via het hart. Er bestaan in dit gesloten systeem 2 bloedsomlopen:
- De kleine bloedsomloop
o Re ventrikel truncus pulm. aa. pulm. capillairen in de longen vv.
pulm. … Li Atrium
o Gasuitwisseling: Bloed vervoert naar uitwisselingsvlak met de longen
(zie les 2 ademhalingsstelsel: “externe respiratie”)
- De grote bloedsomloop
o Li venrikel Aorta arteriën capillairen venen Vena cava sup. en
inf. Re atrium
o Gasuitwisseling: Bloed wordt vervoerd naar de rest van het lichaam
(Zie les 2 ademhalingsstelsel: “interne respiratie”)
2. Het HART
Het hart is de motor/pomp die het bloed door een netwerk van bloedvaten laat stromen.
Het doel van het hart is:
- Voedingstoffen, afvalstoffen en gassen laten circuleren / op de
juiste plaats brengen
Het bestaat uit 4 kamers:
- 2 voorkamers / atriums
- 2 achterkamers / ventrikels
Elk deel van het hart heeft een eigen functie als een individuele pomp
bestaande uit een atrium en een ventrikel. De rechterzijde van het hart
ontvangt zuurstofarm bloed van de weefsels (organen etc) en pompt
deze naar de longen. De linkerzijde ontvangt zuurstofrijk bloed van de longen en pompt dit
naar de rest van het lichaam. Bloedvaten die lopen van het rechterventrikel naar de longen
en terug naar het linker atrium zijn gekend als de pulmonaire circulatie.
Bloedvaten die lopen van de linkerzijde van het hart naar de weefsels en dan naar de
rechterzijde van het hart zijn gekend als de systemische circulatie.
1
,ZWANGERSCHAP 1 CARDIOVASCULAIRSTELSEL
2.1. Ligging & organisatie van het hart
Ligging van het hart:
Het hart bevindt zich in het midden van de thorax achter het
sternum en rust met zijn apex op het diafragma. Het bovenste
deel wordt de basis genoemd en het onderste deel de apex. De
apex is gericht naar links waardoor sommigen de indruk krijgen
dat het hart met zijn vorm zich meer links bevindt. Als het hart
zich in het midden van de thorax bevindt betekent dit dat het
dus tussen de 2 longen moet liggen. Deze ruimte noemt men het mediastinum. Naast het
hart liggen hier ook andere structuren zoals: trachea, slokdarm, aorta & thymus (zwezerik,
enkel bij jonge kinderen, verschrompelt in pubertijd). Het hart is opgedeeld in 4 kamers (2
links & 2 rechts) echter als we het vanuit een ventraal punt bekijken kunnen we zien dat
we meer de Rechterkamers zichtbaar zijn
en de linkerkamers meer naar dorsaal
gericht zijn.
Organisatie van het hart
Rond het hart bevindt zich het hartzakje of
beter gezegd, het pericardium. Deze omvat
het hele hart tot aan de basis waar hij
aanhecht aan plaats waar bloedvaten
uittreden. Dit pericardium heeft als doel:
het hart & de grote bloedvaten te stabiliseren. Het pericardium zelf bestaat uit 2 delen: het
visceraal pericardium (tegen hart / buitenste oppervlak hart) & pariëtaal pericaridum
(buitenste oppervlak hartzak) waarvan de laatste aanhecht caudaal op het middenrif. Tussen
deze 2 delen is er een luchtruimte gelegen, genaamd de “pericardiale holte”. Deze holte
bevat pericardiale vloeistof en heeft als functie: smeermiddel tussen 2 membranen om
wrijving ertussen tegen te gaan. Deze vloeistof wordt zelf afgescheiden door de pericardiale
membranen (visceraal & pariëtaal). Je kan dit systeem beetje vergelijken met de longpleura
rondom de longen ! Is hetzelfde systeem.
2.2. Opbouw
Opbouw hart (schematisch)
1– Re atrium
2– Li atrium
3– Vena cava superior
4– Aorta met aortaboog
5– Aa. Pulmonales
6– Vv. Pulmonales
7– Mitralisklep of valvula bicuspida
8– Aortaklep
9– Li ventrikel
10– Re ventrikel
11– Vena cava inferior
12– Valvula tricuspidalis
13– Re Pulmonalis klep (semilunaris)
2
, ZWANGERSCHAP 1 CARDIOVASCULAIRSTELSEL
2.2.1. Hartwand
Het hart wordt in 2 gedeeld door een centrale “muur”, genaamd het
septum. Tussen de Linker & rechter atrium noemen we deze het
interatriale septum en is dit een dunne gespierde wand. Tussen het
Li & Re ventrikel noemen we deze het interventricularie septum.
Deze wand splits zich op in 2, waar deze aan de Re ventrikel dun is
(KBO: wenig kracht, lage BD) en in het Li ventrikel dik gespierd is (GBO: veel kracht). De rede
waarom dit zo is, is omdat het R ventrikel is aangesloten aan de kleine bloedsomloop en dus
minder kracht nodig heeft om het bloed rond te pompen in tegenstelling tot het
linkerventrikel die verbonden is met de grote bloedsomloop. Ook de atriums zijn om de
rede dus dunner, ze moeten alleen bloed pompen naar de ventrikels.
De hartwand zelf bestaat uit 3 lagen:
- Epicardium= visceraal pericardium
- Myocardium = gespierde wand/ hartspierweefsel
- Endocarium = Loopt door in endotheel venen & arteriën
Verder heeft de hartwand ook nog groeven die zich bevinden op de overgangen van de
kamers. Zo heb je:
- Atrioventriculaire groeve
o = grens van atria met ventrikels
o 1 naar links & 1 naar rechts maar heeft geen andere naam fso
- Ventriculaire groeves
o = grens tussen de ventrikels
o 1 ventraal & 1 dorsaal
o Deze bevatten vet, de kransslagaders & kransaders
2.2.2. Hartkleppen
Een systeem van kleppen in het hart en de venen zorgen ervoor dat het bloed in 1 richting
stroomt. Deze kleppen bevinden zich tussen elke kamer, er zijn er dus 4 in totaal:
2, Atrioventriculaire (AV) kleppen (atrioventricular valves)
- Tussen atria en ventrikels.
o Tricuspidalisklep (3/tricuspid valve) tussen rechter atrium en ventrikel.
o Mitralisklep (2/ bicuspid valve) tussen linker atrium en ventrikel.
- Beide kleppen zijn structureel verschillend (3 vs. 2 klepbladen)
- Klepbladen zijn aan de atriumwand vastgehecht via peesdraden (collageen) (chordae
tendineae) aan papillair spieren (Papillary muscles).
Slagaderkleppen (halfmaanvormige, SV valves)
- Tussen ventrikels en arteries.
o Lichaamsslagaderklep (aortic semilunar valve)
tussen linkerventrikel en de aorta.
o Longslagaderklep (pulmonary semilunar valve)
tussen rechterventrikel en de longarterie.
- Beide kleppen zijn structureel gelijk (bestaande uit 3
halfmaanvormige klepbladen).
- Individuele klepbladen zijn NIET vastgehecht aan de ventriculaire wand.
o Ze zijn wel stugger en vormen kleine kuipjes richting aorta/pulmonalis
3
CARDIOVASCULAIR STELSEL
1. Algemeen
Het woord cardio komt van “Kardia” uit oud grieks. Het staat voor het woord hart.
Alle medische termen die dus te maken hebben met hart beginnen met cardio, bv.:
- ECG = elektrocardiogram voor hartfilmpje
- CTG = cardiotocogram voor foetle hartonen
- Cardioloog = arts-specialist in leer van hart
Het woord vasculair heeft dan weer als betekenis: met betrekking tot de bloedvaten.
In de bloedvaten zelf wordt er onderscheid gemaakt tussen:
- Aders / venen
o Bloedvaten NAAR het hart = afferente bloedvaten
- Slagaders / arteria
o Bloedvaten WEG van het hart = efferente bloedvaten
- Haarvaten / capillairen
o Bloedvaten met kleinste diameter (zoals een haar)
o Hier vindt de gasuitwisseling, uitwisseling van voedingsstoffen en afvalstoffen
plaats
Het cardiovasculair systeem is dus een gesloten systeem waarbij bloed doorheen het
lichaam wordt gepompt via het hart. Er bestaan in dit gesloten systeem 2 bloedsomlopen:
- De kleine bloedsomloop
o Re ventrikel truncus pulm. aa. pulm. capillairen in de longen vv.
pulm. … Li Atrium
o Gasuitwisseling: Bloed vervoert naar uitwisselingsvlak met de longen
(zie les 2 ademhalingsstelsel: “externe respiratie”)
- De grote bloedsomloop
o Li venrikel Aorta arteriën capillairen venen Vena cava sup. en
inf. Re atrium
o Gasuitwisseling: Bloed wordt vervoerd naar de rest van het lichaam
(Zie les 2 ademhalingsstelsel: “interne respiratie”)
2. Het HART
Het hart is de motor/pomp die het bloed door een netwerk van bloedvaten laat stromen.
Het doel van het hart is:
- Voedingstoffen, afvalstoffen en gassen laten circuleren / op de
juiste plaats brengen
Het bestaat uit 4 kamers:
- 2 voorkamers / atriums
- 2 achterkamers / ventrikels
Elk deel van het hart heeft een eigen functie als een individuele pomp
bestaande uit een atrium en een ventrikel. De rechterzijde van het hart
ontvangt zuurstofarm bloed van de weefsels (organen etc) en pompt
deze naar de longen. De linkerzijde ontvangt zuurstofrijk bloed van de longen en pompt dit
naar de rest van het lichaam. Bloedvaten die lopen van het rechterventrikel naar de longen
en terug naar het linker atrium zijn gekend als de pulmonaire circulatie.
Bloedvaten die lopen van de linkerzijde van het hart naar de weefsels en dan naar de
rechterzijde van het hart zijn gekend als de systemische circulatie.
1
,ZWANGERSCHAP 1 CARDIOVASCULAIRSTELSEL
2.1. Ligging & organisatie van het hart
Ligging van het hart:
Het hart bevindt zich in het midden van de thorax achter het
sternum en rust met zijn apex op het diafragma. Het bovenste
deel wordt de basis genoemd en het onderste deel de apex. De
apex is gericht naar links waardoor sommigen de indruk krijgen
dat het hart met zijn vorm zich meer links bevindt. Als het hart
zich in het midden van de thorax bevindt betekent dit dat het
dus tussen de 2 longen moet liggen. Deze ruimte noemt men het mediastinum. Naast het
hart liggen hier ook andere structuren zoals: trachea, slokdarm, aorta & thymus (zwezerik,
enkel bij jonge kinderen, verschrompelt in pubertijd). Het hart is opgedeeld in 4 kamers (2
links & 2 rechts) echter als we het vanuit een ventraal punt bekijken kunnen we zien dat
we meer de Rechterkamers zichtbaar zijn
en de linkerkamers meer naar dorsaal
gericht zijn.
Organisatie van het hart
Rond het hart bevindt zich het hartzakje of
beter gezegd, het pericardium. Deze omvat
het hele hart tot aan de basis waar hij
aanhecht aan plaats waar bloedvaten
uittreden. Dit pericardium heeft als doel:
het hart & de grote bloedvaten te stabiliseren. Het pericardium zelf bestaat uit 2 delen: het
visceraal pericardium (tegen hart / buitenste oppervlak hart) & pariëtaal pericaridum
(buitenste oppervlak hartzak) waarvan de laatste aanhecht caudaal op het middenrif. Tussen
deze 2 delen is er een luchtruimte gelegen, genaamd de “pericardiale holte”. Deze holte
bevat pericardiale vloeistof en heeft als functie: smeermiddel tussen 2 membranen om
wrijving ertussen tegen te gaan. Deze vloeistof wordt zelf afgescheiden door de pericardiale
membranen (visceraal & pariëtaal). Je kan dit systeem beetje vergelijken met de longpleura
rondom de longen ! Is hetzelfde systeem.
2.2. Opbouw
Opbouw hart (schematisch)
1– Re atrium
2– Li atrium
3– Vena cava superior
4– Aorta met aortaboog
5– Aa. Pulmonales
6– Vv. Pulmonales
7– Mitralisklep of valvula bicuspida
8– Aortaklep
9– Li ventrikel
10– Re ventrikel
11– Vena cava inferior
12– Valvula tricuspidalis
13– Re Pulmonalis klep (semilunaris)
2
, ZWANGERSCHAP 1 CARDIOVASCULAIRSTELSEL
2.2.1. Hartwand
Het hart wordt in 2 gedeeld door een centrale “muur”, genaamd het
septum. Tussen de Linker & rechter atrium noemen we deze het
interatriale septum en is dit een dunne gespierde wand. Tussen het
Li & Re ventrikel noemen we deze het interventricularie septum.
Deze wand splits zich op in 2, waar deze aan de Re ventrikel dun is
(KBO: wenig kracht, lage BD) en in het Li ventrikel dik gespierd is (GBO: veel kracht). De rede
waarom dit zo is, is omdat het R ventrikel is aangesloten aan de kleine bloedsomloop en dus
minder kracht nodig heeft om het bloed rond te pompen in tegenstelling tot het
linkerventrikel die verbonden is met de grote bloedsomloop. Ook de atriums zijn om de
rede dus dunner, ze moeten alleen bloed pompen naar de ventrikels.
De hartwand zelf bestaat uit 3 lagen:
- Epicardium= visceraal pericardium
- Myocardium = gespierde wand/ hartspierweefsel
- Endocarium = Loopt door in endotheel venen & arteriën
Verder heeft de hartwand ook nog groeven die zich bevinden op de overgangen van de
kamers. Zo heb je:
- Atrioventriculaire groeve
o = grens van atria met ventrikels
o 1 naar links & 1 naar rechts maar heeft geen andere naam fso
- Ventriculaire groeves
o = grens tussen de ventrikels
o 1 ventraal & 1 dorsaal
o Deze bevatten vet, de kransslagaders & kransaders
2.2.2. Hartkleppen
Een systeem van kleppen in het hart en de venen zorgen ervoor dat het bloed in 1 richting
stroomt. Deze kleppen bevinden zich tussen elke kamer, er zijn er dus 4 in totaal:
2, Atrioventriculaire (AV) kleppen (atrioventricular valves)
- Tussen atria en ventrikels.
o Tricuspidalisklep (3/tricuspid valve) tussen rechter atrium en ventrikel.
o Mitralisklep (2/ bicuspid valve) tussen linker atrium en ventrikel.
- Beide kleppen zijn structureel verschillend (3 vs. 2 klepbladen)
- Klepbladen zijn aan de atriumwand vastgehecht via peesdraden (collageen) (chordae
tendineae) aan papillair spieren (Papillary muscles).
Slagaderkleppen (halfmaanvormige, SV valves)
- Tussen ventrikels en arteries.
o Lichaamsslagaderklep (aortic semilunar valve)
tussen linkerventrikel en de aorta.
o Longslagaderklep (pulmonary semilunar valve)
tussen rechterventrikel en de longarterie.
- Beide kleppen zijn structureel gelijk (bestaande uit 3
halfmaanvormige klepbladen).
- Individuele klepbladen zijn NIET vastgehecht aan de ventriculaire wand.
o Ze zijn wel stugger en vormen kleine kuipjes richting aorta/pulmonalis
3
