Leerdoelen toxicologie
Blok 2.2
Hoorcollege 1 inleiding toxicologie, classificatie en fysiologie
Toxicologie = leer van de giftige stoffen
Wanneer is een stof schadelijk?
Alles is giftig, alleen de hoeveelheid maakt het gif
Niet acuut giftig als:
≥ 5 g/kg ≥ 375 g/75 kg
Hoe giftig is het?
Aantal contaminanten (verontreinigingen) in onze voeding
Leerdoelen:
• maak onderscheidt tussen verschillende groepen van toxische stoffen en geef voorbeelden.
Tabel 3.1 Classificatie toxische stoffen
Aanwezigheid in voedsel Soorten verontreiniging Voorbeelden
1. Van nature aanwezig Myotoxinen, fytotoxinen, Marine Alfatoxine, ochratoxine,
biotoxinen, allergenen, alkaloïden, cafeïne PSP*
nitraat/nitriet melkeiwit, viseiwit, in
groenten
2. Via milieuverontreiniging Zware metalen, dioxines, PCB’s, Kwik
Dioxineachtige PCB’s
3. Bewust toegevoegd Bestrijdingsmiddelen, additieven, Herbiciden,
diergeneesmiddelen, hormonen nitriet/nitraat,
antibiotica
4. Via (industriële) Acrylamide, PAK’s, transvetzuren In frites, chips,
bereidingsprocessen ontbijtkoek, in hoog
verhitte (vetrijke)
producten
5. Via contact-oppervlakken Bisfenol A, minerale oliën, In kunststofverpakking,
vinylchloride gerecycled papier of
, kartonnen
verpakkingsmateriaal
* PSP is Paralytix Shellfish Poisoning
Tabel uit je hoofd leren!
Het RIVM noemt de stoffen contaminanten wanneer ze van nature aanwezig zijn, via
milieuverontreiniging en via industriële bereidingsprocessen. Dit zijn manieren waarop de toxische
stoffen in ons voedsel komen die wij niet kunnen beïnvloeden. Milieuverontreiniging en via
contactoppervlakken kunnen wij wel voor een groot deel beïnvloeden.
Voorbeelden vergiftigingen
- In abrikozenpitten zit de stof blauwzuur/cyanine die ervoor gezorgd. Dit kan dodelijk zijn: daarom
maximaal 5 pitten per dag.
- In eieren zat fibronil, in kleine hoeveelheden maar het gif kon zich wel opstapelen.
- Uiteindelijk is alles giftig, alleen de hoeveelheid maakt het giftig.
Hoe giftig is een stof
Dit kan aangegeven worden met LD. LD50 betekend bijvoorbeeld dat 50% van de mensen die de
voeding innemen zullen overleiden.
Nadelen LD50 benadering
- Onetisch
- dood als eindpunt
- veel proefdieren nodig
- politiek geladen
- Geen biologische constantie
- Intra (binnen) variatie: individuen zelfde soort (mensen)
- Inter (tussen) variatie: verschillende soorten (rat/mens)
- Gecombineerde blootstelling niet meegeteld
Principes toxicologie
Gevaar (hazard): potentieel gevaar van een stof
Risico (risk): kans dat een negatief effect zal optreden
Risk assessment: proces waarbij gevaar, blootstelling en risico worden bepaald
Fytotoxinen
Aanwezig in planten
Solanine -> zit in de wortels van de aardappels en in het groene gedeelte van groenten. Cyanine -> in
appelpitten/abrikozenpitten.
Lectine -> zit in bonen.
, Mycotoxinen:
geproduceerd door schimmels
Bovenste twee zijn kankerverwekkende stoffen.
DON tast je immuunsysteem aan.
Daarom is het erg belangrijk dat de oogst niet gaat beschimmelen. Dus voorkomen: veel vocht en
kou.
Fyotoxinen geproduceerd door algen (onderdeel van mariene biotoxinen)
De algen worden door bijvoorbeeld mosselen en oesters opgegeten. Dus daardoor komt er een hoge
concentratie fytotoxinen mosselen en oesters. De toxine neemt niet af door te koken. Alleen bij
paralytic een afname van 70-90% bij koken. Het groeit op plekken waar geen algen zijn.
Acuut effect
Blok 2.2
Hoorcollege 1 inleiding toxicologie, classificatie en fysiologie
Toxicologie = leer van de giftige stoffen
Wanneer is een stof schadelijk?
Alles is giftig, alleen de hoeveelheid maakt het gif
Niet acuut giftig als:
≥ 5 g/kg ≥ 375 g/75 kg
Hoe giftig is het?
Aantal contaminanten (verontreinigingen) in onze voeding
Leerdoelen:
• maak onderscheidt tussen verschillende groepen van toxische stoffen en geef voorbeelden.
Tabel 3.1 Classificatie toxische stoffen
Aanwezigheid in voedsel Soorten verontreiniging Voorbeelden
1. Van nature aanwezig Myotoxinen, fytotoxinen, Marine Alfatoxine, ochratoxine,
biotoxinen, allergenen, alkaloïden, cafeïne PSP*
nitraat/nitriet melkeiwit, viseiwit, in
groenten
2. Via milieuverontreiniging Zware metalen, dioxines, PCB’s, Kwik
Dioxineachtige PCB’s
3. Bewust toegevoegd Bestrijdingsmiddelen, additieven, Herbiciden,
diergeneesmiddelen, hormonen nitriet/nitraat,
antibiotica
4. Via (industriële) Acrylamide, PAK’s, transvetzuren In frites, chips,
bereidingsprocessen ontbijtkoek, in hoog
verhitte (vetrijke)
producten
5. Via contact-oppervlakken Bisfenol A, minerale oliën, In kunststofverpakking,
vinylchloride gerecycled papier of
, kartonnen
verpakkingsmateriaal
* PSP is Paralytix Shellfish Poisoning
Tabel uit je hoofd leren!
Het RIVM noemt de stoffen contaminanten wanneer ze van nature aanwezig zijn, via
milieuverontreiniging en via industriële bereidingsprocessen. Dit zijn manieren waarop de toxische
stoffen in ons voedsel komen die wij niet kunnen beïnvloeden. Milieuverontreiniging en via
contactoppervlakken kunnen wij wel voor een groot deel beïnvloeden.
Voorbeelden vergiftigingen
- In abrikozenpitten zit de stof blauwzuur/cyanine die ervoor gezorgd. Dit kan dodelijk zijn: daarom
maximaal 5 pitten per dag.
- In eieren zat fibronil, in kleine hoeveelheden maar het gif kon zich wel opstapelen.
- Uiteindelijk is alles giftig, alleen de hoeveelheid maakt het giftig.
Hoe giftig is een stof
Dit kan aangegeven worden met LD. LD50 betekend bijvoorbeeld dat 50% van de mensen die de
voeding innemen zullen overleiden.
Nadelen LD50 benadering
- Onetisch
- dood als eindpunt
- veel proefdieren nodig
- politiek geladen
- Geen biologische constantie
- Intra (binnen) variatie: individuen zelfde soort (mensen)
- Inter (tussen) variatie: verschillende soorten (rat/mens)
- Gecombineerde blootstelling niet meegeteld
Principes toxicologie
Gevaar (hazard): potentieel gevaar van een stof
Risico (risk): kans dat een negatief effect zal optreden
Risk assessment: proces waarbij gevaar, blootstelling en risico worden bepaald
Fytotoxinen
Aanwezig in planten
Solanine -> zit in de wortels van de aardappels en in het groene gedeelte van groenten. Cyanine -> in
appelpitten/abrikozenpitten.
Lectine -> zit in bonen.
, Mycotoxinen:
geproduceerd door schimmels
Bovenste twee zijn kankerverwekkende stoffen.
DON tast je immuunsysteem aan.
Daarom is het erg belangrijk dat de oogst niet gaat beschimmelen. Dus voorkomen: veel vocht en
kou.
Fyotoxinen geproduceerd door algen (onderdeel van mariene biotoxinen)
De algen worden door bijvoorbeeld mosselen en oesters opgegeten. Dus daardoor komt er een hoge
concentratie fytotoxinen mosselen en oesters. De toxine neemt niet af door te koken. Alleen bij
paralytic een afname van 70-90% bij koken. Het groeit op plekken waar geen algen zijn.
Acuut effect
