Aardrijkskunde hoofdstuk 1: De actieve aarde
1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde
Hoe kunnen wij het verre verleden van de aarde bestuderen en begrijpen?
De basis voor het achterhalen van het verleden van de aarde is het
actualiteitsbeginsel. Dus het heden is de sleutel tot het verleden. Geologen kunnen
hierdoor de ontstaanswijze van landschappen verklaren.
Hoe is de aarde ontstaan en opgebouwd?
De aarde is samen met de rest van het melkwegstelsel zo’n 4,6 miljard jaar geleden
ontstaan, uit een samentrekking van gas en stof. De aarde is opgebouwd in lagen
met verschillende chemische samenstelling. De binnenste schil (aardkern) bestaat
vooral uit ijzer, de binnenkern is vast en de buitenkern is vloeibaar. De middelste
schil (aardmantel) bestaat vooral uit magnesium en ijzer, de binnenmantel is vast en
de asthenosfeer is plastisch. En de buitenste schil (lithosfeer) bestaat voornamelijk
uit graniet of basalt, dit is hard gesteente.
Begrippen:
Actualiteitsbeginsel Principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat natuurprocessen
in het verleden en het heden op dezelfde manier verlopen.
Lithosfeer Harde, vaste buitenlaag van de aarde (aardkorst en buitenste deel van
de aardmantel).
Asthenosfeer Zachtere, vrij plastische laag in de aardmantel.
1.2 Het verhaal van de gesteenten
Welke soorten gesteenten komen voor op aarde?
Er komen 3 hoofdtypen gesteenten voor op aarde: Stollingsgesteenten,
sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten.
Stollingsgesteenten zijn afgekoeld en gestold magma. Er is dieptegesteente,
wanneer de magma langzaam stolt in de mantel (grote kristallen). Er is sprake van
uitvloeiingsgesteente bij een snelle stolling lava aan het aardoppervlak.
Sedimentgesteenten zijn samengeperste afzettingen van onder andere zand of klei.
Bij klastische sedimentgesteenten is er verharding van zand of klei door de druk van
de lagen erboven. Bij organische sedimentgesteenten is er verharding van organisch
materiaal door de druk van lagen erboven.
Bij metamorfe gesteenten is de samenstelling van het oorspronkelijke gesteente
verandert door hoge druk en/of temperatuur bij gebergtevorming of druk van dikke
lagen erboven.
Wat zegt een gesteente over de geologische geschiedenis van een gebied?
Met de gesteentekringloop kan een steen je veel vertellen over de geologische
geschiedenis van het gebied. Ook kun je zo voorspellen wat er in de toekomst met
een steen kan gebeuren.
Begrippen:
Stollingsgesteenten Gesteente dat ontstaat door afkoeling en stolling van
vloeibaar magma (Diepte- en uitvloeiingsgesteenten).
1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde
Hoe kunnen wij het verre verleden van de aarde bestuderen en begrijpen?
De basis voor het achterhalen van het verleden van de aarde is het
actualiteitsbeginsel. Dus het heden is de sleutel tot het verleden. Geologen kunnen
hierdoor de ontstaanswijze van landschappen verklaren.
Hoe is de aarde ontstaan en opgebouwd?
De aarde is samen met de rest van het melkwegstelsel zo’n 4,6 miljard jaar geleden
ontstaan, uit een samentrekking van gas en stof. De aarde is opgebouwd in lagen
met verschillende chemische samenstelling. De binnenste schil (aardkern) bestaat
vooral uit ijzer, de binnenkern is vast en de buitenkern is vloeibaar. De middelste
schil (aardmantel) bestaat vooral uit magnesium en ijzer, de binnenmantel is vast en
de asthenosfeer is plastisch. En de buitenste schil (lithosfeer) bestaat voornamelijk
uit graniet of basalt, dit is hard gesteente.
Begrippen:
Actualiteitsbeginsel Principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat natuurprocessen
in het verleden en het heden op dezelfde manier verlopen.
Lithosfeer Harde, vaste buitenlaag van de aarde (aardkorst en buitenste deel van
de aardmantel).
Asthenosfeer Zachtere, vrij plastische laag in de aardmantel.
1.2 Het verhaal van de gesteenten
Welke soorten gesteenten komen voor op aarde?
Er komen 3 hoofdtypen gesteenten voor op aarde: Stollingsgesteenten,
sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten.
Stollingsgesteenten zijn afgekoeld en gestold magma. Er is dieptegesteente,
wanneer de magma langzaam stolt in de mantel (grote kristallen). Er is sprake van
uitvloeiingsgesteente bij een snelle stolling lava aan het aardoppervlak.
Sedimentgesteenten zijn samengeperste afzettingen van onder andere zand of klei.
Bij klastische sedimentgesteenten is er verharding van zand of klei door de druk van
de lagen erboven. Bij organische sedimentgesteenten is er verharding van organisch
materiaal door de druk van lagen erboven.
Bij metamorfe gesteenten is de samenstelling van het oorspronkelijke gesteente
verandert door hoge druk en/of temperatuur bij gebergtevorming of druk van dikke
lagen erboven.
Wat zegt een gesteente over de geologische geschiedenis van een gebied?
Met de gesteentekringloop kan een steen je veel vertellen over de geologische
geschiedenis van het gebied. Ook kun je zo voorspellen wat er in de toekomst met
een steen kan gebeuren.
Begrippen:
Stollingsgesteenten Gesteente dat ontstaat door afkoeling en stolling van
vloeibaar magma (Diepte- en uitvloeiingsgesteenten).
