Biologie samenvatting periode 1
Thema’s 1 t/m 4
,Inhoudsopgave
Thema 1 – Inleiding in de biologie ............................................................................................................... 3
Organismen.......................................................................................................................................................... 3
Levenscyclus van organismen ......................................................................................................................... 3
Organisatieniveaus in de biologie ................................................................................................................... 3
Organen, weefsels en cellen ................................................................................................................................ 4
Orgaanstelsel................................................................................................................................................... 4
Weefsel ........................................................................................................................................................... 4
Plantaardige en dierlijke cellen – eukaryoot........................................................................................................ 5
Plantaardige en dierlijke cellen ....................................................................................................................... 5
Celorganellen ....................................................................................................................................................... 7
Celkern ............................................................................................................................................................ 7
Endoplasmatisch reticulum en golgisysteem.................................................................................................. 7
Mitochondriën en chloroplasten .................................................................................................................... 8
Cytoskelet ........................................................................................................................................................ 8
Membranen .................................................................................................................................................... 8
Transport via blaasjes ................................................................................................................................... 10
Natuurwetenschappelijk onderzoek .................................................................................................................. 11
Vergrotingsfactor opmeten ............................................................................................................................... 11
Thema 1 – Belangrijke begrippen .............................................................................................................. 12
Thema 2 – Voortplanting .......................................................................................................................... 13
Ongeslachtelijke voortplanting .......................................................................................................................... 13
Zaadplanten .................................................................................................................................................. 13
Celcyclus ........................................................................................................................................................ 15
Geslachtelijke voortplanting .............................................................................................................................. 17
Celfusie .......................................................................................................................................................... 17
Menselijke geslachtscellen ........................................................................................................................... 18
Hormonen .......................................................................................................................................................... 19
Hypofyse en hypothalamus .......................................................................................................................... 19
Menstruatiecyclus ......................................................................................................................................... 19
Zwanger ............................................................................................................................................................. 21
Ongewenst kinderloos ....................................................................................................................................... 22
KI en IVF......................................................................................................................................................... 22
Thema 2 – Belangrijke begrippen .............................................................................................................. 23
Thema 3 – Genetica .................................................................................................................................. 24
Fenotype en Genotype ....................................................................................................................................... 24
Chromosomen ............................................................................................................................................... 24
Genen ............................................................................................................................................................ 24
Genenparen........................................................................................................................................................ 25
Homozygoot en heterozygoot ...................................................................................................................... 25
Dominant en recessief .................................................................................................................................. 25
Monohybride kruisingen .................................................................................................................................... 26
Dihybride kruisingen .......................................................................................................................................... 27
Samenvatting biologie; boek Biologie voor jou VWO 4A periode 1 2
, Thema 1 – Inleiding in de biologie
Organismen
Organisme zijn levende wezens zoals planten, dieren, schimmels en bacteriën. Alle levende
organismen vertonen levensverschijnselen, deze bestaan uit:
Stofwisseling:
- Ademhalen
- Voeden
- Uitscheiden
- Bewegen (reageren op prikkels)
- Groeien (en dus ontwikkeling)
- Voortplanting
- Waarnemen
Bij de stofwisseling spelen enzymen een belangrijke rol, zij versnellen de chemische reacties
van het stofwisselingsprocessen, ofwel katalyseren.
Wanneer een organisme geen van de bovenstaande levensverschijnselen vertoont, noem je
het dood. Wanneer iets nooit heeft geleefd noem je het levenloos, een voorbeeld hiervan is
zuurstof, gesteenten en water.
Levenscyclus van organismen
Elk organisme (individu) heeft een unieke levensloop. De levensloop start direct na het
ontstaan van het organisme. Vanaf het moment van ontstaan begint het organisme met
groeien en ontwikkelen. Een levensloop is te verdelen in verschillende fasen of stadia. De
levensloop eindigt ten alle tijden met de dood.
Individuen die zich onderling kunnen voortplanten en waarvan de nakomelingen vruchtbaar
zijn, behoren tot dezelfde soort. Wanneer alle individuen van een soort dezelfde levensloop
doorlopen en de soort blijft bestaan, noem je dit een levensloop. De levenscyclus eindigt
alleen als de soort uitsterft.
Organisatieniveaus in de biologie
1. Molecuul: DNA
2. Cel: beencel
3. Orgaan: bot
4. Organisme: grutto (vogel) (eencellig: bacterie en meercellig: mens)
5. Populatie: grutto’s
6. Ecosysteem: weidegebied, bos etc.
7. Biosfeer: systeem aarde
Wanneer op een hoger organisatieniveau een nieuwe eigenschap ontstaat, die nog niet is
doorontwikkeld tot het lagere organisatieniveau, is dat een emergente eigenschap.
Samenvatting biologie; boek Biologie voor jou VWO 4A periode 1 3
Thema’s 1 t/m 4
,Inhoudsopgave
Thema 1 – Inleiding in de biologie ............................................................................................................... 3
Organismen.......................................................................................................................................................... 3
Levenscyclus van organismen ......................................................................................................................... 3
Organisatieniveaus in de biologie ................................................................................................................... 3
Organen, weefsels en cellen ................................................................................................................................ 4
Orgaanstelsel................................................................................................................................................... 4
Weefsel ........................................................................................................................................................... 4
Plantaardige en dierlijke cellen – eukaryoot........................................................................................................ 5
Plantaardige en dierlijke cellen ....................................................................................................................... 5
Celorganellen ....................................................................................................................................................... 7
Celkern ............................................................................................................................................................ 7
Endoplasmatisch reticulum en golgisysteem.................................................................................................. 7
Mitochondriën en chloroplasten .................................................................................................................... 8
Cytoskelet ........................................................................................................................................................ 8
Membranen .................................................................................................................................................... 8
Transport via blaasjes ................................................................................................................................... 10
Natuurwetenschappelijk onderzoek .................................................................................................................. 11
Vergrotingsfactor opmeten ............................................................................................................................... 11
Thema 1 – Belangrijke begrippen .............................................................................................................. 12
Thema 2 – Voortplanting .......................................................................................................................... 13
Ongeslachtelijke voortplanting .......................................................................................................................... 13
Zaadplanten .................................................................................................................................................. 13
Celcyclus ........................................................................................................................................................ 15
Geslachtelijke voortplanting .............................................................................................................................. 17
Celfusie .......................................................................................................................................................... 17
Menselijke geslachtscellen ........................................................................................................................... 18
Hormonen .......................................................................................................................................................... 19
Hypofyse en hypothalamus .......................................................................................................................... 19
Menstruatiecyclus ......................................................................................................................................... 19
Zwanger ............................................................................................................................................................. 21
Ongewenst kinderloos ....................................................................................................................................... 22
KI en IVF......................................................................................................................................................... 22
Thema 2 – Belangrijke begrippen .............................................................................................................. 23
Thema 3 – Genetica .................................................................................................................................. 24
Fenotype en Genotype ....................................................................................................................................... 24
Chromosomen ............................................................................................................................................... 24
Genen ............................................................................................................................................................ 24
Genenparen........................................................................................................................................................ 25
Homozygoot en heterozygoot ...................................................................................................................... 25
Dominant en recessief .................................................................................................................................. 25
Monohybride kruisingen .................................................................................................................................... 26
Dihybride kruisingen .......................................................................................................................................... 27
Samenvatting biologie; boek Biologie voor jou VWO 4A periode 1 2
, Thema 1 – Inleiding in de biologie
Organismen
Organisme zijn levende wezens zoals planten, dieren, schimmels en bacteriën. Alle levende
organismen vertonen levensverschijnselen, deze bestaan uit:
Stofwisseling:
- Ademhalen
- Voeden
- Uitscheiden
- Bewegen (reageren op prikkels)
- Groeien (en dus ontwikkeling)
- Voortplanting
- Waarnemen
Bij de stofwisseling spelen enzymen een belangrijke rol, zij versnellen de chemische reacties
van het stofwisselingsprocessen, ofwel katalyseren.
Wanneer een organisme geen van de bovenstaande levensverschijnselen vertoont, noem je
het dood. Wanneer iets nooit heeft geleefd noem je het levenloos, een voorbeeld hiervan is
zuurstof, gesteenten en water.
Levenscyclus van organismen
Elk organisme (individu) heeft een unieke levensloop. De levensloop start direct na het
ontstaan van het organisme. Vanaf het moment van ontstaan begint het organisme met
groeien en ontwikkelen. Een levensloop is te verdelen in verschillende fasen of stadia. De
levensloop eindigt ten alle tijden met de dood.
Individuen die zich onderling kunnen voortplanten en waarvan de nakomelingen vruchtbaar
zijn, behoren tot dezelfde soort. Wanneer alle individuen van een soort dezelfde levensloop
doorlopen en de soort blijft bestaan, noem je dit een levensloop. De levenscyclus eindigt
alleen als de soort uitsterft.
Organisatieniveaus in de biologie
1. Molecuul: DNA
2. Cel: beencel
3. Orgaan: bot
4. Organisme: grutto (vogel) (eencellig: bacterie en meercellig: mens)
5. Populatie: grutto’s
6. Ecosysteem: weidegebied, bos etc.
7. Biosfeer: systeem aarde
Wanneer op een hoger organisatieniveau een nieuwe eigenschap ontstaat, die nog niet is
doorontwikkeld tot het lagere organisatieniveau, is dat een emergente eigenschap.
Samenvatting biologie; boek Biologie voor jou VWO 4A periode 1 3
