H13: Zenuwstelsel
Paragraaf 1: Het centrale zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kent twee delen: een centraal en een perifeer deel. Het centrale
zenuwstelsel bestaat uit de neuronen van de hersenen en de van het ruggenmerg
met hun ondersteunende cellen. Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen,
bundels uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden met het CZS en het CZS met
spieren en klieren.
Zie bron 1. de donkere kleur van de
grijze stof is afkomstig van de
cellichamen van de neuronen, de
lichte kleur van de witte stof komt van
myeline. in de hersenen liggen de
cellichamen aan de buitenzijde en de uitlopers met myeline aan de binnenzijde, in
het ruggenmerg is dat andersom. tussen de twee binnenste hersenvliezen stroomt
per dag zo´n 400-500 mL hersenvloeistof: extra bescherming tegen schokken en een
afvoerroute voor afvalstoffen. een bloed-hersenbarrière beschermt de hersenen
onder andere tegen ongewenste stoffen.
Tight junctions zijn verbindingen tussen de endotheelcellen,
waardoor de ruimtes tussen de cellen klein zijn. ook spelen
astrocyten (gliacellen, steuncellen met veel uitlopers) een
belangrijke rol bij de uitwisseling van stoffen tussen het
bloed en het hersenvocht. zie bron 2.
Grote hersenen: ze bestaan uit twee helften die met elkaar
verbonden zijn via een hersenbalk, informatie doorgeven
gebeurt in de hersenschors. alle informatie uit de omgeving gaat via zintuigen ->
zenuwen -> ruggenmerg -> hersenstam -> grote hersenen.
Hersenschors: in het primaire gehoorcentrum komen de impulsen vanuit je gehoor
binnen en vindt bewustwording plaats, door het geluid te koppelen aan
geheugeninformatie in het secundaire gehoorcentrum kun je geluid interpreteren.
voorbeeld: je tikt mee op het ritme van de muziek, je neuronen in de hersenschors
, bedenken die bewegingen. in de primaire motorische schors sturen kleine gebieden
met neuronen een eigen groep spieren aan. de primaire motorische schors is
verbonden met gebieden in de secundaire motorische schors (bevat info over hoe
de spieren hun bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren zoals bij pianospelen
en fietsen). de motorische schors van de rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde
van het lichaam en en andersom.
Thalamus: alle info uit je zintuigen (behalve geur) gaat via de thalamus naar je
hersenschors, de thalamus selecteert welke impulsen van zintuigen naar de
verschillende gebieden van de hersenschors gaan. alcohol stimuleert de vorming
van dopamine (stof die boodschappen van neuronen doorgeeft). door de alcohol
blijft GABA ((neurotransmitter) langer aan zenuwcel remmende receptoren
gebonden en functioneert de thalamus minder goed, daarom kan je je vaak niet
zoveel meer herinneren na een gezellig avondje zuipen.
Hypothalamus: is betrokken bij de homeostase, door het aansturen van de hypofyse
(stuur oa. hormoonklieren aan) de hypothalamus bevat ook de thermostaat voor
het regelen van je lichaamstemperatuur en je biologische klok.
Kleine hersenen: spelen een rol in het coördineren van bewegingen, de coördinatie
vindt plaats in nauwe samenwerking met de grote hersenen, de hersenstam en het
ruggenmerg.
Hersenstam: bestaat uit de middenhersenen, de pons en het verlengde merg. de
middenhersenen spelen een rol bij reflexen met betrekking tot het zien en horen. de
pons verbindt grote en kleine hersenen en is een tussenstation tussen het
evenwichtszintuig in je middenoor en de kleine hersenen. het verlengde merg is het
overgangsgebied van de hersenen naar je ruggenmerg. het verlengde merg bevat
regelcentra voor ademhaling, hartslag en andere vitale functies.
Ruggenmerg: de hersenstam gaat over in het ruggenmerg, dat de hersenen met
het perifere zenuwstelsel verbindt. vlakbij het ruggenmerg vertakt een zenuw in twee
delen. in het deel aan de rugzijde bevinden zich de uitlopers van sensorische
neuronen, die impulsen vanuit de zintuigen naar het ruggenmerg voeren, hier
bevindt zich het spinaal ganglion (verdikking).
Reflexen: beschermen je met snelle reacties, schakelneuronen in het ruggenmerg
voorkomen bij een reflex dat een impuls terechtkomt op ongewenste plaatsen en
Paragraaf 1: Het centrale zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kent twee delen: een centraal en een perifeer deel. Het centrale
zenuwstelsel bestaat uit de neuronen van de hersenen en de van het ruggenmerg
met hun ondersteunende cellen. Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen,
bundels uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden met het CZS en het CZS met
spieren en klieren.
Zie bron 1. de donkere kleur van de
grijze stof is afkomstig van de
cellichamen van de neuronen, de
lichte kleur van de witte stof komt van
myeline. in de hersenen liggen de
cellichamen aan de buitenzijde en de uitlopers met myeline aan de binnenzijde, in
het ruggenmerg is dat andersom. tussen de twee binnenste hersenvliezen stroomt
per dag zo´n 400-500 mL hersenvloeistof: extra bescherming tegen schokken en een
afvoerroute voor afvalstoffen. een bloed-hersenbarrière beschermt de hersenen
onder andere tegen ongewenste stoffen.
Tight junctions zijn verbindingen tussen de endotheelcellen,
waardoor de ruimtes tussen de cellen klein zijn. ook spelen
astrocyten (gliacellen, steuncellen met veel uitlopers) een
belangrijke rol bij de uitwisseling van stoffen tussen het
bloed en het hersenvocht. zie bron 2.
Grote hersenen: ze bestaan uit twee helften die met elkaar
verbonden zijn via een hersenbalk, informatie doorgeven
gebeurt in de hersenschors. alle informatie uit de omgeving gaat via zintuigen ->
zenuwen -> ruggenmerg -> hersenstam -> grote hersenen.
Hersenschors: in het primaire gehoorcentrum komen de impulsen vanuit je gehoor
binnen en vindt bewustwording plaats, door het geluid te koppelen aan
geheugeninformatie in het secundaire gehoorcentrum kun je geluid interpreteren.
voorbeeld: je tikt mee op het ritme van de muziek, je neuronen in de hersenschors
, bedenken die bewegingen. in de primaire motorische schors sturen kleine gebieden
met neuronen een eigen groep spieren aan. de primaire motorische schors is
verbonden met gebieden in de secundaire motorische schors (bevat info over hoe
de spieren hun bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren zoals bij pianospelen
en fietsen). de motorische schors van de rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde
van het lichaam en en andersom.
Thalamus: alle info uit je zintuigen (behalve geur) gaat via de thalamus naar je
hersenschors, de thalamus selecteert welke impulsen van zintuigen naar de
verschillende gebieden van de hersenschors gaan. alcohol stimuleert de vorming
van dopamine (stof die boodschappen van neuronen doorgeeft). door de alcohol
blijft GABA ((neurotransmitter) langer aan zenuwcel remmende receptoren
gebonden en functioneert de thalamus minder goed, daarom kan je je vaak niet
zoveel meer herinneren na een gezellig avondje zuipen.
Hypothalamus: is betrokken bij de homeostase, door het aansturen van de hypofyse
(stuur oa. hormoonklieren aan) de hypothalamus bevat ook de thermostaat voor
het regelen van je lichaamstemperatuur en je biologische klok.
Kleine hersenen: spelen een rol in het coördineren van bewegingen, de coördinatie
vindt plaats in nauwe samenwerking met de grote hersenen, de hersenstam en het
ruggenmerg.
Hersenstam: bestaat uit de middenhersenen, de pons en het verlengde merg. de
middenhersenen spelen een rol bij reflexen met betrekking tot het zien en horen. de
pons verbindt grote en kleine hersenen en is een tussenstation tussen het
evenwichtszintuig in je middenoor en de kleine hersenen. het verlengde merg is het
overgangsgebied van de hersenen naar je ruggenmerg. het verlengde merg bevat
regelcentra voor ademhaling, hartslag en andere vitale functies.
Ruggenmerg: de hersenstam gaat over in het ruggenmerg, dat de hersenen met
het perifere zenuwstelsel verbindt. vlakbij het ruggenmerg vertakt een zenuw in twee
delen. in het deel aan de rugzijde bevinden zich de uitlopers van sensorische
neuronen, die impulsen vanuit de zintuigen naar het ruggenmerg voeren, hier
bevindt zich het spinaal ganglion (verdikking).
Reflexen: beschermen je met snelle reacties, schakelneuronen in het ruggenmerg
voorkomen bij een reflex dat een impuls terechtkomt op ongewenste plaatsen en
