HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN
Hoorcollege 1
Ontwikkeling van het gevangeniswezen en het gevangenisbeleid en de doelen van de
gevangenisstraf
Penologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het doen van onderzoek naar de
effecten van straffen.
Detentierecht is het rechtsgebied dat betrekking heeft op tenuitvoerlegging van
vrijheidsbenemende sancties. Het detentierecht maakt deel uit van het sanctierecht. Dit
is het recht dat van toepassing is op de oplegging en tenuitvoerlegging van
strafrechtelijke sancties.
Straffen Maatregelen
Opgelegd op grond van het strafbare feit Opgelegd naar aanleiding van het
strafbare feit
Grondslag is een proportionele vergelding Grondslag is verbetering en herstel van de
gedetineerde, evenals het voorkomen van
recidive
Leedtoevoeging, we willen de Geen leedtoevoeging
gedetineerde straffen voor zijn daden
We gaan uit van een (proportionele) vergelding en er is dus geen sprake van wraak.
De eerste gevangenis in Europa was het Rasphuis. Deze is ontstaan in 1586. Hierin
werden de gedetineerden niet alleen gevangengehouden, maar zij werden ook aan het
werk gezet. Dit is een eerste vorm van vergelden en verbeteren. Begin 19e eeuw is het
Pennsylvaniastelsel ontstaan. Dit stelsel ging ervan uit dat een gedetineerde een
misdaad begaat, omdat hij daar zelf voor kiest. Hier wordt zijn sociale omgeving
losgelaten. Hierom werd een gedetineerde afgesloten van zijn sociale omgeving en werd
hij geïsoleerd. Uiteindelijk is dit beeld losgelaten en is het progressieve stelsel ontstaan.
Deze hebben wij echter nooit in Nederland gekend.
Huizen van bewaring
Penitentiaire inrichting Gevangenissen
ISD-inrichting
Penitentiair programma is een samenstelsel van activiteiten waaraan wordt
deelgenomen door personen ter verdere tenuitvoerlegging van de aan hen opgelegde
vrijheidsstraf of voorlopige hechtenis in aansluiting op hun verblijf in een inrichting. We
vinden dit programma terug in art. 4 Pbw. Er hangen wel een aantal voorwaarden aan
het volgen van het penitentiair programma:
De gedetineerde is veroordeeld tot een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf van ten
minste 6 maanden
Het strafrestant bij aanvang van de deelname aan het penitentiair programma ten
minste 4 weken en ten hoogste 1 jaar bedraagt
Er mogen geen andere omstandigheden zijn die zich tegen zijn deelname
verzetten
De minister voor Rechtsbescherming bepaalt de bestemming voor elke inrichting. Hij is
ook verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende sancties. Echter
is de selectiefunctionaris van het Ministerie van Justitie en Veiligheid belast met de
plaatsing en overplaatsing van gedetineerden. Zie hiervoor art. 15 lid 3 Pbw. De
directeur bepaalt vervolgens de wijze van onderbrenging van de gedetineerde op grond
van art. 16 Pbw. Ook draagt hij de verantwoordelijkheid voor het opstellen van een
detentie- en re-integratieplan op grond van art. 1c RSPOG. Dit gebeurt in beginsel in
samenspraak met de gedetineerde.
Differentiatiecriteria:
, HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN
Juridische status art. 9-10 Pbw
Sekse art. 11 Pbw
Leeftijd art. 12 Pbw
Mate van beveiliging art. 13 Pbw
Regime art. 7 en 11 RSPOG
Beginselen van de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen
Beginselen Uitleg
Resocialisatiebeginsel Re-integratie (scholing, werk, dagritme,
Art. 2 lid 2 Pbw nazorg)
Beginsel van minimale beperkingen Gevangenis moet aan zoveel mogelijk
Art. 2 lid 3 Pbw punitieve elementen onttrokken zijn
(situatie zo binnen zo gelijk mogelijk als
buiten)
Beginsel van voortvarendheid De tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen
Art. 6:1:2 Sv of vrijheidsbenemende maatregelen vindt
zo spoedig mogelijk plaats na de
oplegging van de straf of het nemen van
de maatregel
Er vindt sinds 2018 een ontwikkeling plaats in het gevangenisbeleid. Dit heeft drie
uitgangspunten:
Straf is straf
Gedrag telt
Werken aan een veiligere terugkeer
We kennen de responsaliseringsgedachte. Dit houdt in dat de gedetineerde zelf
verantwoordelijk is voor het verloop van zijn detentie. Er bestaan hier ook een aantal
punten van kritiek op. Deze kritiekpunten zijn als volgt:
Schending resocialisatiebeginsel
Het in het beleid veronderstelde mensbeeld staat haaks op een aantal kenmerken
en eigenschappen die gedetineerden bezitten
Wetenschappelijke fundering ontbreekt
Toename ongelijkheid tussen de gedetineerden. Dit verschil komt door een aantal
factoren, zoals: scholing; IQ; beperkingen.
Binnen het gevangeniswezen kennen we een basisprogramma en een
plusprogramma. Iedere gedetineerde begint met het basisprogramma. Bij het vertonen
van goed gedrag kan hij promoveren naar het plusprogramma. Dit werkt echter ook
omgekeerd. Als een gedetineerde in een plusprogramma zit en ongewenst gedrag
vertoont, kan hij degraderen naar het basisprogramma.
Het plusprogramma kennen we alleen in gevangenissen.
, HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN
Hoorcollege 2
De interne rechtspositie van gedetineerden
Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen de interne en externe rechtspositie van
de gedetineerde. De externe rechtspositie ziet op de vraag hoe een gedetineerde een
gevangenis in komt, bijvoorbeeld ook de wijze hoe hechtenis eindigt. De interne
rechtspositie ziet op allerlei aspecten over het verblijf in de hechtenis, bijvoorbeeld het
beklagrecht.
In iedere inrichting zit een commissie van toezicht, waartegen gedetineerden hun beklag
kunnen doen. Zo’n beklagcommissie zit bij iedere PI en zitten allerlei personen in, die een
afspiegeling van de samenleving vormen. Je kunt klagen over beslissingen die
betreffende de door of namens de directeur zijn gemaakt of vanwege de directeur zijn
gemaakt die de gedetineerde betreffen. Zie hiervoor art. 60 lid 1 Pbw. Deze regeling is
uitputtend.
Er kan wel beklag mogelijk worden gemaakt wanneer in het beklag de
verbindendheid van een lagere regel ten opzichte van een hogere regel aan
de orde is gesteld. Zij bijvoorbeeld RSJ 30 jan 2019: rookverbod voor de
luchtplaats in strijd met hogere wet.
De oorsprong van het beklagrecht ligt in de humanisering van het strafrecht tijdens de
Tweede Wereld Oorlog. In 1946 werden CvT’s ingevoerd. Deze spraken geen recht, maar
hielden toezicht.
Informele bemiddeling na instellen klacht door een gedetineerde. De beklagcommissie
kan de klacht dan in handen stellen van de maandcommissaris voor informele
bemiddeling. Zie hiervoor art. 63 lid 4 Pbw. Er bestaan dan twee mogelijkheden:
Succesvolle bemiddeling
Klager zet de klacht door en deze wordt op zitting gezet
De gedetineerde zal zijn klacht op een briefje opschrijven, eventueel onder begeleiding
van een advocaat etc.
We kennen ook de formele bemiddeling. Dit is een nieuwe vorm van bemiddeling. De
aanleiding voor deze nieuwe vorm is de toename in het aantal klachten en de
constatering dat veel van de klachten te maken hebben met de bejegening van en de
communicatie van gedetineerden.
De gedetineerde kan kiezen of hij een klaagschrift indient of dat hij een verzoek om
bemiddeling doet. Zie art. 61 lid 1 Pbw en 59a lid 1 Pbw.
Het verzoek tot bemiddeling dient uiterlijk op de zevende dag na die waarop de
gedetineerde kennis heeft gekregen van de beslissing te worden ingediend. De CvT
streeft er dan naar om binnen vier weken een aanvaardbare oplossing te bereiken. De
gedetineerde moet gewezen worden op de mogelijkheid/wijze en term van beklag. Zie
art. 59a Pbw.
De Commissie van Toezicht heeft verschillende taken:
Hoorcollege 1
Ontwikkeling van het gevangeniswezen en het gevangenisbeleid en de doelen van de
gevangenisstraf
Penologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het doen van onderzoek naar de
effecten van straffen.
Detentierecht is het rechtsgebied dat betrekking heeft op tenuitvoerlegging van
vrijheidsbenemende sancties. Het detentierecht maakt deel uit van het sanctierecht. Dit
is het recht dat van toepassing is op de oplegging en tenuitvoerlegging van
strafrechtelijke sancties.
Straffen Maatregelen
Opgelegd op grond van het strafbare feit Opgelegd naar aanleiding van het
strafbare feit
Grondslag is een proportionele vergelding Grondslag is verbetering en herstel van de
gedetineerde, evenals het voorkomen van
recidive
Leedtoevoeging, we willen de Geen leedtoevoeging
gedetineerde straffen voor zijn daden
We gaan uit van een (proportionele) vergelding en er is dus geen sprake van wraak.
De eerste gevangenis in Europa was het Rasphuis. Deze is ontstaan in 1586. Hierin
werden de gedetineerden niet alleen gevangengehouden, maar zij werden ook aan het
werk gezet. Dit is een eerste vorm van vergelden en verbeteren. Begin 19e eeuw is het
Pennsylvaniastelsel ontstaan. Dit stelsel ging ervan uit dat een gedetineerde een
misdaad begaat, omdat hij daar zelf voor kiest. Hier wordt zijn sociale omgeving
losgelaten. Hierom werd een gedetineerde afgesloten van zijn sociale omgeving en werd
hij geïsoleerd. Uiteindelijk is dit beeld losgelaten en is het progressieve stelsel ontstaan.
Deze hebben wij echter nooit in Nederland gekend.
Huizen van bewaring
Penitentiaire inrichting Gevangenissen
ISD-inrichting
Penitentiair programma is een samenstelsel van activiteiten waaraan wordt
deelgenomen door personen ter verdere tenuitvoerlegging van de aan hen opgelegde
vrijheidsstraf of voorlopige hechtenis in aansluiting op hun verblijf in een inrichting. We
vinden dit programma terug in art. 4 Pbw. Er hangen wel een aantal voorwaarden aan
het volgen van het penitentiair programma:
De gedetineerde is veroordeeld tot een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf van ten
minste 6 maanden
Het strafrestant bij aanvang van de deelname aan het penitentiair programma ten
minste 4 weken en ten hoogste 1 jaar bedraagt
Er mogen geen andere omstandigheden zijn die zich tegen zijn deelname
verzetten
De minister voor Rechtsbescherming bepaalt de bestemming voor elke inrichting. Hij is
ook verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende sancties. Echter
is de selectiefunctionaris van het Ministerie van Justitie en Veiligheid belast met de
plaatsing en overplaatsing van gedetineerden. Zie hiervoor art. 15 lid 3 Pbw. De
directeur bepaalt vervolgens de wijze van onderbrenging van de gedetineerde op grond
van art. 16 Pbw. Ook draagt hij de verantwoordelijkheid voor het opstellen van een
detentie- en re-integratieplan op grond van art. 1c RSPOG. Dit gebeurt in beginsel in
samenspraak met de gedetineerde.
Differentiatiecriteria:
, HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN
Juridische status art. 9-10 Pbw
Sekse art. 11 Pbw
Leeftijd art. 12 Pbw
Mate van beveiliging art. 13 Pbw
Regime art. 7 en 11 RSPOG
Beginselen van de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen
Beginselen Uitleg
Resocialisatiebeginsel Re-integratie (scholing, werk, dagritme,
Art. 2 lid 2 Pbw nazorg)
Beginsel van minimale beperkingen Gevangenis moet aan zoveel mogelijk
Art. 2 lid 3 Pbw punitieve elementen onttrokken zijn
(situatie zo binnen zo gelijk mogelijk als
buiten)
Beginsel van voortvarendheid De tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen
Art. 6:1:2 Sv of vrijheidsbenemende maatregelen vindt
zo spoedig mogelijk plaats na de
oplegging van de straf of het nemen van
de maatregel
Er vindt sinds 2018 een ontwikkeling plaats in het gevangenisbeleid. Dit heeft drie
uitgangspunten:
Straf is straf
Gedrag telt
Werken aan een veiligere terugkeer
We kennen de responsaliseringsgedachte. Dit houdt in dat de gedetineerde zelf
verantwoordelijk is voor het verloop van zijn detentie. Er bestaan hier ook een aantal
punten van kritiek op. Deze kritiekpunten zijn als volgt:
Schending resocialisatiebeginsel
Het in het beleid veronderstelde mensbeeld staat haaks op een aantal kenmerken
en eigenschappen die gedetineerden bezitten
Wetenschappelijke fundering ontbreekt
Toename ongelijkheid tussen de gedetineerden. Dit verschil komt door een aantal
factoren, zoals: scholing; IQ; beperkingen.
Binnen het gevangeniswezen kennen we een basisprogramma en een
plusprogramma. Iedere gedetineerde begint met het basisprogramma. Bij het vertonen
van goed gedrag kan hij promoveren naar het plusprogramma. Dit werkt echter ook
omgekeerd. Als een gedetineerde in een plusprogramma zit en ongewenst gedrag
vertoont, kan hij degraderen naar het basisprogramma.
Het plusprogramma kennen we alleen in gevangenissen.
, HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN
Hoorcollege 2
De interne rechtspositie van gedetineerden
Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen de interne en externe rechtspositie van
de gedetineerde. De externe rechtspositie ziet op de vraag hoe een gedetineerde een
gevangenis in komt, bijvoorbeeld ook de wijze hoe hechtenis eindigt. De interne
rechtspositie ziet op allerlei aspecten over het verblijf in de hechtenis, bijvoorbeeld het
beklagrecht.
In iedere inrichting zit een commissie van toezicht, waartegen gedetineerden hun beklag
kunnen doen. Zo’n beklagcommissie zit bij iedere PI en zitten allerlei personen in, die een
afspiegeling van de samenleving vormen. Je kunt klagen over beslissingen die
betreffende de door of namens de directeur zijn gemaakt of vanwege de directeur zijn
gemaakt die de gedetineerde betreffen. Zie hiervoor art. 60 lid 1 Pbw. Deze regeling is
uitputtend.
Er kan wel beklag mogelijk worden gemaakt wanneer in het beklag de
verbindendheid van een lagere regel ten opzichte van een hogere regel aan
de orde is gesteld. Zij bijvoorbeeld RSJ 30 jan 2019: rookverbod voor de
luchtplaats in strijd met hogere wet.
De oorsprong van het beklagrecht ligt in de humanisering van het strafrecht tijdens de
Tweede Wereld Oorlog. In 1946 werden CvT’s ingevoerd. Deze spraken geen recht, maar
hielden toezicht.
Informele bemiddeling na instellen klacht door een gedetineerde. De beklagcommissie
kan de klacht dan in handen stellen van de maandcommissaris voor informele
bemiddeling. Zie hiervoor art. 63 lid 4 Pbw. Er bestaan dan twee mogelijkheden:
Succesvolle bemiddeling
Klager zet de klacht door en deze wordt op zitting gezet
De gedetineerde zal zijn klacht op een briefje opschrijven, eventueel onder begeleiding
van een advocaat etc.
We kennen ook de formele bemiddeling. Dit is een nieuwe vorm van bemiddeling. De
aanleiding voor deze nieuwe vorm is de toename in het aantal klachten en de
constatering dat veel van de klachten te maken hebben met de bejegening van en de
communicatie van gedetineerden.
De gedetineerde kan kiezen of hij een klaagschrift indient of dat hij een verzoek om
bemiddeling doet. Zie art. 61 lid 1 Pbw en 59a lid 1 Pbw.
Het verzoek tot bemiddeling dient uiterlijk op de zevende dag na die waarop de
gedetineerde kennis heeft gekregen van de beslissing te worden ingediend. De CvT
streeft er dan naar om binnen vier weken een aanvaardbare oplossing te bereiken. De
gedetineerde moet gewezen worden op de mogelijkheid/wijze en term van beklag. Zie
art. 59a Pbw.
De Commissie van Toezicht heeft verschillende taken:
