Samenvatting boek Jeugdrecht in de praktijk

Juveniles & Law; Jeugdrecht in de praktijk

Inleiding
Jeugdrecht:
- Familierecht: Afstamming, minderjarigheid en ouderlijk gezag.
- Vrijwillige jeugdhulp.
- Kinderbescherming.
- Jeugdstrafrecht.

Historische ontwikkeling van het Nederlands jeugdrecht:
Twee belangrijke internationale ontwikkelingen:
- Het gelijktijdig ontstaan van een systeem van kinderbescherming en een apart
jeugdrechtsysteem rond 1900 tegen de achtergrond van de sociale kwestie.
o Vanwege snelle urbanisatie in de Westerse wereld ontstond er verpaupering van
gezinnen. Regering ging hier tegenop treden:
 1900 Algemene leerplicht.
 1901 Kinderwetten; einde aan onaantastbare macht vader, overheid kon
ingrijpen als er gevaar dreigde voor ontwikkeling of gezondheid van het kind,
aparte sancties en procedures voor kinderen die de wet overtraden.
- Ontwikkeling voor de verbetering van kinderrechten: aanname van Europees Verdrag voor
de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) in 1950.
o Uitspraken van het Europees Hof (EHRM) kregen invloed, in het bijzonder voor
rechten van de kinderen.
o Deze ontwikkeling werd versterkt door de aanname in 1989 door de Verenigde
Naties van het Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind (IVRK); dit is
het meest omvattende mensenrechteninstrument wat gebruikt werd door 193
staten (behalve VS; nog steeds niet).
 Art. 2: alle kinderen hebben recht op alle rechten en vrijheden die in het
verdrag worden genoemd zonder discriminatie van welke aard ook.
 Art. 3: bij alle maatregelen betreffende kinderen vormen de belangen van
het kind de eerste overwegingen.
 Art. 6: alle kinderen hebben recht op leven, overleven en ontwikkeling.
 Art. 12: alle kinderen hebben het recht om hun mening te geven en te
participeren in beslissingen die hen betreffen in overeenstemming met hun
leeftijd en rijpheid.
o Elk land dat het kinderrechtenverdrag geratificeerd heeft moet eens in de 5 jaar een
rapport presenteren over wetgeving en beleid op het gebied van kindrechten. Dit
rapport wordt besproken bij het Comité voor de rechten van het kind (CRC), dat
toezicht houdt op de implementatie van het IVRK, waarbij ook organisaties zoals
Amnesty International en Defence for Children aanwezig zijn. Op basis van deze
informatie doet het comité aanbevelingen voor de lidstaat.
 In 2011 nam Nederland op basis van advies een Kinderombudsman aan;
biedt hulp aan kinderen , geeft onafhankelijk advies en onderzoekt
structurele problemen van kinderen zoals armoede en kinderen die
gedwongen thuiszitten omdat scholen ze niet aannemen.

,Hoofdstuk 1 Familierecht

Familierecht
- Verticale relaties: afstammelingen en ouderlijk gezag.
- Horizontale relaties: huwelijk en geregistreerd partnerschap.

Juridisch ouderschap
Afstammingsrecht: afstamming tussen ouders en kinderen; wie zijn volgens de wet familie van
elkaar.
 Dwingend recht: geen ruimte dingen zelf te regelen.
 Uitgangspunten NL:
- Minimaal 1 ouder, maximaal 2 (discussie over meer ouders gaande).
- Biologische afstamming: afstamming van een kind is van een man en vrouw.
o Vanaf 2014 mogen ook 2 moeders/ vaders. Maar het beginsel is nog niet volledig
losgelaten; het blijft in rechtszaken een belangrijk criterium.

Bij de ontwikkeling van het afstammingsrecht spelen internationale rechten een belangrijke rol; de
rechterlijke macht moet alle wetgeving en bestuur direcht aan het EVRM toetsen en personen in NL
kunnen bij de rechter tegen beslissingen van de overheid bepalingen van het EVRM inroepen.
 Ook EHRM en IVRK hebben invloed.

Verschillende varianten van juridisch ouderschap:
Moeder door geboorte
Romeins recht ‘mater semper certa est’: door geboorte is het altijd zeker wie de moeder is.
 De vrouw uit wie het kind is gekomen is juridisch moeder volgens Nederlandse wet.
Onafhankelijk van haar relationele situatie of als zij via bevruchting van een ander zwanger is
geworden; ook een draagmoeder is juridisch moeder en dus niet de ‘wensmoeder’; dit moet
via adoptie gaan.

Ouder van rechtswege
De vader van een kind is de man die op het moment van de geboorte van het kind gehuwd is of een
geregistreerd partnerschap heeft met de vrouw uit wie het kind is geboren (ongeacht of er bijv. een
anonieme donder of andere man aan de conceptie van het kind is te pas is gekomen).
 De man die een formele relatie heeft met moeder op moment van geboorte is van
rechtswege altijd de vader.
 Wanneer het kind wordt geboren voordat partners gehuwd zijn of geregistreerd
partnerschap hebben, ontstaat geen vaderschap van rechtswege maar zal de man het kind
moeten erkennen.

Sinds 2014 is ook moederschap van rechtswege voor de tweede moeder mogelijk gemaakt.
Voorwaarden:
- Formele relatie tussen de moeders op geboorte van het kind.
- Het kind moet verwekt zijn door kunstmatige inseminatie met behulp van onbekende donor.
o Een bekende donor kan op grond van het beginsel van biologische afstamming
eveneens juridisch ouderschap claimen, dit is tegenstrijdig met het uitgangspunt dat
een kind maximaal 2 ouders kan hebben. In dit geval moet de tweede moeder het
kind gaan erkennen om juridisch moeder te worden.

Ouder door erkenning
Erkenning komt tot stand wanneer de man bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaart dat hij
het kind erkent; dit schept een juridische relatie; kan voor, na of veel later na de geboorte.

,  Toestemming van de moeder is vereist!
 Een man die kan aantonen dat hij de verwekker is van het kind (biologische afstamming) kan
de rechter vragen om vervangende toestemming voor de erkenning wanneer moeder
weigert.
o De rechter accepteert dit mits het belang van het kind door de erkenning niet zal
worden geschaad en dat erkenning het belang van de moeder bij een ongestoorde
verhouding met haar kind niet zal schaden.
o Ook een spermadonor kan hierom vragen maar het is een belangrijke voorwaarde
dat de donor dan kan aantonen dat hij in een nauwe persoonlijke betrekking staat of
heeft gestaan tot de moeder of het kind.
 Moeder kan erkenning blokkeren tot 16 jaar. Een kind boven de 12 mag dit ook.

Wanneer het niet is toegestaan:
- Als het kind al twee ouders heeft.
- Wanneer een man vanwege nauwe verwantschap niet mag trouwen met moeder; broer,
vader, oom etc.
- Wanneer de man nog geen 16 jaar oud is.

Bij 2 moeders:
- Ook toestemming geboortemoeder vereist.
- Rechter kan verzoek om erkenning door duomoeder toewijzen als beoordeeld wordt dat dit
in belang van het kind is.
- Gebruikelijk in 2 situaties:
o Als ze samen een kind krijgen met een bekende donor die geen ouderschap claimt.
o Als er sprake is van een onbekende donor maar de vrouwen hadden nog geen
formele relatie op moment van de geboorte van het kind.

Ouder via gerechtelijke vaststelling
Partners die geen juridisch ouder willen zijn of kunnen zijn (door bijv. overlijden).
 Op verzoek van de biologische moeder kan een man/ vrouw op grond van dat hij de
verwekker is of zij met de moeder heeft ingestemd met een daad die verwekking van het
kind tot gevolg heeft gehad door de rechtbank worden vastgesteld (onder de 16 jaar).

Ouderschap via adoptie
Alle gevolgen die de Nederlandse wet aan het ouderschap verbindt zijn hier ook van toepassing.

Gevolgen van het ouderschap
- Afstammingsrecht leidt tot het ontstaan van een familierechtelijke betrekking tussen het
kind, zijn ouders en bloedverwanten.
- Juridische ouders hebben gezag over hun kind (of kunnen erom vragen).
- Juridische ouders hebben recht en plicht tot omgang met het kind.
- Onderhoudsplicht: juridische ouders zijn verplicht kosten te dragen van de verzorging en
opvoeding van hun kind tot het einde van diens minderjarigheid. Onderwijs dient tot 21 e jaar
betaald te worden.
- Kinderen zijn erfgenaam van hun juridische ouders en omgekeerd kunnen ouders ook van
hun kinderen erven.
- Gevolgen voor familienaam, nationaliteit, in fiscaal opzicht (erf- en schenkbelasting), op het
gebied van sociale zekerheid en op diverse procesrechtelijke gebieden.
o Kind krijgt achternaam van een zijn juridische ouders en zij kiezen de voornaam.
o Bij adoptie krijgt kind zelfde nationaliteit als ouders.