GRONDSLAGEN 2
SAMENVATTING
Inhoudsopgave
Ontwikkelingspsychologie............................................................................................................................. 2
Verschillende visies op ontwikkeling......................................................................................................... 2
Visies op ontwikkeling algemeen....................................................................................................2
Psychodynamische theorie (Sigmund Freud 1856 - 1939 & Erikson)..............................................3
Behaviorisme en sociale leertheorie (Pavlov, Skinner, Watson, Bandura).....................................6
Systeemtheorie (Vygotsky).............................................................................................................8
Cognitieve theorie (Jean Piaget 1896 - 1980).................................................................................9
Theorie van morele ontwikkeling (Kohlberg)................................................................................11
Levensfasen............................................................................................................................................ 12
De babytijd (0 tot 1 jaar)...............................................................................................................12
De peuter- en kleutertijd (2 tot 6 jaar).........................................................................................15
Schooltijd (6 tot 12 jaar)...............................................................................................................18
Adolescentiefase (12 tot 20 jaar)..................................................................................................20
Volwassenheid..............................................................................................................................23
Ouderen vanaf 65 jaar..................................................................................................................28
Sociologie.................................................................................................................................................... 31
Economische bindingen.......................................................................................................................... 31
Politieke bindingen.................................................................................................................................. 34
Affectieve bindingen............................................................................................................................... 35
Cognitieve bindingen............................................................................................................................... 37
Oefenvragen............................................................................................................................................... 39
2021/2022
, Ontwikkelingspsychologie
Verschillende visies op ontwikkeling
Visies op ontwikkeling algemeen
Ontwikkelingspsychologie is de wetenschap die het groei- en leerproces vanaf de geboorte via de
babyjaren, peuterjaren, kleuterjaren, schoolperiode, adolescentie, volwassenheid tot in de ouderdom
beschrijft en verklaart. Ontwikkelingspsychologie kent ALTIJD gemiddelden.
Peuter- en
Babytijd Basisschooltijd Adolescentie Volwassenheid Ouderen
kleutertijd
Nature: context van eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven.
Nurture: omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.
Nature-nurture-debat: de discussie over de oorsprong van ons gedrag en onze eigenschappen; in
hoeverre komen deze voort uit onze aanleg en in hoeverre uit onze opvoeding en leefomgeving. Soms
beide gevallen, dus en nature en nurture.
Maturatie: het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde genetische informatie
Thematisch gebied Focus
Fysieke ontwikkeling De invloed van de hersenen, zenuwstelsel, spieren, zintuigen
en behoefte aan eten, drinken en slaap op ons gedrag.
Cognitieve ontwikkeling Intellectuele vermogens, waaronder leren, geheugen,
probleemoplossing en intelligentie.
Sociaal-emotionele ontwikkeling De sociale relaties en interacties met anderen en naar het
omgaan met emoties.
Persoonlijkheidsontwikkeling De duurzame gedragingen en eigenschappen die de ene
persoon van de andere onderscheiden.
,Psychodynamische theorie (Sigmund Freud 1856 - 1939
& Erikson)
Freud toonde aan dat een psychiatrische stoornis met lichamelijke symptomen via een psychologische
methode behandeld kan worden. (nature)
Erikson is een student van Freud. Het grote verschil is dat hij wel aandacht had voor de sociale
ontwikkeling en voor volwassenen. Hij ging er vanuit dat je in elke levensfase een soort crisis meemaakt
(taak waar je uit moet komen: gezond of ongezonde manier).
Het psychodynamische perspectief
Psychodynamisch perspectief: benadering binnen de psychologie die ervan uitgaat dat gedrag
gemotiveerd wordt door innerlijke krachten, herinneringen en conflicten, waarvan een persoon
zich nauwelijks bewust is en waarvan hij weinig controle heeft.
Subjectieve ervaringen van een persoon zijn essentieel (hoe jij tegen dingen aankijkt en ermee
omgaat verschilt per persoon)
Ervaringen uit de eerste levensjaren zijn vaak bepalend voor later gedrag (nurture)
Wij zijn geen baas in eigen brein (wat wij doen komt voor uit onbewuste krachten)
Driften: elk mens heeft de behoefte om te leven (eten) en te overleven
Ons leven wordt mede bepaald door onze levensgeschiedenis
Elk mens heeft zowel normaal als gestoord gedrag (hij plaatst mensen niet in hokjes)
Psychische structuur:
Het ID (of ES) Het super ego Het ego
Psychische structuur van baby Waarden en normen: het Ontstaat in het eerste
bestaat volledig uit het ES (de geweten (kind leert wat wel en levensjaar en is het rationele
dingen die in je gebeuren) niet mag) en redelijke deel van de
Gericht op bevrediging van Het geweten persoonlijkheid. Het vormt een
behoeften Ontstaat rond het vierde en buffer tussen de echte wereld
Primitieve driften (honger, vijfde levensjaren geen en het primitieve id.
dorst, agressie) Het ego opereert volgens het
realiteitsprincipe; probeert de
eisen van het id en de realiteit
op elkaar af te stemmen.
Psychoseksuele ontwikkeling
Vroegkinderlijke ontwikkeling kent opeenvolgende fasen
Psychische en seksuele ontwikkeling volgen de lichamelijke ontwikkeling
Bij normale ontwikkeling doorloopt het kind de achtereenvolgende fasen, in een vaste volgorde
Bij een problematische ontwikkeling kan een kind blijven steken in een fase of terugvallen
Fixatie: blijven hangen
Regressie: terugvallen (een kind wat al zindelijk is kan terugvallen door stress)
, Psychoseksuele fasen
Orale fase (0-1 Anale fase (1-3 Fallisch of Latentiefase (6-11 Genitale fase
jaar) jaar) oedipale fase (3-6 jaar) (vanaf 11 jaar)
jaar)
Fase dat het kind Fase tijdens de Fase waarin Fase waarin Fase waarin de
alles in zijn mond peutertijd waarin kinderen het seksualiteit pubertijd start.
stopt het kind zijn eigen verschil grotendeels op de Driften en
wil ontdekt en ontdekken tussen achtergrond staat conflicten worden
waarin het ego jongens en actiever door
ontwikkeld meisjes aanwezigheid van
hormonen
Psychosociale theorie (Erikson):
De veranderingen in onze interacties met anderen en in hoe we aankijken tegen het gedrag van
anderen en tegen onszelf als leden van de maatschappij
Het grote verschil is dat hier wel aandacht is voor de sociale ontwikkeling en volwassenheid in
tegendeel bij de psychodynamische theorie
Ging ervan uit dat je in elke levensfase een soort crisis meemaakt (taak waar je uit moet komen:
gezond of ongezonde manier)
De theorieën van Freud en Erikson:
Gemiddelde Freuds stadia Belangrijkste Eriksons stadia van Positieve en
leeftijd van kenmerken van psychosociale negatieve resultaten
psychoseksuele Freuds stadia ontwikkeling van Eriksons stadia
ontwikkeling
Geboorte tot 1 Oraal Interesse in orale Vertrouwen vs. Positief: vertrouwen
jaar bevrediging door wantrouwen dankzij steun van de
zuigen, eten, bijten omgeving
Negatief: angst voor
en zorgen over
anderen
1 jaar tot 3 jaar Anaal Bevrediging door Autonomie vs. Positief:
ontlasting op te Schaamte en twijfel onafhankelijkheid
houden en zich juist ontstaat wanneer
te ontlasten; wennen experimenteren wordt
aan de gestimuleerd
controlemechanismen Negatief: twijfels over
van de maatschappij zichzelf, gebrek aan
met betrekking tot onafhankelijkheid
zindelijkheidstraining ontstaat wanneer er
geen ruimte is voor
experimenteren
3 tot 6 jaar Fallisch Interesse in de Initiatief vs. Schuld Positief: ontdekken
genitaliën; weten om van manieren om
te gaan met het handelingen in gang te
oedipuscomplex (een zetten
erotische binding Negatief: schuldgevoel
SAMENVATTING
Inhoudsopgave
Ontwikkelingspsychologie............................................................................................................................. 2
Verschillende visies op ontwikkeling......................................................................................................... 2
Visies op ontwikkeling algemeen....................................................................................................2
Psychodynamische theorie (Sigmund Freud 1856 - 1939 & Erikson)..............................................3
Behaviorisme en sociale leertheorie (Pavlov, Skinner, Watson, Bandura).....................................6
Systeemtheorie (Vygotsky).............................................................................................................8
Cognitieve theorie (Jean Piaget 1896 - 1980).................................................................................9
Theorie van morele ontwikkeling (Kohlberg)................................................................................11
Levensfasen............................................................................................................................................ 12
De babytijd (0 tot 1 jaar)...............................................................................................................12
De peuter- en kleutertijd (2 tot 6 jaar).........................................................................................15
Schooltijd (6 tot 12 jaar)...............................................................................................................18
Adolescentiefase (12 tot 20 jaar)..................................................................................................20
Volwassenheid..............................................................................................................................23
Ouderen vanaf 65 jaar..................................................................................................................28
Sociologie.................................................................................................................................................... 31
Economische bindingen.......................................................................................................................... 31
Politieke bindingen.................................................................................................................................. 34
Affectieve bindingen............................................................................................................................... 35
Cognitieve bindingen............................................................................................................................... 37
Oefenvragen............................................................................................................................................... 39
2021/2022
, Ontwikkelingspsychologie
Verschillende visies op ontwikkeling
Visies op ontwikkeling algemeen
Ontwikkelingspsychologie is de wetenschap die het groei- en leerproces vanaf de geboorte via de
babyjaren, peuterjaren, kleuterjaren, schoolperiode, adolescentie, volwassenheid tot in de ouderdom
beschrijft en verklaart. Ontwikkelingspsychologie kent ALTIJD gemiddelden.
Peuter- en
Babytijd Basisschooltijd Adolescentie Volwassenheid Ouderen
kleutertijd
Nature: context van eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven.
Nurture: omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.
Nature-nurture-debat: de discussie over de oorsprong van ons gedrag en onze eigenschappen; in
hoeverre komen deze voort uit onze aanleg en in hoeverre uit onze opvoeding en leefomgeving. Soms
beide gevallen, dus en nature en nurture.
Maturatie: het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde genetische informatie
Thematisch gebied Focus
Fysieke ontwikkeling De invloed van de hersenen, zenuwstelsel, spieren, zintuigen
en behoefte aan eten, drinken en slaap op ons gedrag.
Cognitieve ontwikkeling Intellectuele vermogens, waaronder leren, geheugen,
probleemoplossing en intelligentie.
Sociaal-emotionele ontwikkeling De sociale relaties en interacties met anderen en naar het
omgaan met emoties.
Persoonlijkheidsontwikkeling De duurzame gedragingen en eigenschappen die de ene
persoon van de andere onderscheiden.
,Psychodynamische theorie (Sigmund Freud 1856 - 1939
& Erikson)
Freud toonde aan dat een psychiatrische stoornis met lichamelijke symptomen via een psychologische
methode behandeld kan worden. (nature)
Erikson is een student van Freud. Het grote verschil is dat hij wel aandacht had voor de sociale
ontwikkeling en voor volwassenen. Hij ging er vanuit dat je in elke levensfase een soort crisis meemaakt
(taak waar je uit moet komen: gezond of ongezonde manier).
Het psychodynamische perspectief
Psychodynamisch perspectief: benadering binnen de psychologie die ervan uitgaat dat gedrag
gemotiveerd wordt door innerlijke krachten, herinneringen en conflicten, waarvan een persoon
zich nauwelijks bewust is en waarvan hij weinig controle heeft.
Subjectieve ervaringen van een persoon zijn essentieel (hoe jij tegen dingen aankijkt en ermee
omgaat verschilt per persoon)
Ervaringen uit de eerste levensjaren zijn vaak bepalend voor later gedrag (nurture)
Wij zijn geen baas in eigen brein (wat wij doen komt voor uit onbewuste krachten)
Driften: elk mens heeft de behoefte om te leven (eten) en te overleven
Ons leven wordt mede bepaald door onze levensgeschiedenis
Elk mens heeft zowel normaal als gestoord gedrag (hij plaatst mensen niet in hokjes)
Psychische structuur:
Het ID (of ES) Het super ego Het ego
Psychische structuur van baby Waarden en normen: het Ontstaat in het eerste
bestaat volledig uit het ES (de geweten (kind leert wat wel en levensjaar en is het rationele
dingen die in je gebeuren) niet mag) en redelijke deel van de
Gericht op bevrediging van Het geweten persoonlijkheid. Het vormt een
behoeften Ontstaat rond het vierde en buffer tussen de echte wereld
Primitieve driften (honger, vijfde levensjaren geen en het primitieve id.
dorst, agressie) Het ego opereert volgens het
realiteitsprincipe; probeert de
eisen van het id en de realiteit
op elkaar af te stemmen.
Psychoseksuele ontwikkeling
Vroegkinderlijke ontwikkeling kent opeenvolgende fasen
Psychische en seksuele ontwikkeling volgen de lichamelijke ontwikkeling
Bij normale ontwikkeling doorloopt het kind de achtereenvolgende fasen, in een vaste volgorde
Bij een problematische ontwikkeling kan een kind blijven steken in een fase of terugvallen
Fixatie: blijven hangen
Regressie: terugvallen (een kind wat al zindelijk is kan terugvallen door stress)
, Psychoseksuele fasen
Orale fase (0-1 Anale fase (1-3 Fallisch of Latentiefase (6-11 Genitale fase
jaar) jaar) oedipale fase (3-6 jaar) (vanaf 11 jaar)
jaar)
Fase dat het kind Fase tijdens de Fase waarin Fase waarin Fase waarin de
alles in zijn mond peutertijd waarin kinderen het seksualiteit pubertijd start.
stopt het kind zijn eigen verschil grotendeels op de Driften en
wil ontdekt en ontdekken tussen achtergrond staat conflicten worden
waarin het ego jongens en actiever door
ontwikkeld meisjes aanwezigheid van
hormonen
Psychosociale theorie (Erikson):
De veranderingen in onze interacties met anderen en in hoe we aankijken tegen het gedrag van
anderen en tegen onszelf als leden van de maatschappij
Het grote verschil is dat hier wel aandacht is voor de sociale ontwikkeling en volwassenheid in
tegendeel bij de psychodynamische theorie
Ging ervan uit dat je in elke levensfase een soort crisis meemaakt (taak waar je uit moet komen:
gezond of ongezonde manier)
De theorieën van Freud en Erikson:
Gemiddelde Freuds stadia Belangrijkste Eriksons stadia van Positieve en
leeftijd van kenmerken van psychosociale negatieve resultaten
psychoseksuele Freuds stadia ontwikkeling van Eriksons stadia
ontwikkeling
Geboorte tot 1 Oraal Interesse in orale Vertrouwen vs. Positief: vertrouwen
jaar bevrediging door wantrouwen dankzij steun van de
zuigen, eten, bijten omgeving
Negatief: angst voor
en zorgen over
anderen
1 jaar tot 3 jaar Anaal Bevrediging door Autonomie vs. Positief:
ontlasting op te Schaamte en twijfel onafhankelijkheid
houden en zich juist ontstaat wanneer
te ontlasten; wennen experimenteren wordt
aan de gestimuleerd
controlemechanismen Negatief: twijfels over
van de maatschappij zichzelf, gebrek aan
met betrekking tot onafhankelijkheid
zindelijkheidstraining ontstaat wanneer er
geen ruimte is voor
experimenteren
3 tot 6 jaar Fallisch Interesse in de Initiatief vs. Schuld Positief: ontdekken
genitaliën; weten om van manieren om
te gaan met het handelingen in gang te
oedipuscomplex (een zetten
erotische binding Negatief: schuldgevoel
