Psychodynamisch
- Het onderbewuste onverwerkte ervaringen wegstopt. In het onderbewuste zitten
symbolische boodschappen, zoals dromen en versprekingen
Freud:
De theorie gaat er vanuit dat je bestaat uit bewust en onbewust gedrag.
- Bewust: wat je nu doet
- Onbewust: heeft invloed op je bewuste niveau toont en bestaat onder andere uit
ervaringen, driften, verlangens en gevoelens.
hieruit zullen problemen ontstaan.
De theorie kijkt ook naar de eerste fasen van de levensjaren. Wat in de vroege jeugd is
gebeurd heeft invloed op hoe je nu bent.
Driftmodel Freud: ons onderbewustzijn bestaat uit twee driften
- Eros (eros): deze drift staat voor genot
- Thanatos (doodsdrift) :deze drift geeft en soort agressie van ons weer: het verlangen
naar rust en niks.
We bestaan uit drie lagen:
- Id (duivel): driften gericht op lust
- Ego: houdt rekening met buitenwereld balans
- Superego (engel): voegt ene geweten (krijg je mee van je omgeving, wat wel en niet
mag), schuldgevoel en normen en waarden aan het ego toe, alleen dan in het
extreme. Het is de tegenhanger van id.
Wanneer id overheerst: denken nooit aan anderen
Wanneer superego overheerst: geven nooit toe aan verlangens, dit kan uiten in depressie of
burn-out.
1. Orale fase: (baby’s, id)
- behoefte om te sabbelen en alles in de mond te stoppen.
- Liefde en aandacht
- Bij een tekort aan liefde en aandacht blijven de babybehoeften dominant en kan er
afhankelijkheid optreden (verslaving)
2. Anale fase: (peuters, ego)
- Controle over eigen ontlasting en gedrag
- Kinderen willen steeds meer zelf
- Koppigheid staat centraal
- Evenwicht tussen wat wel en niet kan
- Wanneer ouders te streng of te slap zijn kunnen er problemen met netheid,
autoriteit, regels, gierigheid, creativiteit etc ontstaan.
, 3. Fallische fase: (kleuters, superego)
- Oedipuscomplex (jongetjes willen hun moeder claimen van hun vader)
- Vaderfiguur moet aanwezig zijn om regels te stellen en lief te hebben
- Rivaliteiten wordt uiteindelijk opgelost door identificatie geslacht richt zich op
geslacht om ook zo te worden.
- Wanneer de ouders het kind te veel de andere ouder laten claimen, kunnen er
problemen in de toekomst op relatiegebied ontstaan.
4. Latentiefase (basisschoolleeftijd)
- Rustige periode
- Persoonlijkheid is gevormd en gericht op schoolgang en leeftijdsgenoten
5. Genitale fase (pubers)
- Driften en conflicten zijn weer actiever bij het aangaan van volwassenrollen
- Invloed van hormonen en culturele verwachtingen
Afweermechanismen: om onderbewuste gevoelens van angst, herinneringen, impulsen en
conflicten onder de oppervlakte te houden, ontwikkelen we vaak afweermechanismen de
werkelijkheid niet onder ogen zien, omdat dit te confronterend is.
- Verdringing: wegstoppen van angst, gedachten en impulsen.
de invloed hiervan is te zien via dromen of psychische/ lichamelijke klachten
- Ontkenning: ontkennen van feiten, omdat ze te beangstigend zijn
de werkelijkheid niet onder ogen zien: bijvoorbeeld bij een patiënt die terminaal
is.
- Reactieformatie: omkeren van angstwekkend impuls
lachen om pijnlijke situatie, onaardig doen uit zelfbescherming tegen iemand die
je leuk vindt of grappen bij doodsangst
- Isolering: gevoel splitsen van gebeurtenis
bij verwerking van traumatische gebeurtenissen
- Intellectualisering: complex maken eenvoudige gevoelens zodat het niet meer
‘eigen’ is.
wegpraten zodat het gevoel op afstand blijft.
- Projectie: projecteren van een onacceptabele impuls op een ander
zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten
- Splitsing: iets zien als helemaal goed of helemaal slecht
afkeuren negatieve gedachten over je partner, gaat tegen moraal in
- Rationalisme: impuls die wordt afgekeurd toch uitleven en goedpraten
verbrassen geld van je partner want in de liefde speelt geld geen rol.
- Verplaatsing: impuls die gericht is op een bepaald persoon uiten tegen iemand
anders
’s avonds boos worden op je partner omdat je nog boos bent op je collega
- Sublimatie: behoeften kanaliseren op zo’n manier dat iedereen tevreden is.
vechterssport bij agressiviteit, mooie dingen creëren bij seksuele driften.
, Overdracht: het beleven van gevoelens die horen bij een ander. Je draagt gevoelens en
gedrag gericht op die ene persoon, over een andere persoon.
student gaat huilen bij een kleine fout in een toets kan wijzen op een situatie die hem
onbewust doet denken aan iets van vroeger. (afwijzing door vader of moeder, gevoel van
tekortschieten)
Tegenoverdracht: het oproepen van een gevoel bij de therapeut door een patiënt.
Kohut en Stern
Zelfpsychologie is gericht op de narcistische patiënten.
oorzaak te weinig bevestiging gehad als kind. Het kind moet enerzijds bevestigd worden
in gevoelens en anderzijds gecorrigeerd worden in almacht gevoelens. Voor realiteit van het
leven zijn positieve en negatieve ervaringen nodig.
Te veel stimulatie almacht en verwennerij: kind blijft steken in ‘grandioos’ zelf.
Kritiek, teleurstellingen en tegenslagen ‘zwak zelf’: weinig zelfvertrouwen.
Verklaring alcoholverslaving: alcohol houdt je zelfwaardering omhoog, dus ook verslaving
aan deze gevoelens.
Therapie: gericht op spiegelen en realistisch beeld krijgen. Therapeut is tijdelijke ‘drug’
Holding: zich op een veilige manier vastgehouden voelen, het kind niet aan zijn lot overlaten,
maar emotionele steun en grenzen bieden. Dit is ook terug te zien in de praktijk bij
jeugdzorg: de meisjes kregen een gevoel van veiligheid, werden niet verlaten en gestraft,
maar ook niet beloond.
Therapeutische technieken en houdingsaspecten bij het driftmodel (Freud)
- Absistentieregel (u aanspreken) (zwevende aandacht): therapeut is neutraal, niet
zichtbaar en mag geen persoonlijke mededelingen doen. vrije associatie van de
patiënt zo min mogelijk verstoren. (de patiënt mag niks merken van de beleving van
therapeut!!). ook wordt de patiënt met u aangesproken.
Kanttekeningen psychodynamische benadering:
- De theorieën zijn moeilijk te onderzoeken en te toetsen omdat de begrippen vaag
zijn. onbewuste processen zijn niet goed te onderzoeken
- Het lijkt niet altijd nodig om terug te gaan naar de oorsprong van een probleem.
- Effect van benadering moeilijk te onderzoeken: brede doelstelling, veranderen hele
persoon, onduidelijkheid bedoeling therapeut, lange sessies.
- Niet goed emoties uiten versterking probleem
- Accent op problemen of conflicten, dus geen positiviteit
- Er wordt soms te veel gekeken naar innerlijke processen en weinig naar externe
omgevingsfactoren.
- Men gaat ervan uit dat onbewuste gevoelens de gedachten bepalen, terwijl de relatie
ook andersom kan zijn.
- Weinig rekening meegehouden dat sommige problemen (blijven) bestaan vanwege
aangeleerd gedrag.
- Veel schuld te wijten aan opvoeders, terwijl dit niet altijd zo is.
- Het onderbewuste onverwerkte ervaringen wegstopt. In het onderbewuste zitten
symbolische boodschappen, zoals dromen en versprekingen
Freud:
De theorie gaat er vanuit dat je bestaat uit bewust en onbewust gedrag.
- Bewust: wat je nu doet
- Onbewust: heeft invloed op je bewuste niveau toont en bestaat onder andere uit
ervaringen, driften, verlangens en gevoelens.
hieruit zullen problemen ontstaan.
De theorie kijkt ook naar de eerste fasen van de levensjaren. Wat in de vroege jeugd is
gebeurd heeft invloed op hoe je nu bent.
Driftmodel Freud: ons onderbewustzijn bestaat uit twee driften
- Eros (eros): deze drift staat voor genot
- Thanatos (doodsdrift) :deze drift geeft en soort agressie van ons weer: het verlangen
naar rust en niks.
We bestaan uit drie lagen:
- Id (duivel): driften gericht op lust
- Ego: houdt rekening met buitenwereld balans
- Superego (engel): voegt ene geweten (krijg je mee van je omgeving, wat wel en niet
mag), schuldgevoel en normen en waarden aan het ego toe, alleen dan in het
extreme. Het is de tegenhanger van id.
Wanneer id overheerst: denken nooit aan anderen
Wanneer superego overheerst: geven nooit toe aan verlangens, dit kan uiten in depressie of
burn-out.
1. Orale fase: (baby’s, id)
- behoefte om te sabbelen en alles in de mond te stoppen.
- Liefde en aandacht
- Bij een tekort aan liefde en aandacht blijven de babybehoeften dominant en kan er
afhankelijkheid optreden (verslaving)
2. Anale fase: (peuters, ego)
- Controle over eigen ontlasting en gedrag
- Kinderen willen steeds meer zelf
- Koppigheid staat centraal
- Evenwicht tussen wat wel en niet kan
- Wanneer ouders te streng of te slap zijn kunnen er problemen met netheid,
autoriteit, regels, gierigheid, creativiteit etc ontstaan.
, 3. Fallische fase: (kleuters, superego)
- Oedipuscomplex (jongetjes willen hun moeder claimen van hun vader)
- Vaderfiguur moet aanwezig zijn om regels te stellen en lief te hebben
- Rivaliteiten wordt uiteindelijk opgelost door identificatie geslacht richt zich op
geslacht om ook zo te worden.
- Wanneer de ouders het kind te veel de andere ouder laten claimen, kunnen er
problemen in de toekomst op relatiegebied ontstaan.
4. Latentiefase (basisschoolleeftijd)
- Rustige periode
- Persoonlijkheid is gevormd en gericht op schoolgang en leeftijdsgenoten
5. Genitale fase (pubers)
- Driften en conflicten zijn weer actiever bij het aangaan van volwassenrollen
- Invloed van hormonen en culturele verwachtingen
Afweermechanismen: om onderbewuste gevoelens van angst, herinneringen, impulsen en
conflicten onder de oppervlakte te houden, ontwikkelen we vaak afweermechanismen de
werkelijkheid niet onder ogen zien, omdat dit te confronterend is.
- Verdringing: wegstoppen van angst, gedachten en impulsen.
de invloed hiervan is te zien via dromen of psychische/ lichamelijke klachten
- Ontkenning: ontkennen van feiten, omdat ze te beangstigend zijn
de werkelijkheid niet onder ogen zien: bijvoorbeeld bij een patiënt die terminaal
is.
- Reactieformatie: omkeren van angstwekkend impuls
lachen om pijnlijke situatie, onaardig doen uit zelfbescherming tegen iemand die
je leuk vindt of grappen bij doodsangst
- Isolering: gevoel splitsen van gebeurtenis
bij verwerking van traumatische gebeurtenissen
- Intellectualisering: complex maken eenvoudige gevoelens zodat het niet meer
‘eigen’ is.
wegpraten zodat het gevoel op afstand blijft.
- Projectie: projecteren van een onacceptabele impuls op een ander
zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten
- Splitsing: iets zien als helemaal goed of helemaal slecht
afkeuren negatieve gedachten over je partner, gaat tegen moraal in
- Rationalisme: impuls die wordt afgekeurd toch uitleven en goedpraten
verbrassen geld van je partner want in de liefde speelt geld geen rol.
- Verplaatsing: impuls die gericht is op een bepaald persoon uiten tegen iemand
anders
’s avonds boos worden op je partner omdat je nog boos bent op je collega
- Sublimatie: behoeften kanaliseren op zo’n manier dat iedereen tevreden is.
vechterssport bij agressiviteit, mooie dingen creëren bij seksuele driften.
, Overdracht: het beleven van gevoelens die horen bij een ander. Je draagt gevoelens en
gedrag gericht op die ene persoon, over een andere persoon.
student gaat huilen bij een kleine fout in een toets kan wijzen op een situatie die hem
onbewust doet denken aan iets van vroeger. (afwijzing door vader of moeder, gevoel van
tekortschieten)
Tegenoverdracht: het oproepen van een gevoel bij de therapeut door een patiënt.
Kohut en Stern
Zelfpsychologie is gericht op de narcistische patiënten.
oorzaak te weinig bevestiging gehad als kind. Het kind moet enerzijds bevestigd worden
in gevoelens en anderzijds gecorrigeerd worden in almacht gevoelens. Voor realiteit van het
leven zijn positieve en negatieve ervaringen nodig.
Te veel stimulatie almacht en verwennerij: kind blijft steken in ‘grandioos’ zelf.
Kritiek, teleurstellingen en tegenslagen ‘zwak zelf’: weinig zelfvertrouwen.
Verklaring alcoholverslaving: alcohol houdt je zelfwaardering omhoog, dus ook verslaving
aan deze gevoelens.
Therapie: gericht op spiegelen en realistisch beeld krijgen. Therapeut is tijdelijke ‘drug’
Holding: zich op een veilige manier vastgehouden voelen, het kind niet aan zijn lot overlaten,
maar emotionele steun en grenzen bieden. Dit is ook terug te zien in de praktijk bij
jeugdzorg: de meisjes kregen een gevoel van veiligheid, werden niet verlaten en gestraft,
maar ook niet beloond.
Therapeutische technieken en houdingsaspecten bij het driftmodel (Freud)
- Absistentieregel (u aanspreken) (zwevende aandacht): therapeut is neutraal, niet
zichtbaar en mag geen persoonlijke mededelingen doen. vrije associatie van de
patiënt zo min mogelijk verstoren. (de patiënt mag niks merken van de beleving van
therapeut!!). ook wordt de patiënt met u aangesproken.
Kanttekeningen psychodynamische benadering:
- De theorieën zijn moeilijk te onderzoeken en te toetsen omdat de begrippen vaag
zijn. onbewuste processen zijn niet goed te onderzoeken
- Het lijkt niet altijd nodig om terug te gaan naar de oorsprong van een probleem.
- Effect van benadering moeilijk te onderzoeken: brede doelstelling, veranderen hele
persoon, onduidelijkheid bedoeling therapeut, lange sessies.
- Niet goed emoties uiten versterking probleem
- Accent op problemen of conflicten, dus geen positiviteit
- Er wordt soms te veel gekeken naar innerlijke processen en weinig naar externe
omgevingsfactoren.
- Men gaat ervan uit dat onbewuste gevoelens de gedachten bepalen, terwijl de relatie
ook andersom kan zijn.
- Weinig rekening meegehouden dat sommige problemen (blijven) bestaan vanwege
aangeleerd gedrag.
- Veel schuld te wijten aan opvoeders, terwijl dit niet altijd zo is.
