Aardrijkskunde samenvatting 2.1 t/m 2.4
2.1 leven in de grote stad
Wat is een stad?
Een stad heeft 4 kenmerken:
Een bepaald, per land verschillende omvang
Een hoge bevolkings- en bebouwingsdichtheid in vergelijking met het omliggende gebied
Een beroepsbevolking die vrijwel uitsluitend werkt in de secundaire en tertiaire sector;
Een groot aantal voorzieningen voor het gebied rond de stad
Een megastad = meer dan 10 miljoen inwoners.
Een wereldstad of global city heeft veel inwoners én is voor een groot deel van de wereld een
belangrijk centrum, op het gebied van economie, cultuur en politiek. Wereldsteden zijn als een spin
in het web verbonden met andere wereldsteden.
Hoofdstad is in een land meestal de belangrijkste stad.
Leven in een megastad
Als kind van arme ouders is de kans op goed onderwijs klein. Natuurlijk zijn voor de miljoenen
bewoners van de krottenwijken de omstandigheden in de stad slecht, maar hier zijn de kansen beter
dan op het platteland.
De invloed van de global city groeit
New York, Tokyo en Londen vormen de belangrijkste knooppunten in het wereldwijde stedelijk
netwerk. De invloed van wereldsteden is vaak groter dan die van veel staten. De burgermeesters van
de global cities komen bij elkaar om de problemen van hun stad te bespreken.
2.2 de verspreiding van wereldsteden
Hoe is de spreiding van grote steden?
In de rijkere landen zijn er meestal meerdere grote steden verspreid over het land. Die steden zijn
met elkaar verbonden en vormen zo een stedelijk netwerk. Veel ontwikkelingslanden hebben vaak
een megastad die veel groter is én veel belangrijker dan de tweede stad van het land. Dat heet een
primate city die ligt aan de kust en niet centraal in het land.
Hoe kun je de spreiding van steden verklaren?
Een stad ligt nooit zo maar ergens. 3 factoren spelen een rol:
1. Kenmerken van het gebied waarin een stad ligt. Dan gaat het dus om de absolute ligging.
Steden liggen vaak in vlakke, vruchtbare gebieden; aan de kust of bij de vindplaats van
grondstoffen
2. Kenmerken van de ligging van een plaats ten opzichte van andere plaatsen. Daar gaat het dus
om de relatieve ligging. De relatieve ligging kan van een plaats kan veranderen.
, 3. Het koloniale verleden. In de (semi)periferie liggen opvallend veel steden aan de kust. De
koloniale stad herken je als je er rondloopt. Het oude, inlandse stadsdeel heeft nauwe en
smalle, kronkelige straten, terwijl het stratenpatroon van het westerse deel bestaat uit brede
en rechte straten. Dat nieuwe deel is gebouwd door de Europeanen toen het land een kolonie
werd en was bedoeld voor de kolonisten. Een stad die zo is opgebouwd, noem je een
koloniale dubbelstad.
Hoe verandert het stedelijk patroon?
Aan de verstedelijkingsgraad kun je zien welk percentage van de bevolking van een land in steden
woont. De rijke landen zijn sterk verstedelijkt, maar het aandeel van de stadsbevolking neemt
nauwelijks meer toe. Het verstedelijkingstempo is er laag. In ontwikkelingslanden is het andersom.
Vanaf 1970 trekken hier miljoenen mensen van het platteland naar de stad (verstedelijking), vooral
in Azië en Afrika. Naast het grote vestigingsoverschot is daarom de natuurlijke groei de voornaamste
reden waarom de stadsbevolking in ontwikkelingslanden zo snel groeit. Tenslotte groeit een stad ook
doordat zij uitbreidt over de stadsgrenzen heen en daarbij aangrenzende dorpen en steden opslokt.
2.3 de stad verandert
De grens tussen stad en platteland vervaagt
De grens tussen stad en platteland is tegenwoordig een brede overgangszone. Veel stedelingen
gingen al vanaf 1960 in ruim opgezette voorsteden wonen, in de buurt van de centrale stad
(suburbanisatie). Aan de rand van de grote stad is meestal een compleet nieuwe stad ontstaan waar
je kunt wonen, werken en winkelen, de randstad. Ook in arme landen groeit de bevolking in steden
in de randzone sneller dan in de megastad. Voordelen: je woont er goedkoper, je hebt meer ruimte,
je kunt er nog voedsel verbouwen en de stad is toch dichtbij.
De westerse stad verandert
De Amerikaanse stad. Al ver buiten de stad liggen ruim opgezette woonwijken met
laagbouw: de suburbs. Hier wonen mensen met een hoger inkomen. Dicht bij het centrum
passeer je oudere woonwijken met een veel hogere dichtheid. Hier wonen mensen met
lagere inkomensgroepen. In veel steden zijn dit probleemwijken. De rijkere bewoners zijn
vertrokken naar suburbs, de armere blijven achter. Het centrum met zijn wolkenkrabbers
het zakencentrum, het CBD (Central Business District), met chique winkels,
uitgaansgelegenheden maar vooral kantoren, wonen is hier heel duur.
De Europese stad. De opbouw van de Amerikaanse stad vind je ook terug in veel westerse
steden. Het verschil is dat Europese steden vaak nog wél een historisch centrum hebben. In
Europa wordt ook in oude buurten dichtbij het centrum huizen, pakhuizen en leegstaande
fabriekspanden omgebouwd tot woningen voor rijkere stedelingen. Dat proces heet
gentrification. Door de internationale migratie worden grote, westerse steden steeds meer
multicultureel. Er ontstaan wat je noemt transnationale gemeenschappen. Dat zijn etnische
minderheden, die vaak nog op tal van manieren verbonden zijn met het land van herkomst.
Vooral de moderne sociale media maken het mogelijk voortdurend contact te houden met
het land van herkomst.
Opbouw van de niet-westerse stad
In vergelijking met westerse steden zijn de niet-westerse steden veel chaotischer opgebouwd. Dat
komt doordat deze steden razendsnel, zonder veel planning zijn gegroeid. De stad heeft:
2.1 leven in de grote stad
Wat is een stad?
Een stad heeft 4 kenmerken:
Een bepaald, per land verschillende omvang
Een hoge bevolkings- en bebouwingsdichtheid in vergelijking met het omliggende gebied
Een beroepsbevolking die vrijwel uitsluitend werkt in de secundaire en tertiaire sector;
Een groot aantal voorzieningen voor het gebied rond de stad
Een megastad = meer dan 10 miljoen inwoners.
Een wereldstad of global city heeft veel inwoners én is voor een groot deel van de wereld een
belangrijk centrum, op het gebied van economie, cultuur en politiek. Wereldsteden zijn als een spin
in het web verbonden met andere wereldsteden.
Hoofdstad is in een land meestal de belangrijkste stad.
Leven in een megastad
Als kind van arme ouders is de kans op goed onderwijs klein. Natuurlijk zijn voor de miljoenen
bewoners van de krottenwijken de omstandigheden in de stad slecht, maar hier zijn de kansen beter
dan op het platteland.
De invloed van de global city groeit
New York, Tokyo en Londen vormen de belangrijkste knooppunten in het wereldwijde stedelijk
netwerk. De invloed van wereldsteden is vaak groter dan die van veel staten. De burgermeesters van
de global cities komen bij elkaar om de problemen van hun stad te bespreken.
2.2 de verspreiding van wereldsteden
Hoe is de spreiding van grote steden?
In de rijkere landen zijn er meestal meerdere grote steden verspreid over het land. Die steden zijn
met elkaar verbonden en vormen zo een stedelijk netwerk. Veel ontwikkelingslanden hebben vaak
een megastad die veel groter is én veel belangrijker dan de tweede stad van het land. Dat heet een
primate city die ligt aan de kust en niet centraal in het land.
Hoe kun je de spreiding van steden verklaren?
Een stad ligt nooit zo maar ergens. 3 factoren spelen een rol:
1. Kenmerken van het gebied waarin een stad ligt. Dan gaat het dus om de absolute ligging.
Steden liggen vaak in vlakke, vruchtbare gebieden; aan de kust of bij de vindplaats van
grondstoffen
2. Kenmerken van de ligging van een plaats ten opzichte van andere plaatsen. Daar gaat het dus
om de relatieve ligging. De relatieve ligging kan van een plaats kan veranderen.
, 3. Het koloniale verleden. In de (semi)periferie liggen opvallend veel steden aan de kust. De
koloniale stad herken je als je er rondloopt. Het oude, inlandse stadsdeel heeft nauwe en
smalle, kronkelige straten, terwijl het stratenpatroon van het westerse deel bestaat uit brede
en rechte straten. Dat nieuwe deel is gebouwd door de Europeanen toen het land een kolonie
werd en was bedoeld voor de kolonisten. Een stad die zo is opgebouwd, noem je een
koloniale dubbelstad.
Hoe verandert het stedelijk patroon?
Aan de verstedelijkingsgraad kun je zien welk percentage van de bevolking van een land in steden
woont. De rijke landen zijn sterk verstedelijkt, maar het aandeel van de stadsbevolking neemt
nauwelijks meer toe. Het verstedelijkingstempo is er laag. In ontwikkelingslanden is het andersom.
Vanaf 1970 trekken hier miljoenen mensen van het platteland naar de stad (verstedelijking), vooral
in Azië en Afrika. Naast het grote vestigingsoverschot is daarom de natuurlijke groei de voornaamste
reden waarom de stadsbevolking in ontwikkelingslanden zo snel groeit. Tenslotte groeit een stad ook
doordat zij uitbreidt over de stadsgrenzen heen en daarbij aangrenzende dorpen en steden opslokt.
2.3 de stad verandert
De grens tussen stad en platteland vervaagt
De grens tussen stad en platteland is tegenwoordig een brede overgangszone. Veel stedelingen
gingen al vanaf 1960 in ruim opgezette voorsteden wonen, in de buurt van de centrale stad
(suburbanisatie). Aan de rand van de grote stad is meestal een compleet nieuwe stad ontstaan waar
je kunt wonen, werken en winkelen, de randstad. Ook in arme landen groeit de bevolking in steden
in de randzone sneller dan in de megastad. Voordelen: je woont er goedkoper, je hebt meer ruimte,
je kunt er nog voedsel verbouwen en de stad is toch dichtbij.
De westerse stad verandert
De Amerikaanse stad. Al ver buiten de stad liggen ruim opgezette woonwijken met
laagbouw: de suburbs. Hier wonen mensen met een hoger inkomen. Dicht bij het centrum
passeer je oudere woonwijken met een veel hogere dichtheid. Hier wonen mensen met
lagere inkomensgroepen. In veel steden zijn dit probleemwijken. De rijkere bewoners zijn
vertrokken naar suburbs, de armere blijven achter. Het centrum met zijn wolkenkrabbers
het zakencentrum, het CBD (Central Business District), met chique winkels,
uitgaansgelegenheden maar vooral kantoren, wonen is hier heel duur.
De Europese stad. De opbouw van de Amerikaanse stad vind je ook terug in veel westerse
steden. Het verschil is dat Europese steden vaak nog wél een historisch centrum hebben. In
Europa wordt ook in oude buurten dichtbij het centrum huizen, pakhuizen en leegstaande
fabriekspanden omgebouwd tot woningen voor rijkere stedelingen. Dat proces heet
gentrification. Door de internationale migratie worden grote, westerse steden steeds meer
multicultureel. Er ontstaan wat je noemt transnationale gemeenschappen. Dat zijn etnische
minderheden, die vaak nog op tal van manieren verbonden zijn met het land van herkomst.
Vooral de moderne sociale media maken het mogelijk voortdurend contact te houden met
het land van herkomst.
Opbouw van de niet-westerse stad
In vergelijking met westerse steden zijn de niet-westerse steden veel chaotischer opgebouwd. Dat
komt doordat deze steden razendsnel, zonder veel planning zijn gegroeid. De stad heeft:
