Accountancy en wetenschap
1.1 Inleiding
Aan het einde van het hoofdstuk dien je antwoord te kunnen geven op de volgende vragen:
- Wat is wetenschap?
- Hoe zijn de wetenschappen verdeeld?
- Hoe kunnen we onze wetenschappelijke kennis vermeerderen?
- Hoe kunnen we beweringen toetsen?
- Wat is een model, en hoe werken modellen?
- Wat wordt bedoeld met de agency-theorie?
- Waaruit bestaat het vakgebied accountancy?
- Hoe is accountancy ontstaan?
- Wat is het werkveld van accountants?
- Wat is het werkveld van controllers?
1.2 Kennis en wetenschap
Pragmatische kennis = niet-wetenschappelijke kennis: Kennis die we nodig hebben om in onze
dagelijkse omgang elkaar te kunnen begrijpen.
Wetenschappelijke kennis: Gefundeerde kennis over de aard van en samenhang tussen
verschijnselen die voortvloeien uit wetenschapsbeoefening.
Om kennis als wetenschappelijke kennis te kunnen kwalificeren moet aan drie voorwaarden worden
voldaan:
1) De kennis is gegrond: de ontstane kennis kan worden getoetst.
2) De kennis is intersubjectief: de kennis is niet afhankelijk van de persoon van de onderzoeker,
maar een ieder ter zake kundige zou tot dezelfde kennis zijn gekomen.
3) De kennis is systematisch: er kan verband worden gelegd tussen verschijnselen.
Indeling (deel)-wetenschappen:
, Ervaringsobject: een groep van verschijnselen, die het onderwerp van onderzoek is.
Kenobject: Specifieke aspect of verschijnsel dat wordt bestudeerd.
Natuur- en gedragswetenschappen kunnen verder worden onderverdeeld op basis van hun
kenobject.
Als ervaringsobject geld voor de accountancy: ‘het geheel van gebeurtenissen in en omtrent
organisaties’. Dit is hetzelfde ervaringsobject voor bedrijfseconomie en de bedrijfskunde.
Het specifieke van de accountancy is het kenobject: ‘beoordelen van informatie en de inrichting en
het functioneren van informatiesystemen met als doel een bepaalde mate van zekerheid te
verkrijgen’. Deze lange omschrijving wordt vaak als volgt samengevat ‘assurance’.
1.3 Over deductie, inductie en abductie
Deductie:
Wanneer vanuit algemeen geldende wetten of uitspraken wordt geredeneerd naar een specifiek
geval. Die algemeen geldende uitspraken worden premissen genoemd.
Voorbeeld
Premisse 1: Alle beursgenoteerde ondernemingen publiceren een jaarverslag.
Premisse 2: Heineken is een beursgenoteerde onderneming.
Conclusie: Heineken publiceert een jaarverslag.
Dit deductieve redeneerschema kan als volgt worden weergeven:
Premisse 1: Indien A, dan B.
Premisse 2: A doet zich voor.
Conclusie: Dus B.
Deductie leidt niet tot nieuwe kennis, de conclusie ligt immers al besloten in de premissen.
Wanneer er een algemene uitspraak is gevolgd door een specifieke uitspraak, waaruit een conclusie
wordt getrokken, zoals in ons voorbeeld, is er sprake van een syllogisme.
1.1 Inleiding
Aan het einde van het hoofdstuk dien je antwoord te kunnen geven op de volgende vragen:
- Wat is wetenschap?
- Hoe zijn de wetenschappen verdeeld?
- Hoe kunnen we onze wetenschappelijke kennis vermeerderen?
- Hoe kunnen we beweringen toetsen?
- Wat is een model, en hoe werken modellen?
- Wat wordt bedoeld met de agency-theorie?
- Waaruit bestaat het vakgebied accountancy?
- Hoe is accountancy ontstaan?
- Wat is het werkveld van accountants?
- Wat is het werkveld van controllers?
1.2 Kennis en wetenschap
Pragmatische kennis = niet-wetenschappelijke kennis: Kennis die we nodig hebben om in onze
dagelijkse omgang elkaar te kunnen begrijpen.
Wetenschappelijke kennis: Gefundeerde kennis over de aard van en samenhang tussen
verschijnselen die voortvloeien uit wetenschapsbeoefening.
Om kennis als wetenschappelijke kennis te kunnen kwalificeren moet aan drie voorwaarden worden
voldaan:
1) De kennis is gegrond: de ontstane kennis kan worden getoetst.
2) De kennis is intersubjectief: de kennis is niet afhankelijk van de persoon van de onderzoeker,
maar een ieder ter zake kundige zou tot dezelfde kennis zijn gekomen.
3) De kennis is systematisch: er kan verband worden gelegd tussen verschijnselen.
Indeling (deel)-wetenschappen:
, Ervaringsobject: een groep van verschijnselen, die het onderwerp van onderzoek is.
Kenobject: Specifieke aspect of verschijnsel dat wordt bestudeerd.
Natuur- en gedragswetenschappen kunnen verder worden onderverdeeld op basis van hun
kenobject.
Als ervaringsobject geld voor de accountancy: ‘het geheel van gebeurtenissen in en omtrent
organisaties’. Dit is hetzelfde ervaringsobject voor bedrijfseconomie en de bedrijfskunde.
Het specifieke van de accountancy is het kenobject: ‘beoordelen van informatie en de inrichting en
het functioneren van informatiesystemen met als doel een bepaalde mate van zekerheid te
verkrijgen’. Deze lange omschrijving wordt vaak als volgt samengevat ‘assurance’.
1.3 Over deductie, inductie en abductie
Deductie:
Wanneer vanuit algemeen geldende wetten of uitspraken wordt geredeneerd naar een specifiek
geval. Die algemeen geldende uitspraken worden premissen genoemd.
Voorbeeld
Premisse 1: Alle beursgenoteerde ondernemingen publiceren een jaarverslag.
Premisse 2: Heineken is een beursgenoteerde onderneming.
Conclusie: Heineken publiceert een jaarverslag.
Dit deductieve redeneerschema kan als volgt worden weergeven:
Premisse 1: Indien A, dan B.
Premisse 2: A doet zich voor.
Conclusie: Dus B.
Deductie leidt niet tot nieuwe kennis, de conclusie ligt immers al besloten in de premissen.
Wanneer er een algemene uitspraak is gevolgd door een specifieke uitspraak, waaruit een conclusie
wordt getrokken, zoals in ons voorbeeld, is er sprake van een syllogisme.
